«Нұр Отанға» бөлінген 65 млрд туралы: Ақшаны қайда жұмсайтынын көрсетуі тиіс, өйткені бұл азаматтардың қаржысы

Саясаттанушы Шалқар Нұрсейітов билеуші партияның ел бюджетін басқаруды жалғастырып жатқанын, ал қала бюджетінің шығынан «Нұр Отан» партиясы қойған жоспарлардың жүзеге асуы ретінде көрсететінін айтады.

«Бюджеттерді «Нұр Отан» партиясының мүшелері басқарады, өйткені қалалар мен тіпті ауылдық округтердің әкімдері партия мүшелері болып табылады, ал қалалық және аудандық мәслихаттардың басым бөлігі «Нұр Отан»партиясының мүшелерінен тұрады. Сайлаудан кейін билеуші партия сайлау алдындағы сияқты ақпарат алаңын монополиялауға тырысады. Қазір аралас мәслихаттар пайда болды, онда басқа партиялардың бірнеше мүшесі бар, бірақ бұл әкімнің мәслихатпен қарым-қатынасына ешқандай әсер етпейді, өйткені депутаттардың көпшілігі «Нұр Отанның» мүшелері», — дейді Нұрсейітов.

Саясаттанушы сайлау алдында да президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Nur Otan» партиясының үкіметпен бірге «Өзгерістер жолы — әркімге лайықты өмір» бағдарламасына 21 трлн теңге жұмылдыруды жоспарлап отырғанын айтқанына назар аударды.

«65 млрд теңгелік кейс осы бағдарламаның бір бөлігі ретінде ұсынылады. Енді олар сипаттаманы, қаптамасын өзгертіп, бағдарламаны «партияның арқасында» дегендей ұсынып отыр. Сайлау нәтижелері бойынша, егер оларды сайлау деп атауға болатын болса, олар жеңімпаз ретінде осы бюджеттерді басқаруға құқылы.

Бұдан басқа,» Нұр Отан» парламентке өткен басқа екі партия сияқты бюджеттен өзін қамтамасыз етуге қаражат алады. Ақша сайлау қорытындысы бойынша парламенттегі орын саны бойынша бөлінеді. Рarasites.kz сайтының деректері бойынша, 2021 жылғы 10 қаңтардағы сайлау қорытындысына сәйкес, «Нұр Отан» партиясы 6 563 794 350 теңге алады. Өз кезегінде «Ақ жол» партиясы — 1 010 855 700 теңге, ал Қазақстанның Халық партиясы — 840 249 225 теңге. Жалпы, парламенттік партиялар сайлаудан алған әрбір дауыс үшін бюджеттен ең төменгі жалақының 3%-ын алады.

Нәтижесінде Парламентте ұсынылған барлық үш партияға жыл сайын ел бюджетінен 8 414 899 275 теңге (немесе бес жыл ішінде 42 млрд теңге) жұмсалады. Бұл қаражаттың едәуір бөлігін «Нұр Отанға» береді. Factcheck.kz деректері бойынша, 2016-2019 жылдар аралығында «Нұр Отан» партиясы 20 млрд теңгеден астам, ал «ҚКХП» мен «Ақ жол» – 2 млрд теңгеден астам қаражат алды.

Кейбір мәліметке сәйкес, «Нұр Отан» көбінесе бюджет қаражаты есебінен жұмыс істейді және партия бюджетінің бестен бір бөлігі ғана мүшелік жарналар мен қайырымдылықтардан құралған.

Шалқар Нұрсейітовтың айтуынша, «қайырымдылық деп аталатындар негізінен ірі компаниялардан келіп түседі, онда қызметкерлердің көпшілігі ай сайын мүшелік жарналар салатын «Нұр Отанның» мүшелері болып табылады». Мемлекеттік қызметкерлер де бар (мұғалімдер, дәрігерлер).

Саясаттанушы «партияның ақшасы қайда жұмсалатыны туралы деректер жоқ» деп түйіндейді.

«Бұл үлкен ақша. Қаржының қайда жұмсалатыны еш жерде жарияланбайды. Қоғам білмейді, бақылау жоқ. Бізге есеп берушілік, ашықтық қажет, өйткені бұл азаматтардың ақшасы ғой. Барлық партия ақшаны қайдан және қайда жұмсайтыны туралы есеп беруі керек. Бұл саяси партиялардың қызметін реттейтін заңдарда жазылуы керек. Партиялардың қаншалықты ашық екендігі туралы мәселе саяси жүйеге, сөз бостандығына, тәуелсіз БАҚ санына, азаматтық бақылау деңгейіне, саяси бәсекелестікке, плюрализмге байланысты», — дейді сарапшы. 

Оның пікірінше, қаржыландыру саяси бәсекелестік деңгейіне тікелей әсер етеді.

«Саяси партия мемлекеттен қомақты қаражат алған сайын, ол жеті пайыздық кедергіні еңсере алмаған басқа партияларға қарағанда артықшылыққа ие болады. «Нұр Отан» саяси монополияны пайдалана отырып, өзінің саяси бұлшық еттерін арттыра алады. Олардың өздерінің имиджін, бағдарламаларын жақсарту үшін тәжірибелі сарапшыларды, кеңесшілерді тарту мүмкіндігі бар.

Олар сайлау науқаны кезінде бұқаралық шаралар ұйымдастырып, бұқаралық ақпарат құралдарында ақылы материалдар жариялай алады. Мәселе мынада, саяси бәсекелестіктің болмауы және азаматтық қоғамды бақылаудың жеткіліксіздігі партияға бюджетті ұзақ уақыт басқаруға мүмкіндік береді. Қазір олар бәрін бақылайды: тек әкімдіктер мен мәслихаттар ғана емес. Олардың нақты бәсекелестер мен плюрализм пайда болғанға дейін жұмыс істеуге барлық мүмкіндіктері бар», — деп қорытты саясаттанушы.