Смановтар мен Қайрат Сатыбалдының қандай байланысы бар?
Оқытушылардың дәрістері мен баяндамалары жарияланатын «ÁLI stýdıasy» YouTube-каналында пайда болған Смановтың уағызына Гүлнар Бажкенованың «Orda kz» порталы назар аударды.
Бұл туралы kznews.kz сайты хабарлайды nursolovej телеграм арнасына сілтеме жасап.
Әсіресе, редакция Смановтың отбасы Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың жиені, салафизмнің танымал жақтаушысы Қайрат Сатыбалдымен тығыз байланысты екенін анықтады. Сманов — ұзақ жылдар бойы Сатыбалды мен Болат Назарбаев билеген салафиттік қозғалыстың кезекті тәрбиеленушісі. Сонымен қатар Сауд Арабиясындағы (ҚМДБ) ресми өкілі. Бұл қызметке 2022 жылдың мамыр айында Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы тағайындалғаны белгілі.
Сондай-ақ, Сманов Қазақстанның Сауд Арабиясы Корольдігіндегі Елшісі Берік Арынға осы тұрғыда өкілдік еткені және енді көп уақытын Эр-Риядта өткізетіні анықталды. Сманов қазір ислам докторантурасында оқиды. Сол жерде Сауд Арабиясында оқитын Қазақстаннан келген иммигранттарды біріктіретін «Талаба» студенттік бірлестігінің жетекшісі. Сауд Арабиясында ресми түрде ваххабизм-радикалды діни-саяси ағымды ұстанады және дәл осы ислам ағымының шеңберінде қазақстандық студенттерді оқытады. Ал олар кейін Қазақстанға оралып, көбінесе қазақстандық мешіттердің имамдарына айналады. «Талаба» студенттік бірлестігі де Эр-Риядта (ҚМДБ) қамқорлығымен құрылған.
Сманов пен Сатыбалды арасындағы байланыс бұрынғы Бас мүфти Серікбай қажы Ораз Сатыбалды Әбішұлы атындағы алып ислам орталығы мен Сарыағаштағы жаңа мешіттің ашылуында сөйлеген сөзінде анықталды. Сол кезде Смановтар әулетіне «еліміздің діни ағартуына қосқан үлесі үшін» жеке алғыс білдірді. Мешіттің ашылу салтанатына Ресейден — Шешен Республикасы Басшысының кеңесшісі Амруддин Эдильгерев, Түркиядан-Неджметтин Ердоған Билал, Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев, Өзбекстан мүфтиі Османхан қажы Әлімов, Қырғызстан мүфтиі Мақсатбек қажы Тоқтомушев, бұрынғы мүфти Ержан қажы Малғажыұлы, алғашқы наиб мүфти, Нұр-сұлтан қаласының бас имамы Наурызбай қажы Тағанұлы, наиб мүфти Ершат қажы Ағыбайұлы және басқа да дін қайраткерлері, Қазақстан ақсақалдары мен қоғам мүшелері қатысты. Бұл Ислам орталығы қазір тұтқындағы Сатыбалдының қолдауымен ашылды және 1981 жылы жол апатынан қайтыс болған Назарбаевтың әкесі-ағасы есімімен аталды.
Әбілахад Сманов айтқан уағыздан оның ұйымдары мемлекеттен бөлінген діни бірлестік болса да, шын мәнінде мемлекеттің идеологиялық блогының бөлімшесі ретінде жұмыс істейтін және бюджеттен тыс қорлардан ақша бөлінетінін, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының (ҚМДБ) қамқорлығында екенін, бірқатар жауапты тұлғалармен байланысы бар екенін білуге болады. Қазіргі уақытта (ҚМДБ) олардың салафиттік насихатты және Исламның басқа да радикалды және дәстүрлі емес ағымдарын ашық және белсенді түрде қолданады деп айтуға барлық негіз бар. Дегенмен ол мұндай әрекетті жоққа шығарады. Сондай — ақ студенттерді Сауд Арабиясының ваххабиттік оқу орындарына Смановтар отбасының қамқорлығымен оқуға жібереді, оны осы уақытқа дейін Қайрат Сатыбалды қаржылай толық қамтамасыз еткен.
Әлбетте, Бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлы бұрынғы Бас мүфти Серікбай қажы Ораздың орынбасары болған және Сатыбалды Әбішұлы атындағы алып Ислам орталығының ашылуына да қатысқан. Бірақ осы салтанатты іс-шараға қатысқан қатысушылар туралы бірқатар жарияланымдар интернет желісінен алынып тасталған. Бас мүфтидің Сатыбалдының өзімен ғана емес, сонымен қатар қоғам қайраткері Мұхамеджан Тазабек сияқты Исламның дәстүрлі емес ағымдарын ұстанатын басқа да сыбайластарымен байланысы да айқын болып отыр. Ол Қазақстанның бірқатар тұрғындарын «Ислам мемлекетіне» — ИШИМ-ге баруға итермелеген және исламистік «Асыл Арна» телеарнасын басқарады.
Усмановтың отбасының басқа мүшелері де қарапайым адамдар емес. Оның әкесі Абасаттар Сманов 600 студентке арналған үлкен оқу орны «Сарыағаш медресесі» діни бірлестігін басқарады. Бұл Сатыбалды Әбішұлы атындағы алып ислам орталығы жанынан ашылған медресе, кейінірек атауы өзгертіліп, елді мекеннің атымен аталған. Сарығаштағы колледжге Смановтың ағасы Дінмұхаммед Сманов басшылық етеді. Егер медресе діни мекеме бола тұра, жеке қайырымдылық арқылы қаржыланса, онда колледж Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеевтің өзі қолдап отырған мемлекеттік білім беру мекемесі болып табылады. Бұл оның салафиттік насихаты мемлекет есебінен қамтамасыз етіледі деген сөз.
