Тұлғалық бағыт принципі | Скачать Материал

Тәрбие процесінің принциптері (тәрбие принциптері) бұл тәрбие процесінің
мазмұнына, әдістеріне, ұйымдастыру жолдарына қойылатын негізгі талаптарды
айғақтайтын жалпы бастау тұжырымдары. Олар тәрбие процесінің анайылығын
аңдатып. педагогтарға накты педагогикалык міндеттерді шешуде бағыт-бағдар
береді.
Тәрбие процесіне арқау болар принциптер өз алдына жүйеге бірігеді.
Осы жүйедегі гуманистік педагогика принциптері келесідей:
— тұлғалық бағыт принципі;
— тәрбиенің жеке тұлғалық және қоғамдык бағыттарының бірлігі принципі;
— тәрбиенің өмір, еңбекпен байланыстылық принципі;
— тәрбиеде ұнамды өнегені пайдалану принципі;
— тәрбиеліқ ықпалдар бірлігі принципі.
Тұлғалық бағыт принципі. Тәрбие процесінде тұлғалық бағыт принципі
тәрбиеленушілердің жас ерекшеліктері мен даралығын, әсіресе жалпы жэне жеке
адами қасиет — сапалары мен мүмкіндіктерін-ескеру негізінде іске асырылады.
Адами касиет сапалар мәні: тұлғаның өмірлік бағыт-бағдары, тіршілік
жоспары, кұндылықты бағамдары, калыптаскан жандүниелік ұстамдары, іс-
әрекеті мен мінезіндегі басымды сеп-түрткілер. Түлғаның осы аталған жетекші
сапаларынан бөлектене карастырылатын жас не даралык ерекшеліктер (мінез,
темперамент, ерік және.т.б.) жоғары дәрежелі кісілік кадір-қасиеттерді
кальгатастыруға бағышталған тәрбиені қамтамасыз ете алмайды, жас деңгейін,
даралык ерекшеліктерді білу маңызды, солай да болса, жоғарыда аталған
сапалардың жетекшілік ролін тану ғана баланың жас мүмкіндіктері мен жеке
ептіліктерін дұрыс пайдаланудың көзін ашады.
Тұлғалық бағыт принципінің тәрбиеші алдына қоятын талаптары:
1) тәрбиеленушілердің жеке темпераменттік ерекшеліктерін, мінез бітістерін,
көзкарастарын, талғамдарын, әдеттерін үздіксіз зерттеп, жете білу;
2) тэрбие процесін диагностикалаумен бірге баланың ойлау кабілеті, сеп-
түрткілер, ұстанымдары, өмірлік бағыты, өмір мен еңбекке деген көзкарасы,
құндылыкты бағамдары, тіршілік жоспарлары секілді тұлғалық сапалардың нақты
қалыптасу деңгейін түбегейлі тану;
3) әр оқушыны тұлғаның ілгерілей дамуын камтамасыз етуші күш-қуатына сәйкес
эрі біртіндеп күрделеніп баратын тәрбиелік істерге ұдайы қатыстырып бару;
4) мақсатты іске асыруға кедергі болар себептерді өз уақытында аныктау эрі
аластау, ал егер бұл мүмкін болмаса, жаңа жағдайлар мен шарттарға тэуелді
тәрбие бағытына дер мезетінде өзгерістер енгізу;
5) барынша тұлғаның өз бел-сенділігін аркау ету;
6) тәрбиені тұлғаның өзіндік тэрбиесімен ұштастыру, окушыға өзіндік тәрбие
максаттарын, әдістері мен формаларын таңдауға жәрдем беру;
7) оқушыда дербестік, ынталылык, өзіндік іс-әрекет қабілеттерін дамыту, тек
басшьшыкпен шектелмей, табысқа жеткізер іс-әрекеттерді ұтымды ұйымдастыру
жэне бағыттай білу
Осы талаптардың бірлікті орындалуы мектеп тэжірибесінде бұрын-иан
танымал жас ерекшеліктері мен даралык ескеру принциптерінің карабайырлығын
жояды, тэрбиешіні процестің үстірт белгілеріне шегеленбей, теревде жаткан
мән-мағыналык байланыстарға назар ауда-руға бағыттайды, осы процесте
көрінетін тәрбие заңдылыктары мен себеп-салдарлы катынастарды тануға
жетекшілік етеді.

5. Тәрбиеге тулгалыц багыт беру
Тәрбиелеу процесінде тәрбиеленушілердің жеке міндеттемесі мен
мүмкіншіліктерін есепке алу маңызды жүмыс болып табылады. Түлғалық
сапаларга сүйену тәрбиенің өте маңызды сипаттамаларының бірі, яғни түлғаның
бағыттылығы мен оның қүндылықтар таңцауын ескере білу. Түлға бағыты оның
өмірлік жоспарларын, қалыптасқан өмір жолдарын, іс-әрекетін және қылығын
басқарушы мотивтерін білдіреді.
Тәрбиеге түлғалық түрғыдан қарау принципі тәрбиешіден мына міндеттерді
орындауды талап етеді:
1) өз тәрбиеленушілерінің жеке темперамент ерекшелік-терін, мінез
бітістерін, көзқарастарын, талғамдарын, әдеттерін қырағы танып, жақсы білу;

2) ойлау бейімі, түлғаның бағыттылық мотивтері, қызығушылықтары,
өмірге, еңбек етуге көзқарасы, қүндылықтар пайымы, өмірлік жоспарлары т.б.
сияқты аса маңызды сапалардың қалыптасу деңгейінің қаншалықты болғанын және
болатынын анықтай білу;
3) түлға дамытудың әсерлі түрін біртіндеп күрделендіре отырып
тәрбиелік іс-әрекеттерге әрбір тәрбиеленушіні тарту;
4) дер кезінде мақсатқа жетуге кедергі болатын себептерді анықтап,
олардан арылу, ал егер дер кезінде сезіп, жою мүмкіндігі болмаса, овда … жалғасы