мақалдар, мәтелдер, әйел, жар, ана

Әйелі жоқ үй – жетім.

Жақсы әйел – ырыс,
Жаман әйел – ұрыс.

Жақсы әйел теңі жоқ жолдас,
Түбі жоқ сырлас.

Асыл әйел –
Әрі еркек, әрі қатын.

Жақсы жігіт,
Бір мінез ат дос сақтайды.
Жақсы әйел,
Бір ішер ас сақтайды.

Сиырды жақсы көрсеткен
Артындағы танасы
Әйелді жақсы көрсеткен
Қасындағы баласы.

Әйел — ерімен,
Диқан — жерімен.

Әйелінен сескенген
Ауылдасына шай іш демейді.

Ағайынға кәдірім жоқ,
Бетімді көреді,
Әйеліме кәдірім жоқ,
Етімді көреді.

Ине, жібі бар әйелдің
Үсті — басы жыртылмайды.

Әйел — үйдің көркі,
Еркек — түздің көркі.

Жақсы әйел
Жаман еркекті түзетеді.
Жаман әйел
Жақсы еркекті жүдетеді.

Жаман әйелдің мінезі қиық келер,
Сөзі сұйық келер.

Үйді қырық еркек толтыра алмайды,
Бір әйел толтырады.

Бір үйде екі әйел болса — ойран,
Бір үйде екі сиыр болса — айран.
Көшерде жұрт жаман,
Айрыларда әйел жаман.

Жақсы әйелдің қолы ұзын,
Жаман әйелдің тілі ұзын.

Еркек дауысты әйелдің ісі болмас,
Қатын дауысты еркектің күші болмас.

Жақсы әйел
Жаман еркекті би етеді.
Жаман әйел
Жақсы еркекті құл етеді.
Жақсы әйел ер көңілін өсіреді,
Жаман әйел ер отын өшіреді.

Әйел — үйдің ажары,
Бала — үйдің базары.

Әйелдің жақсысы
Ерімен ойласады.

Балаң жақсы болса —
Екі көздің шырағы.
Атың жақсы болса —
Бұл дүниенің пырағы.
Алған жарың жақсы болса —
Абыройыңның тұрағы.

Алтын отпен, әйел алтынмен, еркек әйелмен сыналады.

Қатын алсаң, отын ал.

Қатын жақсы, ер жақсы.

Қатыны жоқ үй – тұл.

Ерді ер ететін де, жер ететін де қатын.

Жақсы қатын жаман еркекті де адам етеді.

Алты бала таппай ана аталмайды,
Бес бала таппай белгілі әйел болмайды.

Ерте тұрған жігіттің
Ырысы артық,
Ерте тұрған әйелдің
Бір ісі артық.

Жақсы әйел жаман еркекті ер қылады,
Жаман еркек жақсы әйелді жер қылады.

Жақсы таз басын жасырмайды,
Жақсы әйел асын жасырмайды.

Еркек сергек ұйықтаса, ырыс бітеді,
Әйел сергек ұйықтаса, жұмыс бітеді.

Ер — бас,
Қатын — мойын.

Ердің жақсысы
Елімен ойласады,
Әйелдің жақсысы
Ерімен ойласады.
Ең болмаса,
Жаулығымен, жеңімен ойласады.

Қыздың ерлігі қырғында білінді,
Әйел демей алдына жауы жүгінді.

Әйел — үйдің қазығы.

Еркек – бас, әйел – мойын.

Инабатты болса әйел,
Өнегелі болса бала көрікті.

Әйелді бастан, баланы жастан.

Ақылды әйел күйеуінің ойнап айтқанын,
Ойлап талдайды.

Ерге жаққан қатын елге де жағады.

Жақсы әйел жарының жақсылығын асырар,
Жамандағын жасырар.

Әйелдің ақылын жесірінде байқа,
Баланың ақылын жетімінде байқа.

Әкесінің ақшасына үйленген,
Әйелінің қадірін білмейді.

Атың жаман болса, сатып құтыларсың,
Әйелің жаман болса, қайтып құтыларсың.

Сұлу әйелдің күйеуі қарауыл.

Еркек үйдің – иманы,
Әйел – үйдің жиғаны.

Жетесіз әйел ер қадірін білмес.

Әйел асқақтаса, жылайды,
Еркек асқақтаса, құлайды.

Жақсы әйел – ері ұялар іс қылмайды.

Қатынның шайпау болғаны – болмағаны,
Келіннің шайпау болғаны – оңбағаны.

Қатын ашуланса қазан қайнатар.

Елді қорғайтын – ерлер,
Ерлерді тәрбиелейтін – әйелдер.

Тыртақай жігітке,
Жыртақай әйел кез болар.

Жақсы аттың тісін ашып қарама, киесі болады.
Қатыны жастың жұрт көзінше жасын сұрама, әр нәрсенің жүйесі болады.

Байсыз әйел үйде тұрмас,
Баусыз оймақ қолда тұрмас.

Жаман әйел байына
Жалғыз атын сойғызар;
Жақсы әйел жолдасын
Жоқтан құрап тойғызар.

Қатын бастаған көш оңбас.

Алтын басты әйелден,
Бақыр басты еркек артық.

Әйелдің шашы ұзын, ақылы қысқа.

Әйелдің күші жоқ, айласы көп.

Екі әйел басы қосылса,
Үшінші әйелдің соры.

Әйел ашуланса, екі көзіне әлі келеді.

Заман бұзыларда әуелі әйел бұзылады.

Әйелі азған елдің ертеңі жоқ.

Жаман қатын өлсе, төсек жаңғырады,
Жақсы қатын өлсе, бас қаңғырады.

Ері өліп ерге тисе – елдің жорасы,
Ері тұрып ерге тисе – беттің қарасы.

Әйелдің абыройы – дақ түспеген ары.

Ұятсыз әйел тұзсыз ас секілді.

Ерін баққан әйел елін де бағады.

Жақсы әйел – жарты иманың.

Жаман әйел төсегінен белгілі,
Жаман жігіт есебінен белгілі.

Қос әйелді үйдің шаңы тізеден.

Жесір әйелдің екі өгізіндей:
Бірі табылса, бірі жоғалады.

Күйеуге асыққан әйел байға жарымас,
Күйгелек еркек үйге жарымас.

Байы мешкей болса, үйге тартады,
Әйелі мешкей болса, үйді құртады.

Қайғылы әйел қара жамылғыш.

Ері өліп, ерге тигенді сынама,
Ері тұрып, ерге тигенді қарала.

Қатын алсаң дардай,
Ұл туады – нардай:

Әйелі жақсы болса,
Ері де керім.

Жаман қатын терісін жимайды да,
Жегізіп алып итті қинайды.

Алған ері жарасса,
Қара қатын ақ болар.

Әйел жалған айтпайды,
Жаңылыс естиді.

Азансыз молда болса да,
Қазансыз қатын болмайды.

Жаман қатын терісін жимай, иттен көреді,
Басын жумай, биттен көреді.

Жақсы әйел — жаман еркектің басын төрге сүйрейді, жаман әйел жақсы еркектің басын көрге сүйрейді.

Әйел көркі — шүберек.

Жаман әйелдің тілі ащы.

Ұятсыз әйел – тұзсыз ас,
Әдепсіз жігіт – жүгенсіз ат.

Бірінші әйел – шекер,
Екінші әйел – бекер.