Жалындаған жастардың жарқын жобалары
Кәсіпкерлік саласында табысы толайым
Солардың алғашқысы бизнес саласында толағай табыстарға қол жеткізген 23 жасар кәсіпкер Расул Абдуллаев болды. Ол өз қатарластарының Қазақстанды дамыған 30 елдің қатарына қоса алатын бақытты буын екенін айтты. Жас кәсіпкер еліміздегі кәсіпкерлікке көрсетіліп келе жатқан қолдаудың негізінде жұмысын жүргізіп отырған өзінің «You Frame Burger» мейрамханалар желісі бүгінде «Burger King» және «McDonalds» сынды брендтерге бәсекелесе алғанын жеткізді. Расул алдағы 5 жылдың көлемінде мейрамхана санын 100-ге жеткізуді көздейді.
«Құрметті Нұрсұлтан Әбішұлы, Жастар жылында Сізге шартты атауы Қазақстан Республикасының Маркетинг министрлігі деген жоба ұсынғым келеді. Оның негізгі мақсаты – Қазақстанды әлемдік аренада рембрендингілеу. Бұл барлық ведомстволарды дамыту мен қолдауда, PR-қызметтерін жақсартуға, «Рухани жаңғыру» идеологиясын елімізде ғана емес, шетелдерде де танымалдығын арттыруға мүмкіндік беретін еді. Оған сарапшы, зерттеуші, режиссерлер, сценаристер мен контент жасаушылардан тұратын сапалы мамандар командасын құрдық. Біз тек сіздің қолдауыңызды күтеміз», деді Р.Абдуллаев.
100 процент қауіпсіз өнім өндіреді
Мемлекет басшысы әрдайым ауыл шаруашылығын дамытуға көңіл бөліп келеді, нәтижесінде елімізде осы салада жас мамандар да елеулі жобаларды жүзеге асырып жатыр. Соның бір дәлелі – ешкі сүтінің өндірісімен айналысып отырған Тамила Розметова. Ата кәсіпті дөңгелетіп жүрген 27 жастағы кәсіпкер 5 жылдан бері «Сарайшық» фирмасын басқарады. Жас фермер: «Фермада мыңдаған лақ бар, біз 15 түрлі сүт өнімдерін шығарамыз. Мен ірімшіктердің әр түрін ойлап тапқанды ұнатамын. Соның ішінде өз рецептіммен жасалған біреуін туған жерімнің құрметіне «Атырау ірімшігі» деп атадым. Бұл – Жолдауда айтылғандай пайдалы, табиғи, 100 пайыз қауіпсіз өнім», деді.
Ол өз ұжымындағы 80-ге жуық қызметкердің 94 пайызы 26 жасқа дейінгі жастардан тұратынын тілге тиек етті. Сонымен бірге Тамила жастарға арналған әлеуметтік лифт ретінде «Ауыл – Ел бесігі» бағдарламасын айрықша атап өтті. Алманың отаны – Қазақстан екенін Президенттің «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласынан оқып білген ол алдағы көктемде Астанада алма бағын өсіруге дайын екенін жеткізді, бұл үшін фермер кез келген ауа райына төзімді алманың арнаулы 4 сортын әзірлеп қойған. Осыған орай, ең болмаса 1 гектар жерді белгілеп беруін сұраған жас кәсіпкердің ұсынысынан соң, Президент сол сәтте Астана қаласының әкіміне осы іске қолдау көрсетуді тапсырды.
Жарқын жобаға атсалысып жүр
Мұнан кейін сөз алған «Wiki Bilim» қоғамдық қорының, инновациялық жобалардың жетекшісі, сондай-ақ «Google» аудармаға қазақ тілін енгізген Рауан Кенжеханұлы өзі басшылық етіп отырған Ұлттық аударма бюросы – Елбасының тікелей тапсырмасымен «Рухани жаңғыру» бағдарламасының бір тармағы «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасын жүзеге асыруға арналып құрылған қоғамдық ұйым екенін айтты.
Р.Кенжеханұлының мәліметінше, мұны да жастар ұйымы деуге толық негіз бар, өйткені аудармаға жұмылған негізгі мамандар – егемендікте білім алған, бір бөлігі «Болашақ» бағдарламасымен оқып келген тәуелсіздік құрдастары. «Олардың барлығы да жарқын жобаның жүзеге асырылуына атсалысып жүргенін мақтан тұтады. Өткен жылы біз сізге осы жоба аясында аударылған 18 оқулықты таныстырдық. Содан бері 115 оқу орнында 1000 данамен тегін таратылды. Сонымен қатар дүние жүзінің ең беделді ғалымдарының әлем бойынша миллион данамен таралған 30 оқулығы қазақ тіліне аударылып, жарыққа шығуға дайын. Бұл оқулықтар жаңа оқу жылында студент жастардың қолына тиеді», деді ол.
Ақысыз ІТ-сыныптар ашып жатыр
Елімізде қоғам дамуына үнсіз-ақ үлкен үлес қосып, елеусіз-ақ елеулі істерді атқарып жүрген жандар бар. Біз біле бермейміз. Осы олқылықтың орнын толтырған жарқын жоба – «100 жаңа есім». Аталған жобаның алғашқы кезеңінде жеңімпаз болған жас өнертапқыш Иван Крепак сөз сөйледі. Ол Назарбаев зияткерлік мектебінің 12 сынып оқушысы, сондай-ақ осы уақытқа дейін ондаған робот құрастырып, бірнеше мобильді қосымшаны қолданысқа енгізіп үлгерген. Бұл шетелде шарықтап дамығанымен, бізде кенжелеп келе жатқан отандық ІТ саласының алға ілгерілеуіне айтарлықтай атсалысты деген сөз.
«Жас Отан» жастар қанатының белсенді мүшесі И. Крепак қазіргі таңда «Нұр Отан» партиясы аясында балаларға арналған ақысыз ІТ-сыныптар ашылып жатқанын еске салды. Мұндай мың сынып ашу жоспарланған, бүгінде оның саны 811-ге жеткен. ІТ-сыныптар 8-16 жас аралығындағы балаларды бағдарламалау мен робот техникаға, сондай-ақ 3D-модельдеуге оқытады. «Сіздің тапсырмаңызбен «Жас Отан» ұйымдастырған «Nurintech» республикалық жастар инновациялық жобалар байқауының арқасында өзімнің әлеуетімді көрсетіп, робот техника, бағдарламалаушы болдым. Мүмкіндігі шектеулі болғанымен, рухы мықты жандарға арналған «Voicekomek» мобильді қосымшасын іске қостым. Бұл қазір 7 тілде, әрине қазақ тілінде қызмет көрсетеді», деді ол.
Қазірде 5 миллионға жуық қандасымыз шет елдерде тұрады. Олардың бәрі өз болашағын тарихи Отаны – Қазақстанмен байланыстыратыны белгілі. Шетелдегі қазақ жастары да еліміздің атын әлемге танытуға аянбай еңбек етіп келеді. Соның бір айғағы – бүркітші қыз Айшолпан Нұрғайыпқызы. Айшолпан дүние жүзіне саятшылықты жаңғыртқан, ата дәстүрді ұстанған ең жас қыз ретінде танылған. Ол 13 жасында бүркітшілер сайысында жеңімпаз болған. Қаршадай қазақ қызы туралы америкалық режиссер Отто Белл «Бүркітші қыз» атты деректі фильм түсіріп, әлемнің отыз елінде көрсетілді. Аталған фильм «Оскар» сыйлығына ұсынылған 15 үздік фильмнің қатарына енген еді.
Гарвард және Оксфорд университеттерінен шақырту алған Айшолпан бүгінде Қазақстанның арнайы ұсынысын қабылдап, Астанада білім алып жатыр. «Сыртта жүрген 5 миллион қазақтың бірімін. Байөлке аймағында туып-өстім. Алайда атамекенім – Қазақстан екенін еш уақытта ұмытпадым», деді ол. Айшолпан өзін танытқан деректі фильмнің қазақтың салт-дәстүрін дүние жүзіне танытуға үлес қосқанын айтты. Сондай-ақ Астанада және басқа қалаларда қазақтың салт-дәстүрін оқып-үйрететін орталықтар, соның ішінде бүркітшілер мектебі ашылса деген арманын жеткізді.
Зауыт жастарының көпшілігі – креативті
Бұдан соң сөз алған Ақсу ферроқорытпа зауытының металл қорытушысы Александр Шутов мінберге беттеген сәтте оның жүрісі мен қимыл-қозғалысынан нағыз жұмысшы мамандығына тән салмақтылық пен сенімділік байқалып тұрды. Оған Елбасының да еңбек жолын металлург мамандығынан бастағандығына байланысты әріптестік сезімі әсер етсе керек. Бұл пайымды Александрдың әп дегендегі сөзі де дәйектеп тұрды. Металлург мамандығын 20 жасында меңгеріп, алты жылдың ішінде қызмет сатысымен өсе түскен ол зауыттың қоғамдық өміріне де белсене араласады екен. Оған қоса, зауыт жанындағы жастар ғылыми кеңесінің белді мүшесі.
Оның айтуынша, зауыттағы металлургтердің көпшілігі – креативті жастар. Олардың бәрі де заманға сай идеялардың бастамашысы болып отыр.
Жас металлург еліміздің адал еңбек етіп жүрген барша жастарының атынан Мемлекет басшысына алғыс айтты.
– Сөз соңында мамандық таңдау алдында тұрған жастарға үндеу тастағым келеді. Өндіріс – өз әлеуетіңді танытудың керемет мүмкіндігі. Еңбек жолын өндірісте бастай отырып, көп мақсатқа жетуге болады. Біздің Президент Нұрсұлтан Әбішұлы осы ретте бізге жарқын үлгі бола алады, – деп Александр Шутов жан сарайын ақтарды.
Бұл – қарапайым түлекке зор мүмкіндік
Әлемде жастарды шет мемлекеттердің оқу орындарына аттандырып, білім алуына, ғылыми дәреже иеленуіне жағдай жасап отырған мемлекеттер некен-саяқ болса, солардың бірегейі біздің ел екендігі анық. Президенттік «Болашақ» бағдарламасы арқылы тәуелсіздік жылдарында шетелдің озық оқу орындарында білім алған 10 мыңнан аса жастың бірі Дамира Пернебаевның таңдаған саласы да – бүгінгі тренд. Атап айтқанда, шикізатқа тәуелді емес энергия көздерін жетілдіру Назарбаев Университеттің жас докторанты үшін ерекше маңызға ие. Ол университет профессорларымен бірге сарқылмайтын энергия көздерін анықтауға ден қойған.
Сондықтан да Елбасының алдында, замандастарының көзінше Д. Пернебаева өзінің ғылыми бағытын таныстыру сәтінде еш іркілген жоқ.
– Мен – «Болашақтың» түлегімін. Бағдарлама 25 жыл ішінде мен секілді қарапайым отбасынан шыққан 10 мыңнан астам түлекке әлемдегі ең үздік оқу орындарында білім алуға мүмкіндік берді. Шотландияда энергетика мамандығы бойынша магистр атанып, шикізаттан тыс энергетиканың маңыздылығына көз жеткізе түстім. Бағытымның дұрыстығына Астанада әлем назарын аударған ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі де дәлел бола алады. Көрмеде жасыл энергетика бойынша әлемнің алдыңғы қатарлы технологиялары ұсынылды. Шындығында, біздің Отанымыз тек қазба байлықтарға ғана бай мемлекет емес, баламалы энергетиканы дамытуға да әлеуеті зор ел. Қазір университет профессорларымен бірігіп ауыл шаруашылығы қалдықтарынан энергия қуатын алудың жолдарын зерттеудеміз. Жобамыз сәтті жүзеге асқан күнде шаруашылықтар қазір керексіз болып жатқан қалдықтарынан энергия өндіріп қана қоймай, артылғанын сатуға мүмкіндік алады. Сондай-ақ жоғары кернеулі желілерге жасанды интеллект жүйесін енгізуге арналған жобаларымыз да бар. Мұның барлығы – жастарды, жастардың бастамаларын мемлекеттік қолдаудың жемісі, – деп сөзін түйіндеді жас ғалым.
Мақсат – ұлағатты жас ұрпақ тәрбиелеу
Президент 2018 жылы 5 қазандағы Жолдауында «Жас-Сарбаз» балалар-жасөспірімдер бірлестігін құруды және мектептерде әскери-патриоттық тәрбие берудің рөлін күшейтуді тапсырған еді. Соның негізінде қолға алынып, жұмысын бастап кеткен «Жас сарбаз» балалар-жасөспірімдер қозғалысының төрағасы Мейірбек Меңдіғалиев былтырғы қарашада «Отан. Елбасы. Жас сарбаз» іс-шарасындағы кездесуде берген тапсырма бойынша 1 айдың ішінде еліміздің барлық өңірінде «Жас сарбаз» қозғалысының филиалдары ашылғанын айтты.
«Бүгінде әскери-патриоттық клубтар мен сыныптардың саны 2884-ке жетті. Олар 74602 жасөспірімді қамтып отыр. Терең тарихын білетін, бүгінін бағалайтын, тәуелсіздікті көзінің қарашығындай қорғайтын ұлағатты жас ұландарды тәрбиелеу – «Жас сарбаз» қозғалысының басты мақсаты. Елдік мүддені, биік мақсатты көздеген қозғалыс төрағасы Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас қолбасшысы Н.Назарбаевты маусым айында өтетін «Айбын» әскери-патриоттық республикалық жиынына шақырды.
Нәтижелі істер – айқын ойдың жемісі
Француз жазушысы Дени Дидро: «Басқаға қуаныш сыйлай білген – ең бақытты жан», деген екен. Бүгінде елімізде де мейірімділік пен адамгершіліктің биігінен бой көрсете білген еріктілер баршылық. Солардың дерлігі жастар екені көңілге қуаныш сыйлайды. Шарада сөз сөйлеген кезекті спикер, «Еріктілер лигасы» қоғамдық қорының төрайымы Айсұлу Ерниязованың нәтижелі істері осы ойымызды айқындай түседі.
Ол сөзінде: «Мен – еріктімін. Мен үшін ерікті болу – жай ғана сөз емес, өмірлік ұстаным! Өйткені ерікті болу өз елін, халқын сүю дегенді білдіреді», деді. Қоғамдық қордағы еріктілер санын 10 мыңға жеткізген А.Ерниязова қазіргі таңда елдегі ең ірі іс-шараларды жоғары деңгейде өткізуге атсалысып жүрген қоғам белсендісі. Қоғамдық қор төрайымы: «Мен өз қызметкерлеріме үнемі ерікті жұмыспен айналысыңыздар. Осының өзі рухани тұрғыдан жаңғыру екенін айтамын», деді. Ол мүмкіндігі шектеулі жандарға, қарияларға, жетімдерге, зейнеткерлерге, үйсіз жүргендерге және басқа да мұқтаж жандарға көмектесуге бағытталған «Ашық жүрек» атты Еріктілердің бірыңғай базасын құруды ұсынды.
Ал жас ақын Мерей Қарт Мемлекет басшысынан жас қаламгерлерге арналған Әдебиет академиясын құруға қолдау білдіруді сұрады.
– Қазақтың жас ақын-жазушылары мемлекет қолдауынан кенде емеспіз. Қазақстанның жас ақын-жазушылары ұлтымыздың руханиятына, әдебиетіміздің дамуына үлес қосып жүр. Мысалы, мен өткен жылы өзіңіздің қолдауыңызбен Қазақстан жазушылар одағы қолға алған жалпыреспубликалық «Әдеби өлкетану» жобасына қатыстым. Арнайы Кереку жеріне барып, сол жердің әдебиетімен, мәдениетімен танысып, бір топ шығарма жаздым. Тек қана мен емес, республикамыздың әр аймағындағы аға буын ақын-жазушылар, жас қаламгерлер осы жобаға қатысты. Еліміз туралы, жеріміз туралы шығармалар дүниеге келді. Осындай мүмкіндік берген сізге барлық қаламгерлердің атынан алғысымды білдіремін, – деді Мерей Қарт.
Жаңашылдық жастарға жарасады
Болашағынан үміт күттірер жастардың бірі, 13 жасында Қазақ-Британ техникалық университеті ақпараттық технологиялар факультетінің 2 курсында оқып жүрген Абзал Мырзаш мінберге көтерілген сәтте-ақ замандастарының назарын аударды.
«Латын қарпіне ауысу IТ технологиялық прогрестен қалыс қалмауға, елімізде әлемдік интеграцияны күшейтуге, ең бастысы, қазақ тілін дамытуға жағдай туғызады. Сондықтан сізге ұсынатын екі жобам бар. Бірінші жобамда диаграфтық тәсіл арқылы компьютердің пернетақтасына ыңғайлап қазақ-латын әліпбиін жасадым. Менің бұл нұсқам арқылы әлемнің кез келген жерінен компьютердің стандартты ағылшын пернетақтасын пайдаланып қазақша жазуға болады. Екінші жобамда кириллицадан латын қарпіне аударатын конвертерлік бағдарлама жасадым. Қазір менің бұл бағдарламам арқылы кириллицадан латын графикасына бір минутта 1200-ден астам кітап аударуға болады», деген сәтінде Нұрсұлтан Назарбаев аға буын қаламгерлердің көкейіндегі мәселені дөп басты.
– Жазушыларымыз біздің бұрынғы жазған кітаптарымыз қайда қалады деп жүруші еді, енді білетін болды, – деп өнертапқыш жасты көтермелеп қойды.
Қыздарды өзін өзі қорғауға үйретеді
Бұдан соң сөз алған джиу-джитсуден әлем чемпионы Мөлдір Мекенбаева спорт саласындағы тәжірибесі және осы салада атқарып жатқан жұмыстары туралы айтып берді.
– Бүгінде мен Назарбаев университетте білім алып жүрмін. Джиу-джитсудан халықаралық дәрежедегі спорт шеберімін. Татамиге шыққан сайын елімді барлық әлем таныса екен деп армандаймын. Ежелгі уақытта Ұлы даланың әйелдері батыл әрі қайсар мінезді болды. Сақтардың патшайымы – Томирис массагеттерді басқарып, өз жерін, өз елін қорғай білді. Фашизмге қарсы соғыста Әлия Молдағұлова мен Мәншүк Мәметова көзге түсті. Мен Назарбаев Университетте алғаш рет арнайы клуб аштым. Сол жерде өткен жылдан бастап қыздарды өзін өзі қорғай білуге, джиу-джитсу мен грэпплингке тегін үйретіп жүрмін, – деді Мөлдір Мекенбаева.
Осы кезде Президент Нұрсұлтан Назарбаев: «Қыздарды өзін өзі қорғай білуге үйреткен аса маңызды», деп өз ойын жеткізді.
Көпбалалы болудан қорықпау керек
«Тәуелсіздік ұрпақтары» жиынына Түркістан облысынан арнайы келген, 27 жасқа толғанша 7 баланы дүниеге әкелген Жазира Тұрғынова жастарымыз көпбалалы болудан қорықпаулары керек, деген сәтте қатысушылар ду қол шапалақтады.
– Дана халқымызда «Бір қозы дүниеге келсе, бір түп жусан артық шығады» деген сөз бар. Алланың қалауымен 7 сәбиімді өмірге әкелдім. Әр баламның өмірге келуімен қатар біздің үйде үлкен қуаныштар орын алады. Балаларымның күлкісінен өмірге деген құштарлық аламын. Қазіргі таңда балаларымның үлкені 11 жаста, ол менің бірінші көмекшіме айналды. Ата-бабаларымыздан мирас болып қалған осынау байтақ елімізде сәбилердің көп болғанын қалаймын. Мен бүлдіршіндерімнің келешегіне сенімдімін. Еліміздің жастарын көпбалалы болудан қорықпауға шақырамын. Әр бала дүниеге өз несібесімен келеді, – деді Ж. Тұрғынова.
Сөйтіп, Елбасы мен замандастарының алдында жеке жетістіктерін жаһанға жариялап, тың ұсыныстарымен бөліскен жастар тәуелсіздік ұрпақтары ретінде қосымша сенімге ие болды. Ол – Елбасының, елдің қолдауы.
Міне, осындай салтанатпен ашылған Жастар жылы жиында айтылған пікірлердің, ұсыныстардың, нақты істердің іске асырылып, нақты берекенің бастауына айналар күні жақын. Ендеше, іске сәт, жастар!
Тимур ДЖУРУМБАЕВ, Қазақстан халқы Ассамблеясы жанындағы «Жарасым» республикалық жастар ұйымының төрағасы:
– Қазақстандық жастарға арналған сондай керемет шара өтті. Елбасы Н.Назарбаев форумда білімді дамытуға, ауылдағы жастарды қолдауға, жастар арасындағы жұмыссыздық мәселесіне ерекше көңіл бөлді. Биылға бағытталған жобалар мен міндеттер нақтыланған Жолдау негізіндегі бұл жиын Президенттің жастар мәселесін әрдайым естен шығармайтынын тағы бір дәлелдеді. Байқасаңыз, Мемлекет басшысы жастарға мүмкіндігінше көп уақыт бөліп, алдымен оларды тыңдады. Маған ерекше ұнағаны – отбасын құруға жасөспірім кезден дайындау керектігін айтқаны. Шынында отбасы құруға дайындық, ондағы негізгі мәселелерден хабардар болу мектептегі жоғары сыныптардан басталғаны абзал. Сонда еліміздегі ажырасу азаяр еді. Бұдан бөлек, Қазақстан халқы Ассамблеясының негізгі жұмыстарын Жастар жылы аясында жүргізуді тапсырды, мен осы органның мүшесі ретінде айтылған бағытта еңбек етуге атсалысамын.
Қалқаман САРИН, ақын, Жазушылар одағының мүшесі:
– Елдің рухы – әдебиетте. Осы орайда, Қазақстан Жазушылар одағының бастамасымен жас ақын, Дарын жастар сыйлығының иегері Мерей Қарттың аузымен Елбасына Әдебиет академиясын ашу туралы жақсы ұсыныс айтылды. Аталған ұсыныс әдебиет өкілі ретінде мені қатты қуантты. Бұл қолдау тауып, қолға алынса, сондай-ақ әлемдік әдеби институттармен байланыс орнататын академия болса, соның арқасында әдебиетке бет бұрған жаңа буын шет тілдерін білу мүмкіндігін иеленіп, соған сай грант бөлінсе, жас ақын-жазушылардың кәсіби біліктілігін арттырып, бай мұрамызды өзге де елдерге танытуға жағдай жасалар еді. Бұл бастаманы барлық қаламгер қауым қолдайды деп сенемін.
Үмітжан РАХМАНҚҰЛОВ, Назарбаев Университеттің 2-курс студенті:
– Шара біздей жастарға үлкен үміт пен сенім сыйлады. Себебі мен университеттегі Экономикалық қоғамдастықтың вице-президентімін. Біздің клуб түрлі деңгейде экономикалық байқаулар ұйымдастырады. Міне, ондағы қоғамдық жұмыстардың бәрін біз өз еркімізбен істейміз. Оған ешкім ақы төлемейді. Сондықтан бізді Елбасы Н.Назарбаевтың салтанатты рәсімдегі ерікті-студенттердің шәкіртақысын 30 процентке көтеруді тапсыруы ерекше қуантты. Біз енді алда қоғамдық істерді бұрынғыдан гөрі шабытпен қолға аламыз.
Жазып алғандар
Серік ӘБДІБЕК,
Айдана ШОТБАЙҚЫЗЫ,
«Egemen Qazaqstan»
Дереккөз: http://egemen.kz/