ЭЛЕКТРОМЕХАНИКАЛЫҚ АСПАПТАР | Скачать Материал

0.1. Қысқаша теориялық мәліметтер

Белгілі бір параметрлерді өлшеу үшін оқу зертханаларында немесе өндірісте аспаптың сипаттамаларын бағалап таңдап алу керек болады. Бұл аспаптың төлқұжаты үнемі бола бермейді. Сондықтан аспаптардың негізгі метрологиялық сипаттамаларын анықтауды, оның беткі жағында жазылатын белгілердің мағынасын ашу үлгілерін, салыстырмалы талдаудың критерийлерін және өзге де факторларды қарастырамыз.
Мысал үшін 3.1 суретте көрсетілген екі микроамперметрдің беткі жағында жазылған белгілерді алайық. Осы аспаптардың анықталған сипаттамаларын алдын-ала әзірленіп қойған 3.1* кестесіне енгізіп отырамыз.
1. тарауда келтірілген теориялық мәліметтерді пайдалана отырып қажетті сипаттамаларды табамыз.
Біржақты шкаласы бар екі аспап үшін тоқтың номиналды мәнін анықтайық:
Іном1 = 50 — 0 = 50 мкА; Іном2 = 50 — 0 = 50 мкА.

3.1 сурет. Магниттік-электрлік және электромагниттік жүйелердің микроамперметрлері шкалаларының суреті

* Вольтметрлер үшін осыған ұқсас кесте құрастырылады, ондаІном орнына
Uном мәні, rАорнына — rVмәні, Uном кернеудің орнына — IVмәні белгіленеді.

Аспаптың жүйесі

Аспапт ың типі

Іном, мкА

γпр,
%

rА,
Ом

С,
мкАдел.

S,
дел.мкА

UA,
В

РА,
мВт
ди Тоқты өлшеу —
апазоныDi=I
-Imin, МКА

диапЖаизоілніыкD = Fmax-Fmin, Гц

М265 Э412

x a
m
x a
m
f
f
Аспаптардың дәлдік кластары:
γпp1= 1,5%; γпp2 = 4,0%.
Микроамперметрлердің ішкі кедергісі:
rA1= 2 кОм; rA2= 3 кОм.
Аспаптардың бөлік құны:
(50 — 40 )мкА мкА „ (50 — 40 )мкА мкА С1=——————-= 1——-; С2= ——————— = 1 —— .
10 дел. дел. 10 дел. дел.
Микроамперметрлердің сезгіштігі:

Аспаптардағы кернеудің төмендеуін есептейік:
UA1= 50 :: 10[-6] А :: 2 :: 10[3] Ом = 0,1 В;
UA2 = 50 :: 10[-6] А :: 3 :: 10[3] Ом = 0,15 В.

Аспаптар пайдаланатын қуатты есептейік (себебі 3.1 кестедегі қуат милливаттармен берілу керек, есептеу нәтижесін 10[3] көбейту керек):
PA1=50 :: 10[-6] :: 50 :: 10[-6] А[2] :: 2 :: 10[3] Ом :: 10[3]= 0,005 мВт;
PA2= 50 :: 10[-6] :: 50 :: 10[-6] А[2] :: 3 :: 10[3] Ом :: 10[3]= 0,0075 мВт.
Екі аспап шкалаларының жұмыс аймақтарын табамыз:
Іmin1= 10 мкА, Іmax1= 50 мкА;
Іmin2= 20 мкА, Іmax2 = 50 мкА. 35

Сәйкесінше аспаптардағы тоқты өлшеу диапазондары келесідей:

DІ1=Imax1 — Imin1= (50 — 10) мкА = 40 мкА;
DI2=I max2 — Imin2= (50 — 20) мкА= 30 мкА.

Аспаптардың жиілік диапазондары тоқты өлшеу диапазондары сияқты анықталады. Айырмашылық тек мынада: магниттік-электрлік жүйенің аспабы тек үздіксіз тоқта қолданылауы мүмкін. Яғни оның DF
= 0, ол туралы ақпарат М265 аспабының беткі жағында берілген.
Электрлік-магниттік жүйе аспабының жиілік диапазоны

DF2= Fmax2- Fmin2= (100 — 0) Гц = 100 Гц.

1.1. Аспаптың беткі жағына жазылатын белгілер мен символдар

Мысал үшін 3.1 суретте көрсетілген аспаптардың беткі жағында жазылған барлық белгілер мен символдардың мағынасын ашып көрсетейік.

Аспап М265:
М — магниттік-электрлік жүйенің әріптік шифрі; 265 — әзірлеменің (модельдің) нөмірі;
1983 г. — шығарылған жылы;
μА — микроамперметр; 2кΏ — ішкі кедергі 2 кОм;
— — үздіксіз тоқ тізбегінде пайдалануға арналған;
—
—
сыртқы магниттік өрістің әрекетінен сақталған магниттік- электрлік жүйенің графикалық белгісі;
1,5 — дәлдік класы;
┴ — жұмыс күйі тік;
өлшеу механизмі оқшауланған және оқшаулану кедергісі 2 кВ кернеумен сыналған.
Аспап Э412:
Э — электромагниттік жүйенің әріптік шифрі; 412 — әзірлеменің нөмірі;
1989 г. — шығарылған жылы; μ А — микроамперметр;
100 Hz — жиілік;

36

3кΏ — ішкі кедергі;
налған
налған
— ауыспалы және үздіксіз тоқ тізбектерінде пайдалануға ар ;
4,
4,
электромагниттік жүйенің графикалық белгісі; 0 — дәлдік класы;
өлшеу механизмі оқшауланған және оқшаулану кедергісі 2 кВ кернеумен сыналған.

2.1. Аспаптардың салыстырмалы талдауы

2.1 және 3.2 бөлімдерде алынған сипаттамалар бойынша қарастырылатын аспаптардың артықшылықтары мен кемшіліктерін белгілеп салыстырмалы талдау жүргіземіз.
Өлшеу аспаптарына салыстырмалы талд ау жүргізуде қолданылатын критерийлерді келтірейік:
дәлдік класы (γпp неғұрлым төмен болған сайын, аспап соғұрлым жақсы);
ішкі кедергі (rAнеғұрлым төмен болған сайын, амперметр соғұрлым жақсы және rVнеғұрлым үлкен болған сайын, вольтметр соғұрлым жақсы);
сезгіштік (S неғұрлым үлкен болған сайын, аспап соғұрлым жақсы);
амперметрдегі кернеудің түсуі (UAнеғұрлым аз болса, аспап соғұрлым жақсы) немесе вольметрде қолданылатын тоқ (IVнеғұрлым аз болса, аспап соғұрлым жақсы);
аспапта қолданылатын қуат (P неғұрлым аз болса, аспап соғұрлым жақсы);
параметрді өлшеу диапазоны (ол неғұрлым кең болса, аспап соғұрлым жақсырақ);
жиілік диапазоны (ол неғұрлым кең болса, аспап соғұрлым жақсырақ);
шкаланың түрі (шкаласы бірқалыпты аспап жақсырақ);
сыртқы магнит өрістерінен қорғаныст ың болуы (мұндай қорғаныс болса аспап жақсырақ);
шығарылған жылы … жалғасы