Остеомиелит | Скачать Материал

Жіктелуі:

Этиологиясы бойынша:

1. Арнайы спецификалық остеомиелит.

2. Арнайы емес бейспецификалық остеомиелит.

Инфекцияның жұғу жолдарына байланысты:

1. Гемотогенді остеомиелит.

2. Гемотогенді емес остеомиелит.

• Жарақаттық остеомиелит.

• Оқ жарақаттық остеомиелит.

• Жаралық остеомиелит.

• Операциялық остеомиелит.

Клиникалық ағымына байланысты:

1. Гемотогенді остеомиелит:

• Жедел

• Біріншілік созылмалы

✓ Броди абсцессі

✓ Олье альбуминозды остеомиелиті

✓ Гарре склерозды остеомиелиті

✓ Антибиотиктік остеомиелит

• Екіншілік созылмалы

2. Гемотогенді емес остеомиелит:

• Жедел

• созылмалы

Остеомиелит деп сүйек жолдары миының қабынуын айтады. Бірақ, сүйек
миының қабынуы сирек болады. Негізінен, сүйектің барлық қабаттарының
қабыну құбылыстары, яғни остеомиелит, остит, периостит жиірек кездеседі.

Жедел қан арқылы (гематогенный) қалыптасатын остеомиелит бейбіт
заманда хирургиялық тәжірибеде остеомиелитттің басқа түрлеріне қарағанда
неғұрлым жиірек кездеседі. Ауру негізінен балаларда дамиды.

Т.Т. Краснобаевтың мағлұматтары бойынша балалар арасында 75%
оқиғаларда байқалады. Ересек адамдарда жедел қан арқылы дамитын остеомиелит
сирек кездеседі. Бұл остеомиелит қанқаның (скелет) кез келген сүйегін
зақымдауы мүмкін: ұзын түтікшелі сүйектердің ішінде ортан жілік 35% — дай,
асықты жілік — 32% — дай, кәрі жілік — 8% — дай шамасында кездеседі.
Метафиз бен диафиз өте жиі зақымдалады – 70% шамасында. Эпифизде
остеомиелит сирек кездеседі (30%) және де негізінен 2 жасқа дейінгі
балаларда болады.

Бұл остеомиелиттің даму және қалыптасу себептері (этиология) қазіргі
уақытта анықталған, — деп саналады. Остеомиелиттің қоздырғышы стафилококк,
стрептококк, диплококк, пневмококк, іш сүзегінің таяқшасы болуы мүмкін.
Соңғы кезде стафилококктың жедел остеомиелиттің дамуында алатын орны өсті,
өйткені бұл микроб антибиотиктердің әсеріне қарсы өзінің төзімді түрлерін
шығаратын қабілетімен сипатталады. Жедел остеомиелит кезінде қоздырғыштың
қанға енуі әртүрлі жолдармен, негізінен ауыз қуысы, көмекей кілегейлі
қабықтары, зақымдалған тері арқылы қалыптасады. Мысалы: сыздауықтан кейін
ортан жіліктің остеомиелиті, т.б. зақымданған тіндер мен ұлпалар арқылы
қанға қосылып, дамуы мүмкін.

Сонымен, жедел қан арқылы остеомиелиттің дамып, қалыптасуында пайда
болған іріңді өзгерістердің, ішкі жасырын инфекцияның маңызы үлкен. Ішкі
жасырын инфекцияның қалаулы орны болып ретикулоэндотелиальды жүйе, оның
ішінде сүйек майы мен миы болып саналады.

Жедел қан арқылы пайда болатын остеомиелиттің дамуы мен қалыптасуы
қазіргі уақытқа дейін толық анықталмаған. Бұл остеомиелиттің дамуы мен
қалыптасуын ғылыми игеруде отандық зерттеушілер А.А. Бобров пен С.М.
Дерижановтың еңбектері үлкен маңызды рөл атқарады.

Лексер (1894) бұл аурудың даму және қалыптасу жолын жүйесімен
сипаттап, тәжірбиелі (экспериментально) түрде негіздеген. Автор тәжірбие
түрінде остеомиелиттерді қояндардың бірінші тобына алдын ала аяқтарын
жарақаттап, ал екінші тобына олардың аяқтарын жарақаттамай көк тамырларына
стафилококк қоздырғышын аз мөлшерде еңгізу жолымен қалыптастырып, сырқаттың
микробиологиялық және клиникалық зерттеу тәсілдері бойынша ерекшелік
сипатын және оның емдеу жолдарын анықтаған.

Лексер ұзын түтікшелі сүйектердің қанмен қамтамасыз етілуі, олардың
бойындағы тамырлардың диафиз, метафиз және эпифиз жүйелері арқылы іске
асатындығын анықтады. Түтікшелі сүйектің өсетін аймағында бұл жүйелердің
бір – бірімен байланыс (анастомоз) түземейтіні, тұйықталған таралымдар
құрайтындығы және де Лексердің зерттеуі бойынша, бұл шеткі тамыр ұштары
қоздырғыш эмболдарымен бітеліп, остеомиелиттің алғашқы қабыну және іріңдеу
ошақтарын қалыптастыратындығы анықталған. Осыған байланысты Лексер
келешекте жас қояндардың метафизі мен эпифизінде орналасқан остеомиелит
ошақтарын анықтады. Ол мұны түтікше сүйектің өсетін аймағының қанмен ерекше
мол қамтамасыз етілуімен және оларда қан айналысындағы шеткі тамыр ұштары
арқылы қоректендірілуімен және олардың микроб эмболдарымен бітелуімен
түсіндіреді. Соңғы артериялардың шеткі таралым ұштары бактериялық эмболдар
орналасуына қолайлы келеді. Орныққан бактериялық эмбол сүйекте іріңді
өзгерістердің дамуына себеп болады. Осы болжам теория бойынша жедел қан
арқылы остеомиелит септикопиемиядан пайда болады.

Балаларда шеткі таралымдары негізгі бағана тамырдан сүйір бұрышпен
шығады, ал бұл микробтардың қозғалуын жеңілдетеді. Ересек адамдарда
тамырдың шеткі таралымдары негізгі бағана тамырдан тік бұрышпен шығады. Ал
жас жеткіншек денесінде сүйек майы — қызыл, қарт адамдарда – сары майы аз
кездеседі. Сонымен, жастар денесінде сүйек қанмен мол толықтырылады, ал бұл
инфекцияның енуіне және тез қабынып, шоғырлануына зор мүмкіндік туғызады.

Жедел қан арқылы қалыптасқан остеомиелиттің дамуын эмболиялық
теориямен дәлелдеп ғылымға еңгізу Лексерге дейін 5 жыл бұрын Россия
дәрігерлерінің үшінші съезінде (1909) осы жайында алғашқы ақпарат берген
біздің отандасымыз А.А. Бобровқа жататындығын атағанымыз жөн. Сондықтан,
А.А. Бобров – Лексердің эмболиялық теориясы, — деп айтқан дұрысырақ болады.

Жедел остеомиелиттің дамуы мен қалыптасу мәселелерін шешудегі ең
маңызды үлес ол ХХ ғасырдың 30 –шы жылдарындағы С.М. Дерижановтың теориясы
бойынша бұл ауру тек сенсибилизацияланған денеде, қалқыған (дрелющая)
инфекция барысында клиникалық тұрғыдан пайда болатындығы сипатталды. Ал
дененің сенсибилизациясы инфекциялық және іріңді аурулар кезінде жалпы
алмасудан ыдырау заттарының сіңуі мен басқа әсер етуші жүйелі себептер
арқылы пайда болуы мүмкін.

С.М. Дерижановтың (1940) ғылыми түсініктеме беруінде қабыну
өзгерістері сенсибилизацияланған дененің сүйегінде аллергияның шешуші
себебі болып табылатын өзіне тән ерекшелігі жоқ (неспецифическая)
қоздырғыштардың әсерінен пайда болады. Өзіне тән ерекшелігі жоқ
қоздырғыштар болып әртүрлі микробты эмболдар және қоршаған сыртқы себептер
әсер етуі мүмкін. Оның ішінде жаралану мен тоңазуға байланысты С.М.
Дерижанов теориясының негізі бойынша денедегі аллергиялық өзгерістер оның
бөгде затқа сезімталдығының артуы (сенсибилизация) болып табылады. Орталық
жүйке жүйесінің маңызды ықпалы мұнда көрінбейді.

Аллергиялық реакция мен орталық жүйке жүйесінің бір бірімен тығыз
байланыстылығы туралы анықтаулар С.М. Дерижановтың зерттеуінен кейін орын
алғанын айтқан жөн. Бұл ғылыми тұжырымдар мен анықтаулар С.М. Дерижанов
теориясын толықтырады және жедел қан арқылы болатын остеомиелиттің дамуы
мен қалыптасуын оқуда және игеруде жаңа қадам болып табылады.

Жедел остеомиелиттің пайда болуының рефлекторлы теориясы совет
ғалымдары еңбегімен жасалған. Онда И.М. Сеченов пен И.П. Павловтың
анықтамаларының негізінде аурудың пайда болуы мен дамуында орталық жүйке
жүйесінің алатын орны ерекше сипатталған. Жедел остеомиелиттің жүйкелік
рефлекторлы даму теориясының қалыптасуына Н.К. Еланский, Б.К. Осипов және
басқалар маңызды еңбектер жасады. Орталық жүйке жүйесінің денеде бөгде
заттарға сезімталдықтың артуы (сенсибилизация) құбылысының пайда болуына
және сүйекте қанмен қамтамасыз етілудің бұзылуына, тамыр жиырылуы мен
соңынан остеомиелиттің дамуына зор ықпал етуі осы ғалымдардың еңбектерімен
анықталды.

Жоғарыда берілгендерге негіздеп қортындыласақ, қан арқылы дамитын
жедел остеомиелиттің пайда болуы мен ерекшеліктері өте күрделі, — деп
санаған жөн және барлық теориялардың ешқайсысы да сырқаттың жеке немесе
жан– жақты түсіндірілуін қамтамасыз ете алмайды.

Эмболиялық, аллергиялық және жүйкелік рефлекторлық теориялар бір тұтас
дәрежеде бір – бірін толықтырады және олардың негізгі өзекті мәселелерінің
жиынтығы жедел қан арқылы болатын остеомиелиттің дамуы мен қалыптасуы
туралы толық және дұрыс түсініктеме береді.

Остеомиелиттің патологиялық анатомиясы.

Жедел қан арқылы дамитын остеомиелит Гаверсов арналары мен сүйек
қабығында орналасқан сүйек бойындағы ошақты қабыну өзгерісі ретінде
басталады. Қабыну ошағының айналасында бастапқы күндерден бастап сүйек
тіндерінің еруі, езілуі, азаюы орын алады, соның салдарынан жедел кезеңнің
өзінде сүйектің тозуы, жұқаруы, жұмсақталуы, остеопороз дамиды.

Остеопороздан басқа ауру басталғаннан кейін 2-3 –нші аптасына қарай
рентген тексерістері кезінде сүйекте шіру (некроз) ошақтары, сүйек үсті
қабатының (периостит) бөлініп ажырауы анықталады (рентгенограмма).

Егер іріңді қабыну сүйек миы қуысы бойымен тараса, онда сүйек миының
шектелмеген іріңдігі (флегмона) қалыптасады. Көбінесе шіру өзгерістері
Гаверсов арналары арқылы сүйек үсті қабатының астына өтеді. Шіру үрдісі
қуыс бойымен тарай отырып шеміршектен бөлініп эпифизге өтіп, буын қапшығына
жарылып шығуы мүмкін және жиналған ірің Гаверсов арналары арқылы сүйек үсті
қабатының астына тарай отырып жайылған іріңді ошақ көздерін қалыптастырады.

Көбінесе ірің сүйек үсті қабатын жарып, бұлшық ет арасына таралып,
тері асты қабатына жарылады. Бұл кезде бұлшық ет аралық және де тері астына
жиналған іріңдіктер қалыптасады. Соңында ірің тері арқылы жарылып сыртқа
шығады және остеомиелит ошағын сыртқы ортамен жалғастыратын жыланкөз
қалыптасуы мүмкін. Шіріген, өліеттенген сүйек бөлшектері – шірінді кесектер
(секвестр), — деп аталады. Сүйектің шіру өзгерістері іріңдік қуыстағы өлген
сүйек кесектерін қоршаған сүйек тіндерінен бөлшектенуімен бітеді. Іріңдеу
ошағында шірудің көлеміне байланысты көлемді (кесекті, орталау, кішкентай)
немесе шағын шектелген сүйек шірінділері болады. Бұл өлі сүйек кесектері –
шірінділер остеомиелит ошағының жазылып толық бітуіне кедергі жасайды.

Гарре типті остеомиелитте — беріштеліп бұзылудан қалыптасқан өзгеріс
және сүйек үсті қабаттың бірден қалыңдауымен сипатталатын морфологиялық
бұзылыс басым болады.

Бірінші кезектегі созылмалы остеомиелит қатарына Броди шектелген
іріңдігі жатады. Бұл түтікшелі сүйектің метафизді ұштарының кеуекті затында
орналасатын, шектелген қапшықты іріңдік. Көбінесе ортан жіліктің жоғары
басындағы қызыл кемігі – метафиз зақымдалады. Ең басынан бастап жергілікті
қабыну болады, онша жедел дамып жүрмейді, сүйек үсті қабатының астында
шектелген бөлікте орналасады. Іріңдік қабырғасы қатайып толықсиды. Броди
іріңдігі науқастарда ондаған жылдар бойы орын алуы мүмкін және сыртқы
кеңістік пен көрші буын қуысына жарылуы сирек кездеседі.

Жедел қан арқылы дамитын остеомиелиттің клиникасы.

Т.П. Краснобаев (1958) аталған остеомиелиттің ағымына байланысты оның әр
түрлерін (формасын) клиникалық тұрғыдан жіктеп, сипаттаған.

І. Улану (токсическая) немесе қозғалыссыз (адинамическая) түрі. Ауыру
жылдам, шұғыл дамиды және де науқастың алғашқы күндері кейде өлімге
әкелетіні анық. Әсіресе жалпы сепсис құбылыстарының басым болуы көбінесе
жергілікті өзгерістерсіз байқалады.

ІІ. Септикопиемиялық түрі – бұл кезде сүйектегі жедел қалыптасқан
өзгерістердің айқын көрінісі сепсистің құбылыстарымен сәйкес қосарласып,
өте ауыр клиникалық белгілерімен сипатталады.

ІІІ. Жедел немесе жергілікті остеомиелит түрі – мұнда жергілікті
қабыну құбылыстары аурудың жалпы жағдайы мен өзгерістерінен басым болады.

ІV. Ауру кенеттен дене қызуының жоғары көтерілуімен және аяқтарының
бірінде белгісіз орналасқан ауырсынудың пайда болуымен басталады.

Аурудың улану түрінде бірінші тәуліктің өзінде естен тану, сіресу
қалыптасады, жүрек қызметі жылдам нашарлайды және артериялық қысым
төмендейді. Жергілікті қабыну құбылыстары дамып үлгермейді. Өйткені кейбір
науқастар алғашқы 2-3 күнде қайтыс болады. Қазіргі кең көлемде әсер ететін
антибиотиктерді қолданудың салдарынан жедел қан арқылы дамитын
остеомиелиттің улану түрлері өте сирек байқалады.

Аурудың септикопиемиялық түрі кезінде науқастың жалпы жағдайының
бұзылуы жергілікті өзгерістерімен бір мезгілде дами бастайды. Септикалық
құбылыстар жеткілікті анық көрінгенімен, бірақ улану түріндегідей
қалыптасатын ауыр белгілер байқалмайды. Науқастарда іріңді инфекцияның
басқа сүйектерге және ішкі органдарға қан мен лимфа арқылы жайылып таралуы
жиі кездеседі.

Жергілікті өзгерістер жылдам дамиды, әсіресе алғашқы күннің ішінде аяқ
– қолдағы орынсыз ауырсыну пайда болады. Кілт етіп ауырсыну сипатынан
аурудың алғашқы сағаттарының өзінде – ақ аяқ-қол еріксіз жағдайда болады
немесе ауырсынудан қимыл – қозғалыстың тежелуі қалыптасады. Сүйектің
сырқатпен зақымдалу аймағында жұмсақ тіндерде домбығу, ісіну тез өседі. Аяқ
– қолда қалыптасқан тоқырау өзгерістеріне байланысты тері асты вена
тамырларының ұлғайып көрінуі жиі кездеседі. Тері тырысады, қызарады және
жергілікті температураның жоғарлауына байланысты қызады. Басқа сүйектерде
немесе ішкі мүшелерде жайылған іріңдіктердің пайда болған кезінде науқастың
жалпы жағдайы күрт нашарлайды. Бұл жағдайда ішкі уланудан қан құрамы
өзгеріп, оның ыдырауынан (гемолиз) сарғаю байқалады.

Жедел қан арқылы дамитын остеомиелит кезінде қалыптасып, анықталатын
өзгерістер басқа жедел қабыну аурулары кезіндегі өзгерістермен ұқсас,
бірдей (лейкоцитоздың өсуі, Э.Ш.Ж. жылдамырақ, қан формуласының солға
жылжуы, гемоглобиннің төмендеуі, т.б.) болады.

Жедел остеомиелиттің жергілікті қалыптасқан клиникалық көрінісі:
жергілікті көрініс өзгерістері басым болуымен және сепсистік құбылыстардың
жоқтығымен ерекшеленеді. Жалпы жағдай көбінесе қалыпты немесе
қанағаттанарлық болып қала береді.

Дене қызуы жоғары деңгейде тұрақты байқалып, аяқ – қолда қалыптасқан
өзгерістері мен қоса басқа да көрініс орын алады. Бірақ, олардың бәрі
сырқаттың жергілікті түрін септикопиемиялық түрімен салыстырғанда өте аз
байқалады. Қазіргі уақытта бұл остеомиелиттің клиникалық ағымында ең
бастысы – антибиотиктердің кең және ерте қолданылуына байланысты өте
күрделі асқынған өзгерістер қалыптасатын болды. Әсіресе, науқастың
жергілікті түрі оның асқынған түріне ауысты да, ал жедел қан арқылы дамитын
остеомиелиттің септикопиемиялық түрі керісінше күрт азайды.

Асқынулар.

Бұрында бұл сырқаттан қалыптасқан асқынуларға – септицемия мен
септикопиемияны жатқызатын. Бірақ, жедел қан арқылы дамитын остеомиелиттің
дамуы мен іріңді ошағын – септикомияның көзі ретінде емес, сырқаттың пайда
болуы ретінде қараған жөн.

Науқас жедел остеомиелиттің жергілікті түрімен ұзақ уақыт емдеусіз
қалғанда, оның асқынуы ретінде қалыптасқан сепсис екінші кезекте дамитын
остеомиелиттің клиникалық ағымы болуы мүмкін. Мұндай екінші кезекте
қалыптасатын асқынуында остеомиелит жанасып жатқан буынға жайылып, іріңді
буын қабынуын (артрит) туғызады. Кейбір жағдайларда ол жалпы іріңді
инфекцияның жергілікті көрінісі болады, ал басқа жағдайда іріңді
остеомиелит ошағының буынға жарылып шығуынан дамыған іріңді артрит
қалыптасады.

Кейде жедел қан арқылы қалыптасқан остеомиелитте сүйектің іріңдеп,
тозып, балқуынан болатын патологиялық сынық түріндегі асқынулар да
кездеседі.

Жедел қан арқылы қалыптасатын остеомиелитті анықтау.

Ол үшін рентгенологиялық, ұсақдыбысты тексеру (УЗИ), томограмма,
сканограмма, сұхбаттасу, сырқатнама жинау, әртүрлі клиникалық анықтау
тәсілдері үлкен маңызды рөл атқарады. Бірақ, сүйектегі өзгерістер
рентгенограммада ауру басталғаннан кейін 2-3 апта ішінде анықталмайтынын
есте сақтаған жөн.

Жүйелі емдеу тәсілдері.

Жедел қан арқылы қалыптасқан остеомиелитті емдеу және қолайлы нәтижеге
жету тек жүйелі емдеу тәсілдерімен яғни антисептик және антибиотиктермен
қосып бір мезгілде хирургиялық әдістерді, әртүрлі қуатты дәрілер мен жалпы
жетілдіруді, сауықтыру шараларын: қарқынды жоғарғы қысымда оттегін (ГБО),
плазмаферез, лазер немесе кварц сәулесін, магнитті тоқ өрісін, ұсақдыбысты,
т.б. емдеу жүйелерін қолданумен, аяқ – қолға қозғалыссыз қалып беруді,
құнарлы тамақтандырумен қосарластыра жүргізеді.

Микробиологиялық сынақтың нәтижесіне байланысты остеомиелиттің іріңді
ошақтарында антибиотиктерге тәуелді және төзімді қоздырғыштар бар кезінде
әсер ету деңгейі кең көлемдегі антибиотиктер (гентамицин, ципрокс, кефзол,
зинацеф, линкомицин), антисептиктер (хлорамин, диоксидин, метрид, трихопол,
хлоргексидин, т.б.) мен сульфаниламид дәрілері қолданылады. Әртүрлі
асқынулардың алдын алу және тиімді антибиотиктермен мен антисептиктерді
жүйелі қолдану үшін жарадан жиі бактериологиялық сынақ жүргізіп,
қоздырғыштардың түрін және олардың антибиотиктерге сезімталдығын,
төзгіштігін анықтау керек. Антибиотиктерді еңгізу жолы: бұлшық етке,
артерияға, венаға, лимфаға, жараға, сүйекке жіберіледі және олармен жүйелі
емдеу ұзақ, жергілікті, үлкен мөлшерде, тиімді жүргізілуі керек.

Остеомиелиттің іріңді ошағына жүйелі әсер ету хирургиялық тәсілмен
және аяқ немесе қолды бекітуден (иммобилизация), оларда тыныштық
қалыптастырудан тұрады. Көптеген ауруларда сүйек қабы астындағы іріңдікті
оның жұмсақ тіндерге ашылуын тоспай, уақытымен тіліп, жарып, сүйекке
тесіктер (остеоперфорация) жасап, антибиотиктермен немесе антисептиктермен
іріңді ошақтарды түтікше өткізгіштер арқылы қарқынды жуып, тазартуға тура
келеді. Жұмсақ тіндердің қызып, ісінуі, томпайып, былқылдауы, сырқаттың бұл
кезеңінде жедел хирургиялық емдеу шараларын қолдануға айырықша көрсеткіш
болып табылады.

Жедел остеомиелитті аурулардың барлығында аяқ – қолда қимыл –
қозғалысты тежеу жүргізіледі, ол гипсті лонгет салумен жүзеге асады.

Жалпы емдеу – сауықтыру шараларына үлкен көңіл бөлген жөн: бірінші
кезекте – бұл жұғымды құнарлы тамақтану; қан, плазма, альбумин,
гаммаглобулин, реополиглюкин, гемодез, изогем, глюкоза, Рингер, сода,
хлорид калий ертінділерін құю, емдік физкультура жүргізу, физикалық,
(кварц, электрофорез, магнит өрісі), гравитациялық тәсілдер – жоғары
қысымды оттегі (ГБО), лазер, ҰКС, плазмаферез, т.б. қолданған жөн.

Жедел қан арқылы дамитын остеомиелиттің соңы клиникалық түріне,
науқастың жасына, іріңді ошақтың орналасуына байланысты: аурудың толық
жазылуымен, өзгерістердің созылмалы кезеңге өтуімен немесе ауыр өлім және
әртүрлі асқынулармен бітуі мүмкін. Бірқаттар науқастарда ауру біртіндеп
жыланкөзбен, шірінді сүйек кесектері (секвестр) түзіліп, созылмалы түріне
айналуы мүмкін.

Созылмалы қан арқылы дамитын остеомиелит — тек іріңді үрдіс сүйек
тінінің аз немесе көп бөлігін өліеттенуге әкеліп үлгерген жағдайларда
дамиды. Остеомиелиттің бұл түрі сүйек қабы қабатының астындағы іріңдікті
кешіктіріп операциямен жарғанда немесе іріңдік ұзақ уақыт жұмсақ тіндерге
өздігінен жарылғанда қалыптасады. Одан кейін іріңдеп шіріген сүйек
кесектерінің шірінділерімен бірге іріңдік қуысында оның арнайы қапшығы
пайда болады. Шірінділер қапшығында сүйек қабығы арқылы жабылған жерде
іріңді тесік пайда болады, сол арқылы іріңді жыланкөз жолы шірінді қуысымен
байланысады.

Созылмалы остеомиелит баяу дамиды және бірнеше жылдарға созылады.
Негізінен науқастарда дененің қызу әсері жоқ, аурсыну азырақ мазалайды. Бар
көрініс – зақымдалған аяқ – қолда іріңді жыланкөздің болуымен және сол
арқылы ірің мен шіріген сүйек кесектерінің жиі бөлініп шығуымен
сипатталады. Шіріген сүйек кесегі алынғаннан кейін жыланкөз уақытша жабылуы
мүмкін. Бірақ қайталана қабынып, асқынудан кейін дене қызуы көтерілуі
мүмкін. Зақымдалған аймақта ауырсыну, қызару, ісіну болады да, жаңа іріңді
жыланкөз қалыптасып ашылады, кейін сол арқылы сұйық ірің, ал кейде
кішкентай сүйек шірінділері бөлініп шығады, соңынан жыланкөз қайта жабылуы
мүмкін немесе көп уақыт бойы сақталып тұрады. Бұл кезде сүйек үсті қабығы
(периост) қалыңдайды және үнемі ірің бөлінуден тері зақымдалады. Егер
жыланкөз арқылы ірің ұзақ уақыт бөлінсе науқас бұл кезде көп белок
жоғалтады. Бұдан басқа ұзақ созылмалы ішкі уланудың салдарынан ішкі
ағзаларда берішті өзгеріс (амилоидоз) дамуы мүмкін. Сондықтан, мұндай
науқастардың зәрін жиі белок пен цилиндрге тексерген жөн.

Созылмалы остеомиелитті емдеу ауқымды операция – секвестрэктомияға
әкеледі. Оның мағынасы — шірінді сүйек бөлшектерін (секвестр) алып, сүйек
миы қуысын ошақтардан тазартып және бұл қуысты бұлшық ет немесе ұйыған
қанмен, шарбы майымен бітеулеп бекіту қажет.

Қарағанды мемлекеттік дәрігерлік академиясының хирургия мен
травматология клиникаларында ірі қараның іш пердесін (брюшина) арнайы
дайындау жүйесінен өткізіп, мұндай науқастарда шіріген сүйек алынғаннан
кейін пайда болған бос қуыстарды тығындап бекіту үшін икемдеп құрастыру
(пластика) әдісімен жабады (гетероткань).

Саусақ сүйектерінде болатын күбіртке (костный панариций).

Саусақ пен алақан аймақтарында кездесетін жаралар мен жарақаттар
әртүрлі инфекциялық асқынуларға ұшырайды, осыған байланысты саусақта
бірінше немесе екінші кезекте қалыптасатын сүйек күбірткесін анықтау оңай
болмайды.

І – нші кезекте дамитын күбірткеде инфекция қоздырғыштары терең
тесілген және асқынған жаралардың нәтижесінде сүйекке өтеді. Күбірткенің
сүйектегі түрі өте сирек кездеседі, көбінесе ол саусақ сүйегінің
остеомиелитіне ауысып, ұзаққа созылады. Саусақ сүйегінің күбірткеден
асқынған остеомиелиті жиірек іріңді қабынуымен асқынып, саусақтар мен
алақанның қимыл – қозғалысының тежелуіне әкеліп, науқасты жұмыс пен еңбекке
жарамсыз … жалғасы