Мұнай бағасының құлдырағаны үшін қай ел, қалай жазаланады

Мұнай нарығында орын алған «барлығына барлығы қарсы» форматындағы бағалық соғыс Вашингтонның кек алу жоспарларын өршіте түсіп, мүмкіндігінше мұнай санкцияларының көмегімен Сауд Арабиясы мен Ресейді жазалауға деген ұмтылысын күшейтті

НҰР-СҰЛТАН, 20 наурыз – Sputnik. Америкалық заң шығарушылар өздерінің демеушілері – тақтатас мұнайын өндіруші компанияларды құтқару үшін кез келген шараларға баруға дайын, деп жазды РИА Новости. 

Тіпті, олар көптеген америкалық штат үшін негізгі салық төлеушілер мен жұмыс берушілер болып табылса да солай болмақ. Егер бұл үшін Ресей мен Сауд Арабиясының мұнайына қатысты эмбарго енгізу қажет болса, онда бұл Республикалық партияның ықпалды өкілдері тұрғысынан өте қолайлы баға болады. Қазірдің өзінде олар АҚШ президенті Дональд Трамптан жаппай эмбарго талап етуде. Америкалық мұнай компанияларының үнемдеуге қатысты бұрын-соңды болмаған мұндай көзқарастағы сипатына қарамастан, біз Ақ үйдің осындай әрекеттерге құқығы бар екенін мойындауымыз керек. Осы кезге дейін де бұрынғы саяси көзқарастар Вашингтонды бірнеше рет өкінішті шешімдер қабылдауына алып келген.

Арнайы мамандандырылған S&P Global Platts ақпарат агенттігінің хабарлауынша: Солтүстік Дакотадан шыққан сенатор Кевин Крамер Трампқа хат жолдап, оны Сауд Арабиясы, Ресей және ОПЕК-тің басқа елдерінен мұнай импортына эмбарго енгізуді сұраған.

«Америка Құрама Штаттары жасқаншақ емес. Біз дереу белгі беруіміз керек. Бізді осылай пайдалануына жол бермейміз», – деп жазды Крамер президентке.

Бұл ұсынысты сенатордың бастамасы деп қабылдауға болады, бірақ Крамер қарапайым заң шығарушы емес: ол Дональд Трамптың сайлауалды штабының энергетикалық саясат мәселелері бойынша кеңесшісі. Яғни, бұл Трамп Ақ үйге көшкенге дейін онымен бірге жұмыс істеген президенттің ішкі ортасынан шыққан республикашыл. Сонымен қатар, Крамер американдық мұнай компаниялары мүдделерінің өкілі ретінде белгілі. Президент тақтатас мұнайын өндіретін компанияларды құтқару бойынша шаралар қабылдауға кірісті. Сондай-ақ, америкалық саясаткерлердің көпшілігінің мұнай нарығындағы жағдайды қалыпқа келтіру жөніндегі келіссөздерге қосылғанын ескеру керек. Ал басқа республикалық сенаторлардан бастап АҚШ-тың қаржы министрі Мнучинге дейін кенеттен жеке өзі шешім қабылдап, Вашингтондағы Ресей елшісіне АҚШ үшін «тәртіпті энергетикалық нарықтың» қаншалықты маңызды екенін айтуы эмбарго енгізу сценарийі мүмкін екендігін меңзейді.

Оқи отырыңыз: Мұнай бағасының төмендеуі әлемдік газ нарығына қалай әсер етеді 

Араб және ресейлік (сонымен қатар ОПЕК елдерінің де) мұнай экспортына  шара қолдануды көздейтін мұндай шешімдердің түпкі идеясы АҚШ нарығында тақтатас өндірушілерін тұншықтыруға жол бермеу болып табылады. Теория бойынша бұл шешім мынадай негізде жұмыс істеуі керек: эмбарго енгізіліп АҚШ-та мұнай бағасы көтеріледі. Тақтатас мұнайын өндіруші компаниялардың жұмысшылары жеңісті тойлап жатады. Ал акционерлерге дивидендтер төлеп, несие берушілер алдындағы қарыздар, сондай-ақ жұмыстан босату мен банкроттықтан бас тарту оқиғалары тіркелмейді. Бұл теория бойынша. Негізінде, тәжірибе жүзінде бұл сценарий жүзеге асырылса да, жағдай қиынырақ болады.

Жалпы, Ресей мұнайының АҚШ-қа экспорттық көлемі Эр-Рияд шешіміне байланысты мұнай бағасы құлдырағанға дейін өсе бастады. Өсудің себебі (қазірдің өзінде де) АҚШ-тың Иран мен Венесуэлаға қарсы санкциялары болды. Ал бұл екі ел де америкалық МӨЗ-нің едәуір бөлігі талап ететін мұнай түрлерін өндіреді. Сондықтан да, санкциялар жағдайында мұндай мұнайды Ресейден сатып алу керек. Өйткені, тақтатас мұнайын өндірушілер ондай өнім бермейді. Есесіне, АҚШ-та тазартылған инфрақұрылымды қайта профильдеу ұзақ әрі тым қымбат және мәнсіз болып табылады.

Ресейлік мұнай жеткізілімдерінің ұлғаюы америкалық БАҚ-та айтылып жатқандай (мысалы, Bloomberg сияқты ақпарат агенттігі бірнеше айдан бері себеп ретінде санкциялар туралы айтып, шағымданып келеді) астыртын әрекет емес.

Егер Ресей, сонымен бірге Сауд Арабиясы және ОПЕК-тің басқа да барлық елі эмбаргоның астында қалса, америкалықтар бұл жағдайдан қалай шығады? Алайда, осыған ұқсас проблемалар (қарапайым түрде болса да) Венесуэла мен Иранға қарсы санкциялар қолданылғанға дейін де болжанған, бірақ АҚШ мемлекеттік департаменті сол кезде тоқтаған жоқ.

Тағы бір маңызды мәселе, эмбарго қалай болғанда да АҚШ экономикасына зиянын тигізуі мүмкін. Өйткені, энергияны көп қажет ететін немесе мұнай-химия өндірісі бар америкалық корпорациялар мұнай өндірісі арзан АҚШ-тан тыс жерде шоғырланған. Сонымен қатар, барлық америкалық мұнай тұтынушылар мұнай өндірушілерге субсидия береді және саяси тұрғыдан алғанда бұл қазіргі президент үшін өте қауіпті сәт болады. Ал Трамп дәл қазір Сауд Арабиясын жанама тонау ісімен айналысуда: Эр-Рияд әлемдік нарықта өзінің стратегиялық қорларын арзан (Brent маркалы мұнай бағасына он доллар жеңілдікпен) сатуда. Ал Трамп АҚШ-тың стратегиялық мұнай қорын арзан бағамен алынған мұнаймен толтырып жатқандықтан, оған бұл процесс аяқталғанға дейін бағаның өсуі қажет емес.

Тақтатас мұнайы саласын қолдау үшін түбегейлі шараларды енгізу мүмкін емес. Проблемаға айналуы ықтимал тағы екі маңызды себеп бар. Демократиялық партия тақтатас өнеркәсібінің көп мөлшерде банкрот болғанын қалайды. Дәлірек айтсақ, бұл партия конгресті бақылайды және егер осал тақтатас компанияларын қолдауда ерекше әдістерді қолдануға тырысса, президенттің кейбір заңдары мен шешімдерін «кепілге алады». Америкалық The Hill басылымы атап өткендей, демократтардың көбеюі Ақ үй бағаның құлдырауы мен коронавирустық пандемия жағдайында мұнай және газ секторына едәуір көмек сұрауы мүмкін деп алаңдаушылық білдіруде. Сейсенбіде жиырма демократиялық конгрессмен президент Трампқа қазба отын компанияларына қосымша ақша бермеу туралы ескерту жіберіп, хат жолдаған соң, Ақ үй өткен демалыс күндері стратегиялық резервке мұнай сатып алатындығын мәлімдеді.