Қазақша мақал — мәтел: Жақсы мен Жаман

Айтқызған — жамандықтың белгісі,
Қамшылатқан — шабандықтың белгісі.

Адам мен адам арасы, аспан мен жердей.

Ақ сауыттың жағасы бар, жеңі жоқ,
Шын жақсының ашуы бар, кегі жоқ.

Ай — ортақ, күн — ортақ, жақсы — ортақ.

Адам туа жаман болмайды,
Жүре жаман болады.

Адамға қылсаң жақсылық,
Жақсылық білмес кей заңғар.
Жақсылыққа жамандық жасайтын,
Дүниеде бейиман көп жандар.

Айыратын жаман бар, қосатын жаран бар.

Екі жаман ауыл болмас,
Ауыл болса қауым болмас.

Арғымаққа оқ тисе, мәстектей туламас.
Сыпайыға оқ тисе, жамандардай жыламас.

Арғымақ аттың құйрығы — әрі жібек, әрі қыл,
Қас жақсының белгісі — әрі мырза, әрі құл.

Арық малды асырасаң аузы-мұрның май болар,
Жаман адамды асырасаң аузы-мұрның қан болар.

Екі жақсы қосылса, айрылысуға қиыспайды,
Екі жаман қосылса, кең дүниеге сиыспайды.

Жақсы арына құл, жаман малына құл.

Арықпенен семіздің бауыры бірдей,
Жақсыменен жаманның жаны бірдей.

Арық атқа жал бітсе, жанына торсық байлатпас,
Жаман адамға мал бітсе, қасына қоңсы қондырмас, қондырса да ондырмас.

Атасы жақсы, көргенін айтады,
Атасы жаман, бергенін айтады.

Әркім жолдас болады амандықта,
жаман тастап кетеді жамандықта.

Басыңа іс түскенде жақсы көмектесер, жаман күліп кетер.

Биік тауды алыстан көріп, түбіне барма,
Жақсының атын естіп үйіне барма.

Биікке шықсаң көзің ашылады,
Жақсымен сөйлессең көңілің ашылады.

Бір қарын майды бір құмалақ шірітеді,
Бір жақсы мың қолды ерітеді.

Бітісі жаман қамысты, су ішінен өрт шалар,
Туысы аман жігітті, түйе үстінен ит қабар.

Бір сынаған жаманды, екі қайтып сынама,
Өлшеп-пішпей шамаңды, құр жаныңды қинама.

Бітер істің басына, жақсы келсін қасына.

Бұқаның өзі қартайса да, өзі қартаймайды,
Жақсының өзі қартайса да, көңілі қартаймайды.

Жақсы болсаң жаның көп.

Жақсы адам жолдасынан белгілі.

Бұлттан шыққан күн ащы,
Жаман қатынның тілі ащы.

Ескіге жаңа өлшеуіш,
Жаманға жақсы өлшеуіш

Жақсы адам елдің ырысы,
Жақсы сөз жанның тынысы.

Жақсы туса елдің ырысы,
Жаңбыр жауса жердің ырысы.

Жақсы жатырқамайды, аңқау алдамайды, әңгі тыңдамайды.
Жақсыда жаттық жоқ,
Жаманда жақындық жоқ.

Жақсы жерге жатсаң, жақсы түс көрерсің.

Жақсы көргенін мақтап жүрер,
Жаман көргенін даттап жүрер.

Жақсы іске келді, жаман асқа келді.

Жақсыға қылған жақсылық, өмірінше тозбайды,
Жаманға қылған жақсылық, бір күнгідей болмайды.

Жақсы көпке құлық қылмайды, азға зорлық қылмайды.

Жақсы көрісіп келіседі,
Жаман келісіп керіседі.

Жақсы келді дегенше, жарық келді десеңші,
Жақсылықтың ұрығын алып келді десеңші.

Жақсы қыдырып жүрер,
Қыдыры артынан шұбырып жүрер.

Жақсы қырқында толады,
Жаман қырқында солады.

Жақсы қартайсад да, ақылынан танбас,
Жаман ат қартайса да, жүрісінен танбас.

Жақсы кісі текшіл,
Жаман кісі кекшіл.

Жақсы кісінің ашуы — шай орамал кепкенше.

Жақсы — суы тәтті көлмен тең,
Жаман — желі қатты шөлмен тең.

Жақсыға ерсең, жетерсің мұратқа,
Жаманға ерсең, қаларсың ұятқа.

Жақсының қадірін жақсы білер.

Жақсы болсаң — озарсың,
Жаман болсаң — азарсың.

Жақсы сынаумен жариды,
Жаман сынаумен қариды.

Жақсы мақтанса, есебін табар,
Жаман мақтанса, қатынын сабар.

Жақсыға берсең асыңды,
жақсы сыйлар басыңды.
Жаманға берсең асыңды,
итке тастар басыңды.

Жақсыменен жарыққа кім қарамайды.

Жақсы өзін қосып сөйлейді,
Жаман босқа бөсіп сөйлейді.

Жақсыны жаман десең, аққудай мойнын созады,
Жаманды жаман десең, аяғынан тозады.

Жақсыны сыйласаң есінен кетпейді,
Жаманды сыйласаң есігіңнен кетпейді.

Таудың басын көр де,
Түбіне барма;
Жақсының өзін көр де,
Үйіне барма.

Ақ сауыттың жағасы бар,
Жеңі жоқ,
Шын жақсының ашуы бар,
Кегі жоқ.

Жақсыда кек жоқ.

Жақсы әйел теңі жоқ жолдас,
Түбі жоқ сырлас.

Жақсының жаны – жаннат.

Жақсы адам жолдасынан танылғы.

Жақсымын деп мақтанба,
Халық айтпай,
Батырмын деп мақтанба,
Жеңіп қайтпай.

Жақсы – ай мен күндей –
Әлемге бірдей.

Күн ортақ,
Ай ортақ
Жақсы ортақ.

Жақсы кісі қартайса да,
Ақылынан танбас,
Жақсы ат қартайса да,
Жүрісінен танбас.

Ай жарығы – әлемге,
Шам жарығы – түбіне.

Жақсыны көрмек үшін.

Сыпайыны үйде көрме,
Түзде көр.

Асыл әйел –
Әрі еркек, әрі қатын.

Жақсы лепес –
Жарым ырыс.

Жақсының аты өлмейді,
Ақынның хаты өлмейді.

Жақсыны жатқа санама,
Аласаны атқа санама.

Жақсы адамда жаттық жоқ,
Тәуекелдің көңілі жоқ.

Аққу құстың төресі,
Жалғыз жатып оттамас
Қас жақсының белгісі
Қара сөзді жақтамас.

Жақсы қыз –
Жағадағы құндыз,
Жақсы жігіт –
Көктегі жұлдыз.

Жақсы туса – ел ырысы,
Жауын жауса – жер ырысы.

Атадан — өсиет,
Анадан — қасиет.

Жақсылықты басыңа қыл,
Басыңнан артылса досыңа қыл.

Достың ескісі,
Тонның жаңасы жақсы.

Жаны жақсы ағаның
Етегін баспа, жолын қу.
Болайын деген баланың
Бетін қақпа, белін бу.

Жақсы жанның
Майлығы мен сулығы бірдей.

Қызың жақсы болса,
Өрісің кеңейеді.
Ұлың жақсы болса,
Қонысың кеңейеді.

Жақсыға барсаң —
Жазылып қайтарсың.
Бақсыға барсаң —
Қағынып қайтарсың.

Жақсыны көрмек үшін,
Сұлуды сүймек үшін.

Жақсы ат аяғынан қалады,
Жақсы адам құлағынан қалады.

Бітер істің басына —
Жақсы келер қасына

Алтын белдік — бел сәні,
Асы жігіт — ел сәні.

Сырласуға дос жақсы,
Сыйласуға жат жақсы.

Асылдың сынығы —
Айдынның тұнығы.

Жақсылық біреуден қайтпаса,
Біреуден қайтады.

Жоқтыққа жүйрік жетпейді.

Адалдық ардың ісі,
Ауырлықты көтеру нардың ісі.
Жақсы іске жан сүйінер.

Жақсының жаттығы жоқ.

Жақсыжастаншығады,
Темір тастан шығады.

Жігіт жақсысын —
Сұлтан дейді,
Ит жақсысын —
Сырттан дейді.

Жақсы — елдің мақтаны,
Жұпар гүл — жердіңмақтаны.

Жақсы кісі өлмесін,
Жамандықты көрмесін.

Жақсы ай менен күндей,
Жақсылығы жанның бәріне бірдей.

Өгіздің өзі қартайса да,
Мұрыны қартаймайды.
Жақсының өзі қартайса да,
Көңілі қартаймайды.

Жақсылық ұмытылмас.

Ақылды кісіні аяла,
Ақымақ кісіні аяма.

Жақсыны көріп —
Жан семіреді.