1. Жоғары жалақы мен жақсы өмір сүру деңгейі
Қазақстанда көпшілік үшін еңбекақы мен өмір сүру деңгейі сәйкес келе бермейді. Ай сайынғы табыс тұрғын үй жалдауға, азық-түлікке, балаларының оқуына әрең жетеді. Ал шетелде дәл сондай жұмысты істесе де бірнеше есе көп ақша табуға мүмкіндік бар. Мысалы, Кореяда жұмыс істейтін жұмысшы Қазақстандағы жалақыдан 4-5 есе көп табыс табады.
2. Жұмыс табудың қиындығы
Әсіресе ауылдық жерлерде жұмыс орындарының тапшылығы халықты сыртқа қарай итермелейді. Жоғары білім алып шыққан жас мамандар өз мамандығы бойынша жұмыс таба алмай, уақытша шетелге кетіп, басқа салада еңбек етуге мәжбүр. Бұл – ішкі нарықта кадрлық сәйкессіздік бар екенін көрсетеді.
3. Әлеуметтік кепілдіктер мен еңбек құқықтарының қорғалуы
Кейбір шетелдік компаниялар жұмысшыларға жақсы еңбек шарттарын, медициналық сақтандыру мен әлеуметтік пакеттер ұсынады. Қазақстанда жұмысшылардың құқықтары жиі бұзылады, ал еңбек дауы кезінде олардың мүддесін қорғау тетіктері жеткіліксіз.
4. Тіл үйрену, жаңа мәдениет көру және тәжірибе жинау
Бірқатар жастар шетелге тек ақша табу үшін емес, жаңа орта көріп, тіл үйреніп, өз бетінше өмір сүріп үйрену үшін барады. Бұл – кәсіби және тұлғалық дамуға үлкен серпін беретін мүмкіндік.
5. Жүйеге деген сенімсіздік
Кейбір азаматтар мемлекеттік жүйеге, әділдікке, білім беру мен денсаулық сақтау сапасына күмәнмен қарайды. Олар балаларына жақсы болашақ сыйлау үшін көшіп кетуді немесе сырттан қаражат жинап, кейін елде жеке кәсіп бастауды мақсат етеді.
- 2025 жылдың мамыр айындағы мәліметтерге қарағанда еңбек миграциясында шамамен 194 000қазақстандық бар екен. Олардың 84 % – Ресейде, ал 9.3 % – Еуропа елдерінде еңбек етедіreddit.com+1024.kz+10halyq-uni.kz+10.
- Көбіне техникалық мамандықтағы кадрлар көбірек: мигранттардың 82 % Ресейде, қалғандары Түркия мен Германияда жұмыс табады .
- Кей мәліметтерде шетелде жүрген қазақстандықтардың саны – 135–140 мың адам деп көрсетіледі .
Қазақстандықтардың шетелге жұмыс істеуге ұмтылысы – тек қаржылық себеппен ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік, психологиялық және жүйелік факторлармен де байланысты. Бұл жағдай – еліміздің ішкі еңбек нарығы мен әлеуметтік саясатында шешілмеген мәселелер бар екенін аңғартады. Шетелден қайтқан тәжірибелі мамандар ел экономикасын дамытудың маңызды буынына айналуы үшін мемлекет оларды қолдау мен ынталандыру жолдарын қарастыруы қажет.
