Ердоған Ұлы Сүлейменнің арманын орындай бастады

Сенбі, 26 маусымда Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған қазіргі Түркиядағы ең ірі инфрақұрылымдық жоба — Қара және Мәрмәр теңіздерін байланыстыратын Ыстамбұл су каналының құрылысын бастады. Іске қосу рәсімінде Ердоған каналдың жағаларын жалғайтын алты көпірдің біріне негіз қалады.

Босфорға балама болу үшін жасалған жоба Түркияның пандемиядан кейінгі экономикасын қолдап, 2023 жылғы сайлау алдында Ердоғанның рейтингін көтереді. Түркия президенті әскери кемелер мен коммерциялық кемелер канал суларына кіре алатындығын растады. Мұндай канал салу туралы алғаш рет 16 ғасырда Османлы сұлтаны Ұлы Сүлеймен кезінде сөз болған екен.

Жоба экономикалық қиындықтарға байланысты жүзеге асырыла алмады, ал 2011 жылы Ердоған Османлы Сұлтанының армандарын жүзеге асыру ниеті туралы айтты. Көлік және инфрақұрылым министрі Әділ Қарайсмайлоғлы содан кейін жобаның іске асырылуын 15 миллиард долларға бағалады, оның шамамен 1,4 миллиарды көпір салуға қажет болады.

Шығындар транзиттік төлемдермен он жыл ішінде жабылатын болады. Каналдың ұзындығы 45 шақырымды құрайды, өткізу қабілеті тәулігіне 160 кемені құрайды (Босфор 118-125 кемені өңдейді). Құрылыс жеті жылға созылады. Стамбулдың басты міндеті — Босфор бұғазын түсіру.

Жобада туризм компоненті де қарастырылған: «Түркияның жаңа жасанды су жолының оң және сол жағалауында екі қала салынады. Бұл қалалар Стамбұлдың келбетін безендіреді», — деді Ердоған. Сонымен қатар, каналдың экологиялық тазалығы айқын, өйткені ол Босфор бұғазындағы цистерналардың қатысуымен болатын апаттарды азайтады.

Алайда эко белсенділер бар, олар бір кездері Түркия президенті атап өткендей «жынды жоба» су ресурстары мен ондағы өмірді жойып жібереді. Мамыр айының соңында Ердоған Ыстамбұлдың жүзеге асырылуы қаланың стратегиялық маңыздылығын арттырады деп мәлімдеді. Каналдың ені шамамен 150 метр, тереңдігі 25 метр болатын құрылыс 2023 жылға дейін аяқталады. 2019 жылы жобаның жалпы құны 13 миллиард долларға бағаланды.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты