Дәрілік заттардың өзара әсерлесуі | Скачать Материал
Жұмыс түрі:
Материал
Көлемі: 9 бет
Бұл жұмыстың бағасы: 500 теңге
Таңдаулыға:
Дәрілік заттардың қасиеттері көп дәрежеде,олардың химиялық құрылыстарына
,функционалдық белсенді топтастардың бар болуына ,олардың молекуласының
қалыбына және өлшеміне байланысты болады. Зат рецептормен өзара тиімді
әсерлесу үшін оның рецептормен тығыз жанасуын көбірек қамтамасыз
ететін,дәрілік заттардың құрылымы қажет. Заттың рецептормен жақындасу
дәрежесінен ,молекула аралық байланыстың беріктігі тәуелді болады.Сонымен
,иондық айланыс кезінде ,2 әртүрлі аттас зарядтардың электростатикалық
тартылыс күштері,олардың арасындағы аралықтардың квадратына кері
пропорционал,ал ван-дер-ваалисьтік күштер аралықтың 6-7 дәрежесіне кері
пропорционалды болатын белгі.
Зат рецептормен өзара әсерлесу үшін,олардың әсіресе кеңістікте сәйкес
келуі ,яғни комплементарлығы өте маңызыды.Осылайша,и D+ адреналин
артериялық қысымға әсер етуі бойынша L- адреналинге қарағанда елсенділігі
жағынан анағұрлым төмен.Бұл қосылыстар молекуланың құрылымдық
элементтерінің кеңістікте орналасуымен ерекшеленеді,олардың
адренорецепторлармен өзара байланасуына шешуші маңызы бар.
Егер заттың ірнеше функционалды топтастары бар болса ,онда олардың
арасындағы аралықты ескерген жөн.
Заттың химиялық құрылысы және олардың биологиялық белсенділігі
арасындағы тәуелділікті анықтау жаңа препараттарды алуда аса маңызды
бағыттардың бірі болып табылады . Сонымен қатар ,бірдей типті әсерлі
әртүрлі топтың қосылыстары үшін оптималдық құрылысын сәйкес келтіру
берілген дәрілік заттар өзара әсерлесетін рецепторлардың құрылысы жөнінде
белгілі бір мәлімет алуға мүмкіндік береді
Заттар әсерінің көптеген сандық және сапалық сипаттамалары физико-
химиялық және физикалық қасиеттеріне,суда,липидтерде ерігіштігіне ,ұнтақ
тәрізді қосылыстар үшін-олардың еру дәрежесіне ,ұшқыш заттар үшін –ұшу
дәрежесіне де тәуелді болады. Диссоцияциялану дәрежесінің маңызы зор .
Мөлшерлер және концентрациялар
Дәрігерлік заттардың әсері көп дәрежеде ,олардың мөлшерімен
анықталады.Мөлшерге байланысты әсерінің даму жылдамдығы ,оның айқындығы
,ұзақтығы,кейде сипаты өзгереді.Әдетте мөлшердің жоғарлауымен латентті
кезеңі азяды және әсерінің айқындығы мен ұзақтығы ұлғаяды.
Бір рет қабылдауға арналған дәрінің санының мөлшері деп атайды.Тек бір
рет қабылдауға есептелген мөлшер ғана емес ,сонымен бірге тәуліктік мөлшер
жөнінде де хабардар болу қажет.
Мөлшерді граммен немесе грам үлесімен елгілейді.Препаратты өте дәл
есептеу үшін олардың мөлшерін дененің 1кг салмағына есептейді.Жекелеген
жағдайларда затты мөлшерлегенде ,дене беткейінің көлеміне сүйенуді жөн
көреді.
Дәрінің бастапқы биологийлық әсерін тудыратын минималдық мөлшерді
табалдырық немесе минималдық әсер әсер етуші деп атайды.Практикалық
медицинада орташа емдік мөлшерді бәрінен жиі қолданады,юұл нуқастардың
басым көпшіліггінде препараттардың қажетті фармокотерапиялық әсерін
көрсетеді.Егер оларды тағайындаған кезде әсері жеткілікті айқын
болмаса,онда мөлшерді жоғарғы емдікке деін жоғарлатады.Сонымен қатар
заттарағза үшінқауыпты уытты әсерлер шақыратын уытты мөлшерге және леталдық
мөлшерге бөледі.
Егер ағзада дәрілік заттардың жоғарғы концентрациясын жылдам түзу қажет
болса ,онда бірінші мөлшер соңғылардан жоғары олады.
Дәрілік заттардың қайталап қолдану
Дәрілік заттарды қайталап қолданғанда,олардың әсері жоғарылау жағына
датөмендеу жағына да өзгеруі мүмкін.
Бірқатар заттардың әсерінің ұлғаы ,олардың кумуляциялануын қабілетіне
байланысты болады.Материялдық кумуляция деп ағзада фармакалогиялық
заттардың жинақталу түрлерін айтады.Бұл ұзақ әсер ететін препараттарға тән
олар аз бөлінеді немесе ағзада тұрақты айланысвды.Осыған байланысты бұндай
препараттардың кумуляциялануының ескере отырып,іртіндеп мөлшерін азайтып
немесе препаратты қаылдау арасын ұлғайта отырып мөлшерлеу керек.
Функционалдық деп аталатын кумуляцияның мысалдары белгілі,бұл кезде зат
емес ,әсер жинақталады.Акоголизм кезінде ОЖЖ-сі функциясының үдемелі
өзгеруінде маскүнемдік елірме дамуына әкелуі мүмкін .Осы жағдайда зат
жылдам тотығады және тіндерде іркілмейді.Оның тек нейротропты әсерлері
жинақталады.МАО-ның тежегіштерін қолданғанда да функционалдық кумуляция
пайда болдады.
Заттарды қайталап қолданғанда әсерінің төмендеуі –бейімделу -әртүрлі
препараттарды қолданғанда байқалады.Ол заттың сіңуінің азаюына ,оның
инактивациялану жылдамдығының ұлғаюына және қарқынды шығуының жоғарлауына
байланысты болады.Бірқатар заттарға бейімделудің пайда болуы ,оларға
рецепторлық құрылымдардың сезімталдығының төмендеуімен немесе олардың
тіндерде тығыздығының азаюымен жүзеге асуы мүмкін.
Ейімделу жағдайына бастапқы әсерді алу үшін препараттың мөлшерін
жоғарлату немесе ір затты басқамен ауыстыру қажет.Сонғы жағдайда сол
рецепторлармен айланысатын заттарға айқас бейімделудің бар екенін ескерген
жөн.
Бейімделудің ерекше түрі тахифилаксия болып табылады ,бұл өте жылдам
пайда болатын бейімделу,кейде затты 1рет енгізгеннен кейін. Осылайша
,эфедринді 10-20 минут аралығымен қайта қолданғанда,1-ші инъеккцияға
қарағанда ,артериялық қысымның аз көтерілуін байқатады.
Кейбір заттарға ,оларды қайталап енгізгенде дәріге тәуелділік дамиды.ОЛ
дәріні қабылдауға деген ұмтылысты жеңе алмаумен көрінеді,әдетте көңіл күйді
жоғарлату ,хал-жағдайын жақсарту,жағымсыз қайғыруды және сезінуді тоқтату
мақсатында ,сонымен бірге дәріге тәуелділік шақыратын дәріні беруді
тқтатқанда болады.
Дәрілік заттардың өзара әсерлесуі
Медицина практикасында бірнеше дәрілік заттарды бір уақытта жиі
қолданады.Бұл кезде ,олар негізгі әсердің айқындығы мен сипатын және оның
ұзақтығын өзгерте отырып ,сонымен қатар жанама және уытты ықпалдарын
күшейте немесе әлсірете отырып,ір-бірімен өзара әлсіресуі мүмкін.
Дәрілік заттардың өзара әсерлесуін келесі түрде жіктеуге болады.
1.Фармакалогиялық өзара әсерлесуі:
-дәрілік заттардың фармококинетикасының өзгеруіне негізделген
-дәрілік заттардың фармокодинамикасының өзгеруіне негізделген
-дәрілік заттардың ағза ортасында химиялық және физикохимиялық өзара
әсерлесуіне негізделген
2.Фармацевтикалық өзара әсерлесуі
Медицина практикасы үшін пайдалы әсерлерді күшейту немесе үйлестіру үшін
әртүрлі дәрілік заттарды жұптастыруды жиірек қолданады.Мысалы,кейбір
психотроптық заттарды опиоидық анальгетиктермен қосып қолдана
отырып,соңғысының ауыру сезімін басатын әсерін айтарлықтай жоғарлатуға
болады.Антибактериялық немесе саңырауқұлақтарға қарсы құрамы қабынуға қарсы
стероиды заттардан тұратын препараттар бар,бұл да мақсатқа сәйкес
жұптастылғандардың қатарына жатады.сонымен бірге ,заттарды жұптастырғанда
жағымсыз өзара әсерлесулер де пайда болады,ол дәрілік заттың сейкессіздігі
деп белгіленеді.
Дәрілік заттардың әсер көріністері үшін ағзаның және оның
жағдайларының жекеше ерекшеліктерінің маңызы
А)Жасы
Дәрілік заттарға сезімталдық жасына байланысты … жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Дереккөз: https://stud.kz
