Әлемде COVID-19 вакцинасы қалай жүріп жатыр?
Кеше АҚШ билігі елде 50 миллионнан астам коронавирустық вакцинация жасалғанын мәлімдеді — бұл әлемдегі кез-келген елдегі рекордтық көрсеткіш. АҚШ президенті Байден АҚШ билігі шілде айының соңына дейін 300 миллион американдықты коронавирусқа қарсы вакцинациялауға дайын екенін мәлімдеді.
АҚШ-ның бас инфекционисті, доктор Энтони Фаучи ел тұрғындарының 70-85 %-ын коронавирусқа қарсы вакцинациялау шектеуші шаралардың көпшілігін жою үшін қажетті табын иммунитетін қамтамасыз ететіндігін айтты.
Ақпан айының ортасына дейінгі соңғы мәліметтерге сәйкес, әлемде 168 миллионнан астам дозада COVID-19 вакциналары енгізілген. Вакцинация үшін бірнеше вакциналар қолданылады, соның ішінде батыстық фармацевтикалық компаниялар жасаған бірнеше нұсқалар, сонымен қатар Ресей мен Қытайдың вакциналары.
Алайда ресейлік және қытайлық вакциналармен вакцинация олардың клиникалық сынақтарының үшінші кезеңі аяқталғанға дейін басталды, бұл вакциналарды қолдану кезіндегі ерекше сценарий. Бірқатар елдер вакциналарды клиникалық сынақтар аяқталғанға дейін енгізе бастады, өйткені бүкіл әлемде шамамен 108 миллион адам COVID-19 ауруымен ауырып, 2,3 миллионнан астам адам қайтыс болды.
Қазірдің өзінде 50 миллионнан астам вакцинация жасалған АҚШ-да ел тұрғындарының 11,2 %-ы вакцинацияның алғашқы дозасын, ал екеуі де 3,9 % вакцинация алды. Бірақ коронавирустық вакцинаның алғашқы дозасының өзі инфекциядан жартылай қорғауды қамтамасыз етеді, аурудың ауырлығын төмендетеді. Израиль вакцинация бойынша әлемдік көшбасшы болды, мұнда американдық-германиялық Pfizer және BioNTech вакцинасы қолданылады. Израильде 6,2 миллион доза вакцинация бар. Бұл елде халықтың 41,8 %-ы вакцинацияның алғашқы дозасын алды, ал 26,7 %-ы екі дозасын да алды. Яғни, халықтың төрттен бірі қазірдің өзінде толықтай қорғалған. Еуропалық елдердің ішінен бірінші орында Ұлыбритания тұрды. Бұл елде қазірдің өзінде 14,5 миллион доза вакцинацияланған, демек, халықтың 21 %-ы вакцинаның алғашқы дозасын алған, ал тағы 1 %-ы екі дозасын алған. Елімізде 70-тен асқан тұрғындардың 90 %-дан астамы вакцинацияланған, олар үшін коронавирус үлкен қауіп төндіреді.
Таяу Шығыста БАӘ көшбасшы болып табылады. Бұл араб елі қазірдің өзінде 4,9 миллион вакцина алды, бұл 100 тұрғынға 46-дан келеді.
Вакцинаны енгізу жылдамдығы жөнінен әлемде екінші орында Үнді мұхитындағы кішкентай мемлекет — Сейшел аралдары болды. Бұл елде 52 мың вакцинация жасалды: халықтың 39,5 %-ы бірінші дозасын алды, ал 14,5 %-ы екі дозасын алды. Жуырда ел өз курорттарын туристерге ашты, бұл жергілікті тұрғындар коронавирус ауруынан қорықпайды деген сөз.
Еуропалық Одақта вакцинация бағдарламасы жоспарланғаннан баяу жүруде. Жалпы ЕО-та 20 миллионнан астам доза вакцина енгізілгенімен, бұл 100 тұрғынға шаққанда 4,6 дозадан ғана келеді. Жағдай Мальта мен Данияда жақсы, мұнда 100 тұрғынға 9,4 және 6,4 доза енгізілді. Польшада, көршілес Беларусияда шамамен 2 миллион доза (100 адамға 5,3), ал Литвада 144 000 доза (100 адамға 5,2) енгізілді. «ЕО-ның үлкен елдеріндегі» — Германиядағы, Франциядағы және Италиядағы көрсеткіштер олардан нашар.
Ресейде соңғы мәліметтер бойынша 2,2 миллион доза вакцина енгізіледі, олардың екеуі де Ресейде жасалған. Бұл 100 тұрғынға 1,5 дозадан келеді. Қазірдің өзінде 40 миллионнан астам доза вакциналар қабылданған Қытай әлемде жалпы вакциналар саны бойынша АҚШ-тан кейінгі екінші орында тұр. Бірақ Қытайдың халқы 1,4 миллиард адаммен алып болғандықтан, осы уақытқа дейін 100 тұрғынға шаққанда 2,9 доза вакцинация жасалған.
Африка, Азия және Латын Америкасында орналасқан көптеген елдерде вакцинация бағдарламасы басталмаған немесе әлі өте ерте сатысында болып тұр. Шамасы, көптеген кедей елдер кең ауқымды вакцинациясын 2022-2023 жылдары ғана жасай алады. Бұл дегеніміз — жабық шекараны сақтау, рейстерге тыйым салу және әртүрлі басқа шектеулер.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
