Әлемге жаңа дем беру үшін бірге жұмыс істеуіміз керек — Президент Қасым-Жомарт Тоқаев

Euronews-те Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың орта державалардың рөлі туралы мақаласы жарық көрді. Kazinform агенттігі мақалаға толықтай аударма жасап, қазақстандықтардың назарына ұсынды. 

«Қазақстан сияқты алпауыт елдер жаңа күштермен өнер көрсетіп, өз рөлдерін тек қатысушылар ретінде ғана емес, жаһандық аренада жауапты ойыншылар ретінде де көрсетуі тиіс.

Төтенше геосаяси турбуленттілікпен және тұрақты қақтығыстармен ерекшеленетін қазіргі әлемге көпжақты шешімдер қажет.

Еуропадағы, Таяу Шығыстағы және Африкадағы соғыстар жүздеген мың адамның өмірін қиды, ал климаттың өзгеруі миллиондаған адамдарды қиындыққа ұшыратып, әбден ашықтырып, баспанасыз қалдырды. Бұл қақтығыстар шешілмейтіндей болып көрінеді. Бірақ осы жағдайда барлық дәстүрлі державалар, яғни әлемнің экономикалық және саяси алпауыттары бірге жұмыс істей алмайды.

Украинадағы қақтығыс дипломатиялық тығырыққа тіреді, Газадағы соғыс үлкен гуманитарлық апат болып табылады, ал Үнді-Тынық мұхиты аймағындағы шиеленіс сындарлы өзара әрекеттесуге зиян келтіретін қауіпті әрекеттерге итермелейді. Сонымен қатар Біріккен Ұлттар Ұйымы сияқты халықаралық консенсусқа ықпал етуге талпынып жатқан құрылымдар қиындыққа тап болды.

Орташа державалар, икемді негізгі ойыншылар

БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелері иеленген вето құқығы көбінесе тығырыққа тіреліп, жаһандық дағдарыс бойынша қатаң шаралар қабылдауға кедергі келтіреді және унилатерализм (біржақты әрекеттер) ұжымдық әрекеттерге артықшылық береді. Бұл халықаралық институттарға деген сенімді төмендетеді. Осыған орай Қазақстан сияқты орта державалар өз өңірлерінде және одан тыс жерлерде үлкен тұрақтылықты, бейбітшілік пен дамуды қамтамасыз ету үшін үлкен мүмкіндіктерге ие негізгі ойыншылар ретінде әрекет етеді.

Күн тәртібі: бейбітшілік орнату және тұрақты даму

Қазақстан әрдайым халықаралық диалог пен бірлескен іс-қимылдар үшін жаңа алаңдарға ұмтыла отырып, көпжақты тәсілдерді қолданады.

Ядролық қарусыздану және оны таратпау саласындағы тұрақты жұмысымыздан басқа, біз жаһандық ауқымда жасанды пандемия мен биотерроризмнің жойқын салдарын болдырмау үшін биоқауіпсіздікке бағытталған жаңа көпжақты ведомство құруды белсенді түрде ілгерілетіп жатырмыз.

Біз сондай-ақ биылғы жылы Франциямен бірге су тапшылығы проблемаларына тап болған елдер мен қауымдастықтарды біріктіруге бағытталған бірінші «Бірыңғай су» саммитінің тең төрағалар болғанымызды мақтан тұтамыз. Сонымен қатар біз климаттың өзгеруінің салдарымен күресу жөніндегі өңірлік күш-жігерді үйлестірмекпіз. Осы орайда Орталық Азия мен Ауғанстан бойынша орнықты даму мақсаттары бойынша БҰҰ-ның жаңа Өңірлік орталығын (ТДМ) өзімізге орналастыруды ұсындық.

Біз ұзаққа созылған қақтығыстардың шешімдерін табуға көмектесуден қорықпаймыз. Бұл Әзірбайжан мен Армения арасында бейбіт келіссөздер жүргізу жөніндегі біздің соңғы міндеттемемізбен расталады. Бұл — диалогты ілгерілету және бейбітшілікті нығайту үшін орта державалардың күшіне деген сенімімізді көрсетету.

Келесі жылы Хельсинкидің соңғы актісіне 50 жыл толады, бұл қырғи қабақ соғыстан кейінгі әлемдегі ұлы державалар арасындағы келіспеушіліктердің қайта жандануы мүмкін екенін білдіреді.

Алайда одан да маңыздысы, жаһандық бірлікке апаратын жол. Әлем келіспеушіліктерден арылып, оны дипломатия мен диалог арқылы қайтадан жасай алады.

Барлығымыз өз әлемімізге жаңа дем беру үшін бірге жұмыс істеуіміз керек

Қатты күйзеліске ұшыраған көпжақты жүйемен жаңа өмірге қадам басу үшін үлкен, орта және кіші державалардың барлығы атсалысуы тиіс. Алайда ірі державалар бұл процеске сенбейді. Ал шағын елдердің ықпалы жеткіліксіз. Осыны ескере отырып, бұл қозғалысты басқару орта державалардың міндеті болып табылады.

Қазақстан сияқты алпауыт елдер жаңа күштермен өнер көрсетіп, өз рөлдерін тек қатысушылар ретінде ғана емес, жаһандық аренада жауапты ойыншылар ретінде де көрсетуі тиіс.

Осы маңызды сәтте жаһандық жүйені жандандыру және инвестициялау үшін біз барлық халықаралық серіктестерімізді көпжақты көзқарасты нығайтуға шақырамыз.

Біздің ұжымдық іс-әрекеттеріміз бүгінгі ғана емес, гүлденген және үйлесімді болашаққа деген адалдығымызды, сенімімізді көрсетеді. Қиындық көп, бірақ дұрыс шешім қабылдап, көшбасшылық пен диалогқа келе отырып,біз бүгінгі қиындықтарды ертеңгі жетістіктерге айналдыра аламыз. Көпжақты жаңару дәуіріне жетекшілік етейік”

фото: Copyright AP Photo/Euronews