Байланыс жолдарының типтері | Скачать Курстық жұмыс

Курстық жұмыс мақсаты әр түрлі желілі байланыс жолдарының құрылу принциптерін, бағыттаушы жүйелердің конструкцияларын, бағыттаушы жүйелер бойымен энергияны тарату теориясын, сыртқы және ішкі әсерлердің теориялары мен олардан қорғау шараларын, желілік байланыс құрылыстарын жобалауды, салуды және пайдалануды оқып үйрету.
Берілген курстық жұмысты орындау барысында:
— берілген техникалық параметрлер бойынша бағыттауыш байланыс жүйелерінің негізгі сипаттамалары мен параметрлерін анықтау байланыс жолдарын төсеудің функционалды сұлбаларын өңдеп алу;
— электромагниттік үйлесімділікті бағалай алу сыртқы әсер мен тотығудан қорғау түрлерін анықтай алу қажет;
— қолданыстағы байланыс жолдары типтері туралы, оларды құру принциптері туралы, сыртқы және ішкі әсерлер туралы түсінік білу қажет.
Бұл курстық жұмыста біз кабель типін, яғни маркасын таңдау керекпіз. Сонымен қатар, картаға сүйене отырып, белгілі бір екі станция арасын таңдаймыз. Екі станция арасында, кабель типінде, өз нұсқамызға байланысты аламыз. Жұмыс барысында экрандау принципін, тотығудан қорғау, құрылыс трассасын таңдау, кабельдерге монтаж жасау тақырыптарында жұмыс жасаймыз.

1. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ

1.1 Тарату жүйесі, байланыс жолдарының типтері, кабель таңбасы, (маркасы)

Тарату жүйесін, байланыс жолының үлгісін, кабель маркасын таңдау талап етілетін арналар саны мен магистраль қуатын талдау негізінде іске асырылады. Арналар саны магистраль трассасы бойында орнасқан соңғы және аралықтағы қоныстанған пункттерге қалааралық байланыстың қажеттілігімен, жалпы айтқанда магистральді және аймақтық желілер жұмысының сенімділігі мен тұрақтылығын, ыңғайлылығын арттыру үшін резервті арналарды құрумен анықталады. Төмендегі 1.1-кестеде таңдалған кабель бойынша тарату жүйесі көрсетілген.

1.1-кесте. Цифрлы тарату жүйелері
Тарату жүйесі
Тарату жылдамдығы (мБитс)
Кабель үлгісі
Күшейтілетінтелім ұзындығы, км
Біріншілік ИКМ-30
Екіншілік ИКМ-120
Үшіншілік ИКМ-480
Төртіншілік ИКМ-1920
2
8,45
34
140
СК
симметриялық СК
КК — коаксиалды
КК
10
5
6
3

Кабель үлгісі мен сыйымдылығын және байланыс жолының тарату жүйесін таңдау біріншілік және екіншілік желілердегі арналар санымен анықталатын байланыс жолының жобаланатын қуатын ескере отырып іске асырылады. Таңдалған кабель үлгісі бойынша оның параметрлері анықталады: ені бойынша сыйымдылығы, индуктивтілігі, кедергісі; өшулік коэффициенті, фазасы, таралу жылдамдығы.

1.2 Үшіншілік ИКМ-480

Бірлескен кәсіпорынның сызықты жолы төрт сымды схемаға сәйкес MKTS-4 немесе MKTA-4 типті бір кабельді диаметрі 1,2 4,6 мм өткізгіштері арқылы ұйымдастырылады. Бұл жүйе аймақтық және магистральдық желілерде жұмыс істей алады. Ішкі аймақтық желідегі сызықтық жолдың максималды ұзындығы 600 км, ал негізгі желісінде 2500 км. Бұл ұзындығы НРП және ОРП арқылы цифрлық жолдардың тармағы арқылы қамтамасыз етіледі.
Регенерация учаскесінің номиналды ұзындығы 3 км құрайды, ОРП арасындағы қашықтық — 200 км. ИКМ-480 жүйесі 34368 кбит с топтық ағыны бар 480 телефон арнасын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, дискреттік ақпаратты 16 кбит с жылдамдықта беру үшін төрт арнаны және 32 кбит сек жылдамдығын беру жылдамдығымен ДМ-мен сандық қызмет байланысын ұйымдастыруға болады. Үшінші стандартты топ АЦП бар (812 … 2044 кГц), бұл жағдайда тек 420 арналар ұйымдастырылған.

1.1 — сурет, ИКМ-480 жүйесінің құрылымдық сұлбасы

1.3 Байланыс жолдарының типтері

Байланыс арнасы — жібергіш пен қабылдағыш аралығында байланыс орнатады яғни, ол біржақты информация жіберуге арналған техникалық кұралдардын жүйесі. Жалпы алғанда оларды сымды және сымсыз деп бөлуге болады.
Сымды желілер:
— әуе байланыс жолы
— кабельдік:
— симметриялық
— коаксиалды
— талшықты оптикалық
Сымсыз:
— Радиорелейлік
— Спутниктік
Сымсыз байланыс жүйелерінде электромагниттік энергия антенна аркылы таралатын ортаға беріледі, ол өз кезегінде сәулелендіргіш ретінде қызмет етеді. Антеннаның физикалық өлшемі мен құрылымы оның жұмыс жиілігінен тәуелді болады. Электромагниттік энергияның эффектілі сәулеленуін алу үшін, антеннаның өлшемі толқын ұзындыгына қарағанда 110 рет үлкен болу керек.
Сымды байланыс жүйелерінде электрлік байланыс немесе сәуле арқылы таралады. Электробайланыс желісі дегеніміз хабарларды берілген мекен-жайға жеткізуді уақытына, сапасы мен сенімділігіне қойылған талаптарға сай қамтамасыз ететін тарату желілерінің, желілік тораптар мен желілік станциялардың күрделі жинағы. Оптикалық талшықты жарык көзі, жарық таратушы диод немесе лазер — оптоталшықтық жүйеде модулятор немесе таратқыш ретінде колданылады.
Кабельді байланыс жолдары өздерінің қай жерде қолданылатынына байланысты бөлінеді:
:: жергілікті,
:: аймақтық,
:: қалалық,
:: қалааралық.
Бұл курстық жұмыста жоғары өткізгішті кабельдегі аймақтық желі қарастырылған.

1.4 Кабельдің маркасын таңдау

ВКПАПут-10 кабелі жиілік спектрінде 10 МГц дейін жұмыс істейтін және қашықтан қоректендіру көзінің кернеуі 1000 В айнымалы токқа дейін жұмыс істейтін жүйелерге арналған. Кабельдердің ұзындығы — кемінде 800 м. 1 шақырымға дейінгі электр кедергісі, (артық емес):
— ішкі өткізгіші — 5,15 Ом;
— сыртқы өткізгіш — 1,5 Ом.
1 км ұзақтықтағы оқшаулаудың электрлік кедергісі, кем емес, кем емес:
— ішкі және сыртқы өткізгіштер арасында — 1,5 * 10 4МОм;
— сыртқы өткізгіш пен жер (су) арасында — 10 MOм;
— сыртқы өткізгіш пен бронь арасындағы — 10 MOм;
— қорғаныс полиэтилен шлангасы бар кабельдер үшін бронь мен жер (су) арасында — 10 MOм;
— толқындардың кедергісі, 75 +- 2 Ом.
Кабельдер кем дегенде 10°C температурада орнатылады. Әуе байланысы жағдайында ауада әртүрлі метеорологиялық жағдайларда (жаңбыр, тұман, мұз) минус 50°С-тан 50°С дейін жұмыс істейді. Механикаландырылған кабельді төсеу кезінде 980Н-ға дейінгікеру күшімен төселеді. Төсеу және пайдалану кезінде кабельдердің ең кіші рұқсат етілген иілу радиусы алюминийдің сыртқы өткізгішінің бойында 20 кабель диаметрі болып табылады. ВКПАПут-10 кабелінің қызмет ету мерзімі, пайдалану, тасымалдау және сақтау талаптарын сақтай отырып, кемінде 20 жыл.

1.3 — сурет. ВКПАПут кабелі

1.4 — сурет. ВКПАПут кабелінің ішкі көрінісі.

ВКПАПут-10 кабелі:
В — аймақтық;
К- коаксиалды;
П — полиэтилен қабықша;
A — алюминий сыртқы өткізгіші;
Пу — полиэтилен күшейтілген корпусы;
т — трос.

2. ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ

2.1 Берілген мәліметтер

Бұл курстық жұмыста нұсқа бойыншы коаксиалдық кабелдегі аймақтық желі берілген, арақашықтығы 97 км тең, алыс байланыс арналарының саны 320, тарату жүйесі үшіншілік ИКМ 480 қарастырылды. Оның ішінде күшейтілетін телім ұзындығы 6 км, ал тарату жылдамдығы 34мБитс.

2.1 — кесте.Берілген мәліметтер
Байланыс жолының типі
Коаксиалды аймақтық желі.
Арналар саны
320
Ара-қашықтығы, км
97
Тарату жүйесі
Үшіншілік
ИКМ 480
Тарату жылдамдығы, мБитc
34

Кабель үлгісі
Коаксиалды

Күшейтілетін телім ұзындығы, км
6

2.2 Коаксиалды кабельдерің біріншілік және екіншілік параметрлері

Коаксиалды жұптың кедергісі R, Омкм мен индуктивтілігі L, Гнкм, келесі формулалармен анықталады:

,

Омкм (2.1)

,

Гнкм (2.2)

мұндағы d = 2,8мм және D = 8,5мм — ішкі өткізгіш диаметрі мен сыртқы өткізгіштің ішкі диаметрі. k = 0,02110∙106 Гц мәні 2.2-кестеден алынады.
Коаксиалды кабельдің сыйымдылығы С, Фм мен өткізгіштігі G, Смм мына мәндер арқылы εr=1,5 және tgδ=3∙10-4 анықталады:

С = 2PIε0εrln(Dd) = εr10-618ln(Dd),

С =1,5::10-618ln8,5::10-32,8::10-3=0, 5нФм (2.3)

2.2-кесте.k коэффициентінің мәні
Өткізгіш материалдары
K
Мыс
0,021
Алюминий
0,0164
Болат
0,075

G = 2nσln(Dd) = ωCtgδ, (2.4)

G = 2::3,14::10::106::3::10-8::3::10-4= 582,52::10-6Смм

мұндағы εr және tgδ — оқшаулағыштың диэлектрлік шығындарының диэлектрлік өткізгіштігі мен тангенс бұрышы. εr және tgδ шамаларының тиімді мәндері 2.3-кестеде келтірілген.

2.3-кесте.εr және tgδ шамаларының тиімді мәндері
Оқшаулағыш типі
εr
vДvВ қатынасы
tgδ*10-4 мәні, МГц

1
5
10
60
Полиэтиленді шайба Полиэтиленді спираль
Баллонды-полиэтиленді
Кеуекті (пористо)- полиэтиленді
Кордельді-стирофлексті
1,13

1,1

1,22

1,5

1,19
8,8

6

9

50

12
0,5

0,4

1,2

2

0,7
0,5

0,4

1,3

3

0,8
0,7

0,5

1,5

3

1,0
0,8

0,6

—

—

1,2

Өшулік коэффициенті α, дБкм, фаза коэффициенті β радкм, толқындық кедергі ZВ, Ом, таралу жылдамдығы v, кмс, келесі формулалар арқылы есептелінеді:

, (2.5)
α=8,690,9::10323::10-86+582,52::10- 6263::10-8=6.52::10-4дБкм

ZB=LC (2.6)

ZB=LC=80,5∙10-12=4∙106Ом

, (2.7)

=1LC=18∙0,5∙10-12=0,5∙106кмс

β=ωLC (2.8)

β=ωLC=0,178∙0,5∙10-12=0,34∙10-6рад км

2.3. Экрандау принципі

Электрлік және магниттік өрістердің сыртқы ортаға әсерін азайту үшін белсенді түрде экран қолданады. Байланыс техникасы мен радиотехникада экрандарды бағалау, экранмен енгізілетін өшулік шамасын сипаттайтын экранды өшулік АЭ арқылы жүргізіледі. Магнитті өріс үшін экрандау өшулігі (2.9) формуласымен анықталады (n=1 тең болған кезде):

. (2.9)

Электрлік өріс үшін (2.10) (n=1 тең болған кезде):

, (2.10)

мұндағы kM =- металдағы таралу коэффициенті (ұйытқушы токтар коэффициенті); kД=ω — диэлек — триктегі таралу коэффициенті; Δ — экран қалыңдығы; rЭ — экран радиусы; J1 және H1 — біріншілік (Бессель) және үшіншілік (Хенкель) қатарлардың цилиндрлік функциялары; J1′ және H1′ — осы функциялардың туындысы; Z0 = — жазық толқындағы диэлектриктің толқындық кедергісі; ZM = — металдың толқындық кедергісі.
Экрандар үш режимде жұмыс істейді:
— жоғары жиілікті аймақ — электромагниттік режим;
Электромагниттік экрандау экранның металл массасының үстіндегі электрлік өрістің қысқа тұйықталуынан және жерге немесе құрал корпусына электрлік зарядтардың берілуінен тұрады.
2.2-кестесінде әр түрлі толқын типтеріне арналған мыс, болат, алюминий және қорғасыннан жасалған қабықшалардың экрандаушы іс-әрекеттерінің нәтижелері келтірілген.

2.2-кесте. Әр түрлі толқын типтеріне арналған қабықшалардың экрандаушы іс-әрекеттері.
f, Гц
Алюминий

АП
АО[Н]
АО[Е]
АО[ЕН]
АЭ[Н]
АЭ[Е]
АЭ[ЕН]
103
104
105
106
107
108
10[9]
0
0
0
3,5
26
94,7
312
0,9
4,4
24
41,8
47,2
58,2
68,6
249,2 229,4 208,4 189,4 153,8 175,1 95,6
115,5 115,5 115,5 114,7 100,8 91,2
81,6
0,9
4,4
24
45,3
73,1 152,9 380,6
249,2 229,4 208,4 192,8 179,8 219,8 407,6
115,5 115,5 115,5 118,0 126,8 185,9 393,6

мұндағы АП — жұтылудың экранды өшулігі; АО — шашыраудың экранды өшулігі.

3. БАЙЛАНЫС ҚҰРЫЛЫСТАРЫН ЭЛЕКТРОМАГНИТТІК ӘСЕРЛЕРДЕН ҚОРҒАУ

3.1 Электромагниттік үйлесімділік

Электромагниттік үйлесімділік (ЭМҮ) аппараттық құралдардың — абайсыз электромагниттік кедергілердің әсеріне ұшыраған және зиянды электромагниттік кедергілер басқа техникалық құралдарды тудыруы мүмкін емес кезде, бір мезгілде қажетті сапасына нақты жұмыс жағдайларында техникалық жабдықты пайдалану мүмкіндігі.
Шеттегі өріс көздерін шартты түрде екі топқа бөледі: сыртқы — энергетикалық және конструкциялық байланыс жолымен байланысы жоқ; және де ішкі — физикалық көршілес және осы байланыс жолындағы жасанды тізбектер.
Электромагниттік үйлесімділік мәселесі қазіргі таңда күрделі мәселелердің бірі болып табылады,дегенмен радиоэлектрондық құрылғылардың саны үнемі өсуде және байланыс сапасына сай өсіп жатыр.
Электромагниттік үйлесімділік түсінігі радиотехниканың бастапқы даму барысында пайда болған және жиілік диапазонын таңдауға онша мән берілмеген.Қазіргі таңда ХЭК (халықаралық электротехникалық комиссия) ЭМҮ-ті құрылғының қабілеттігі немесе жүйенің берілген ахуалына қанағаттана жұмыс істеуі деп анықтайды. Егер бөгеуіл дәрежесі өте жоғары және бөгеуілге тұрақтылығы төмен болған жағдайда электромагниттік үйлесімдігі бұзылады.
ЭМҮ мәселесіне алғашында онша мән берілмеген,кейіннен үлкен банктік жүйелерде бөгеуілдер нәтижесінде тоқтаулар пайда болды.Ал қазіргі таңда адамзат электротехникаларға және радиотехникаларға тәуелді болып қалды,тіпті адам өмірі үшін де ЭМҮ мәселесі маңызды болып кетті.
Шартты түрде бөгеуілдерді табиғи және жасанды түрде болатын бөгеуілдер деп екі класқа бөлуге болады.
Жасанды бөгеуілдер адамның іс әрекеті нәтижесінде пайда болады.Табиғи бөгеуілдер адамның іс әрекетіне байланысты емес,бірақ ол бөгеуілдер бар және іс әрекетке тәуелсіз.Жасанды бөгеуілдер ерекшеленіп, мақсатсыз және ұйымдастырылған болып бөлінеді.Мақсатсыз бөгеуілдер адамның түрлі құрылғыларды пайдалануда,яғни ондағы бөгеуілдердің қоздырылуы нәтижесінде пайда болады.
ЭМҮ мәселелесінің тәжірибелік шешімі екі мезетке негізделеді: электромагниттік ахуалын білу және құрылғының бөгеуілге төзімділігі мен бір-біріне үйлесімділігін табу.Қазіргі таңда үлкен зерттеулер мен тәжірибелік жұмыстар жүргізіліп,нәтижесінде ЭМҮ саласы бойынша нормативті база құрылды әсіресе ХЭК немесе РБАХК (радиобөгеуіл бойынша арнайы халықаралық комитетет) сияқты халықаралық мекемелерде кеңінен қолданылады.Бүгінде зерттеу жұмыстары жетік түрде жалғасын тауып жатыр.
Объектіні жобалау және құрастыру кезінде, сонымен қатар пайдалану жұмыстары кезінде міндетті түрде көп типті коммуникациялық және басқа да жүйелердің бір жерде орналасуына қатаң түрде қарау керек.
Төменгі кернеулікті желілерде электромагнитті әсерлерді тудыратын импульстар мен бөгеуілдердің шамадан тыс пайда болуы (найзағайлық, коммутациялық, радиожиіліктік және т.б) электрондық құрылғылардың істен шығуымен бірге,кабелдерді,бөлгіш қалқанды,сонымен қатар соңғы құрылғының бұзылуы мен істен шығуын әкеліп соғады.Оның барлығы, ең алдымен импульстік және шамадан тыс кернеулігі бар бөгеуілдерден төменгі дәрежелі қорғанысы бар қазiргi заманғы ғимараттардың ақпараттық, телекоммуникациялық және басқа да цифрлық техникамен толықтығымен тікелей байланысты.
Арнайы қорғаныс құрылғыларының қолдануынсыз(импульстік шамадан тыс кернеуленуге шек қойғыш) құрылғыларды сенімді түрде пайдалануға болмайтынын тәжірибе жүзінде көрсетуге болады .

3.2 Байланыс құрылыстарындағы тотығудың түрлері

Тотығу дегеніміз — әртүрлі себептерден метал қабықшалардың (қорғасын, болат, алюминий) болаттан жасалған бронь қабатының бүлінуі, ал кей кездері мыс жіне алюминийден жасалған экрандардың бұзылуы. Физикалық-химиялық сиппатамаларына қарай тотығу процесі:
oo химиялық;
oo электрохимиялық;
oo кристал аралық.
Сонымен қатар жер астындағы кабельдерде:
oo топырақтық;
oo электрлік.
Кабельдердің металл қабықтарының (қорғасын, алюмин, болат-темір) химиялық, механикалық және электрлік әсерлерден бұзылуын тотығып бұзылу деп атайды.
Кабельдердің металл қабықтарының (қорғасын, алюмин, болат-темір) химиялық, механикалық және электрлік әсерлерден бұзылуын тотығып бұзылу деп атайды. Тотығу түрлеріне қарай топтастырылуы.
— электрлік тотығу — металдың тотығатын ортамен байланысы, бұл кезде металл атомдарының иондалуы мен тотығушы ортаның қышқылдаушы компоненттері бірге жүрмейді, және де олардың жылдамдықтары электродты потенциялға тәуелді болады.
-химиялық тотығу — металдың тотығатын ортамен байланысы, бұл кезде металдың қышқылдануы мен тотығушы ортаның қышқылдаушы компоненттерінің қалпына келуі бірге жүреді.
Тотығу түрлері.
Кабель қабықшаларының бұзылу дәрежелеріне қарай, тотығуды келесі топтарға бөледі:
тұтас — металдың үстін толығымен қамтитын және бірдей жылдамдықпен тарайтын тотығу;
біркелкі емес — металдың үстін толығымен қамтитын, бірақ металдың әр түрлі учаскелерінде бірдей жылдамдықпен таралмайтын тотығу;
— жергілікті — металдың әр түрлі телімдерінде қамтитын тотығу.
Газды тотығу, типіне қарай химиялық тотығуға жатады және де үстіңгі жақта ылғал крнденсация болмаған кезде туындайды. Тотығудың бұл түрі жоғарғы температуралы қоршаған ортадағы кабельді жолдарда кездеседі.
Атмосфералық тотығу — әуе байланыс жолдарында қолданылатын металл конструкцияларында туындайды. Атмосфералық жобалауда металлдық конструкция болады. Тотығудың бұл түрі электрохимиялық тоғығуға жатады.
Жер астындағы тотығу — химиялық немесе электрохимиялық әсерден топырақ пен қайрандардағы қоршаған ортадан туындайды. Тотығудың бұл түрі қорғасын немесе алюминді қабықшасы және болат сауыты (бронь) бар кабельдер үшін, сонымен қатар электр тарату желілеріндегі тіректердің ірге тастары (фундамент) үшін өте қауіпті.
Су астындағы тотығу — құрамында минералды тұздары (0,2 — 3,5 %) бар теңіз суында анықталады.
Биототығу — тотығу үрдісін жылдамдатушы заттарды бөлетін микроорганизмдердің өмір сүруіне тәуелді болады. Тотығудың бұл түрі кабельдердің беткі қабаттарында, сонымен қатар трассалары ауа жетіспейтін топырақ пен батпақты жерлерден өтетін жоғарғывольтті желілі бағаналардың ірге тастарында кездеседі.
Түйіспелі (контактная) тотығу — электрохимиялық тотығудың бір түрі. Тотығудың бұл түрі электролиттегі әр түрлі стационарлы потенциалдары бар металдардың түйіспелерінен туындайды.
Кристалларалық тотығу — металл кристалдарының шегараларында таралатын тотығу түрі.
Талғамалы (избирательная) тотығу — бір құрылымдық құраушыны немесе қорытпаның бір компонентін бүлдіруші тотығу түрі.
Нүктелі тотығу — бөлек нүктеленген зақымданулар түріндегі жергілікті тотығу, кей кездері оны көзбен әрең көресің, металға терең енбейді.
Адасушы токтардан туындайтын тотығу — кейбір сыртқы электрлік қондырғылардан бөлініп шығып, адасып жүрген токтардың кабельге әсер етуінен туындайтын металдың электрохимиялық тотығуы. Адасушы токтар мен тотығу көзі болып, электрлендірілген көліктің рельс тізбегі немесе жұмыс тогын жер арқылы жартылай немесе толығымен қайтарушы тұрақты токтағы таратқыш желі табылады.
Электрлік кабельдердің қорғаныс қабаттатарына қойылатын талап — олар, яғни қабықшалар кабельді сыртқы орта әсерінен қорғау үшін герметикалық болу керек. Кабельдің қорғаныс қабатының өзі сыртқы әсерлер қаупіне ұшырайды, сол себептен қорғаныс қабатының металы агрессивті ортаға төзімді (пассивті) болу керек.

3.3. Кабельдерді электрлік тотығудан қорғау

Электрлік тотығу дегеніміз — бұл адасушы токтар мен жердің қоршаған ортасының бірдей әсер етуінен жерге төселген металдардың электрохимиялық бұзылуы. Электрлік тотығу кезінде бұзылулар металдың беткі қабатының кішкене бөлігінде тұрақталады, анық көрінетін сипаттамаға ие болады және тік қабырғасы бар дөңгелек немесе сопақ пішінде болады.
Жерге тұйықтау құрылғылардың ұзақ жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін, оларды монтаждау керек. Траншея толған кезде, мысалы, жерге мұқият төмен нығыздалған коррозияға аз және қызмет ұзақ қиыршық тас және қоқыс қамтитын жерге төселген жер электрод артық. Коррозияға өткізгіштік жерге құрылғы артып жақсарту үшін жасанды топырақ өңдеу үшін натрий хлорид немесе кальций хлорид пайдаланады. Кабель, кем дегенде 1 м жер электрод жойылады мүмкін емес болса, электр сымның жерге қосылған болуы тиіс.
Электрлік тотығудың мәні адасушы токтардың симметриялы емес коэффициентіне тәуелді болады:

, (3.1)

мұндағы Q+ — өлшеу жүргізу кезіндегі анодтық импультстердегі электрлер саны; Q- — өлшеу жүргізу кезіндегі катодтық импультстердегі электрлер саны.
Адасушы токтардың симметрлік емес коэффициентіне байланысты мәндері айнымалы аймақтардағы қауіптілік дейгейін бағалау 3.1-кестеде көрсетілген

3.1 — кесте. Тотығу қауіптілігінің деңгейін бағалау
Адасушы токтардың симметриялы емес коэффициенті
Электрлік тотығудың қауіптілік деңгейі және қорғау бойынша ұсыныстар
0,3 дейін
Қауіпсіз аймақ
0,3-0,6
Салыстырмалы түрде қауіпті аймақ.Катодты поляризация екінші кезекті, тұрақты анодты аймақтарды қорғағаннан кейін ғана іске асырылады.
0,6 жоғары
Қауіпті аймақ..

3.4. Байланыс жолдарын сыртқы электромагниттік әсерлерден қорғау

Электромагниттік өзара әсерлесу — электр заряды не магниттік моменті бар бөлшектер арасындағы электрмагниттік өріс арқылы берілетін өзара әсер.
Электромагниттік әсерлесудің де өзіндік әмбебап қасиеттері бар, бірақ гравитациялық өзара әрекеттесуден бір айырмашылығы, өзара тартылыс (әр түрлі зарядтар арасында) және … жалғасы