Кентау Трансформатор зауыдының ішкі мекемелік желісін IP телефония көмегімен кеңейтуді зерттеу

6

7

8

Аңдатпа

Бұл дипломдық жобаның мақсаты Кентау Трансформатор зауыдының
ішкі мекемелік желісін IP телефония көмегімен кеңейтуді зерттеу болып
табылады. Жұмыстың мақсаты Кентау Трансформатор зауыдының ішкі
мекемелік желісін кеңейту арқылы мекеменің тауар өндірісн ұлғайтып жұмыс
орындарын көбейту.
Зерттеулер нәтижесінде: мекеменің тауар өндірісн ұлғайтып басқа
трансформатор жасайтын зауыттармен бәсекелес болуға мүмкіндігі артады.
Бизнес — жоспарда бітіру жұмысының экономикалық тиімділігінің негізгі
көрсеткіштері есептеледі. Сонымен қатар, жобаланып отырған мекемелік
желінің қызмет көрсетуі және пайдалану кезіндегі өміртіршілік қауіпсіздігі
мәселелері қарастырылады.

Аннотация

В данном дипломном проекте рассматриваеться расширение локальной
сети трансформаторного завода города Кентау с помошью IP телефоний. Цель
работы с помошью росширения корпаративной сети трансформаторног зовода
города Кентау увеличить робочие места и увеличить товаро
производительность завода.
В исследований:Увеличиться товаро производительность и улучшиться
конкурентоспособность.
В бизнесе — плане рассчитывается основные показатели экономической
эффективности выпускной работы. Кроме того, рассматривается вопросы
безопасности жизнедеятельности при обслуживании и эксплуатации
проектируемой сети.

9

Мазмұны

Кіріспе … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 7
1 Қазіргі кездегі желіге аналитикалық талдау және ұсынылатын шешім … … … …8
1.1Қазіргі кездегі желінің сараптамасы … … … … … … … … … … … … … … … ..8
1.2Мәселенің сараптамасы … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ..10
1.3Мекемелік желінің даму қарқыны … … … … … … … … … … … … … … … ..1 1
1.3.1 Әлемдегі IP телефония … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … 12
1.3.2 Қазақстандағы IP телефония … … … … … … .. … … … … … … … … … … ..13
1.4 IP телефония желісін құрудағы негізгі түсініктері … … … … … … . 14
1.5 Мекемелік IP телефония желісін құрудың артықшылықтары … … .. 15
1.6 Мекемелік IP телефония желісін құрудың тәсілдері … … … … … .. 16
1.7 IP телефония желіге қосу тәсілдері … … … … … … .. … … … … … … .16
1.8 IP телефонияға қойылатын талаптар … … … … … … … … … … … … . 17
1.9 Ethernet технологиясы бойынша мекемелік желі … … … … … … … . 19
1.10 Үш деңгейлі иерархия бойынша желі құру … … … … … … … … … … … .22
2 Кентау трансформатор зауыдының мекемелік желісін ұйымдастыру … … … … 23
2.1Желі құруға қолданылатын құралдар мен технологиялар … … … … … .. .23
2.2Freeswitch технологиясы … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 23
2.3 IP мини АТС VOIP телефон … … … … … … … … … … … … … … … … … ..26
2.4 Динамикалық маршрутизация … … … … … .. … … … … … … … … … … … …29
3 Мекемелік желінің құрылымын есептеу … … … … … … … … … … … … … … … … .31
3.1 Мекеменің желілік құрылғылары … … … … … … … … … … … … … … … .. 32
3.2 Желінің өткізу қабілеттілігін есептеу … … … … … … … … … … … … … … 34
3.3 Жүйені GPSS Word бағдарламасында модельдеу … … … … … … .. … … 35
4 Тіршілік қауіпсіздігі … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 36
4.1 Еңбек жағдайының талдауы … … … … … … … … … … … … … … … … … … 37
4.2 Кеңсе бөлмелеріндегі ауа алмасу процесі … … … … … … … … … … … … .38
4.3 Кеңсе бөлмелерін желдету процесі … … … … … … … … … … … … … … … 40
4.4 Ауа алмасу жүйесін есептеу … … … … … … … … … … … … … … … … … … 47
4.5 Өнеркәсіптік экология … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .. 48
4.6 Қоршаған орта қауіпсіздігі … … … … … … … … … … … … … … … … … … …49
4.6.1 Газ және шаң аулаушы құрылғыларды таңдау … … … … … … … . … … .50
5 Бизнес жоспар … … … … … … … . … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … 51
5.1 Маркетингті стратегия … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … …52
5.2 Финанстық жоспар … … … … … … … . … … … … … … … … … … … … … … ..54
Қорытынды … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …62
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі … … … … … … … . … … … … … … … … … … … … ..63
Қысқартылған сөздер тізімі … … … … … … … . … … … … … … … … … … … … … … … 64
А қосымшасы … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …80
Б қосымшасы … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …94

10

Кіріспе

Кентау Трансформатор зауыды 2010 жылдан бастап тауар өндірісінің
кеңейтілуіне байланысты. Заманауи жаңартуларды енгізу мақсатында. Тауар
өндірісін көбейту үшін. Өзінің ішкі мекемелік желісін кеңейтуге ұйғарды.
Мекемелік желінің кеңейтілуіне дейнгі желісін сиппаттайтын болсақ.
Қазіргі кезде мекемелерде ішкі локальді желінің жақсы жұмыс істеуі
мекеменің басқармасындағы жұмыстың жақсы атқарылуына маңызды әсер
етеді. Желінің жұмыс істеу нәтижесі әрине мекеменің жұмыс істеу нәтижесіне
әсер етеді.
IP-желісінің соңғы жылдары қарқынды дамуы жаңа үрдістің пайда
болуына әкелді. Мекемелік желілік байланысты қолайлы және тиімді етеді.
Желіні қолайлы пайдалану — бәсекелестік жағдайда мәселені жеңілдетеді.
Мекемелік желінің құрамына кіретін мүмкіндіктер: тіркелген ұялы байланыс,
әр-түрлі құжаттарға рұқсаттың болуы. Ақпараттық болімдердің көмегіне жүгіну
жатады.
Бірлескен мекемелік желісі ұғымында, абоненттерге арналған (ішкі,
сыртқы және қала аралық келіссөздер, конференция, хабар беру, дауыс почтасы
аудио және видео тағы сол сияқты ) қазіргі телефон сервис қамтамасыз ететін
телекоммуникациялардың секторы түсіндіріледі.
Мұндай телефон желілері жеке кәсіпорынның барлық аумақтарында
абоненттердің үлкен санын бірлестіре алады. Олар күрделі байланысты болу
мүмкін және қала, өлкені немесе тіпті континентті қамти алады.
Бүгінгі күнде жергілікті желілі жүйелерге бәсеке емес толықтырма болып
пайдалануда.
Жергілікті мекемелік желі құрудың артықшылығы көп, өйткені олар оңай
және арзан қолданылып сонымен қатар модификацияланады, сондықтан
мекемелік желі әлемде үлкен қарқын алып келеді.

11

1 Қазіргі кездегі желіге аналитикалық талдау және ұсынылатын
шешім

1.1 Қазіргі кездегі желінің сраптамасы

Кентау Трансформатор зауыды 3 қабаттан тұрады. Бұл мекемеде барлығы
185 адам жұмыс істейді. Мекемеде компьютердің жалпы саны 35, мұның ішінде
5 ғана интернет желісіне қосылған. 30 компьютер желіге қосылмаган. Мекемеде
жалпы 25 телефон, мұның мұнын 20сы Мини АТС Xicom арқылы қоңырау
шала алады. қалған 5 еуі қалалық желіге қосылған модем арқылы сыртқа
қоңырау шалады. Xicom арқылы қосылған абоненнтер 3 таңбалы сан теру
арқылы желі ішінде қоңырау шалады және сыртқа қоңырау шалатын болса 9
санын теру арқылы шығады ішкі мекемелік жұмысты атқаруға.
Мекемелік АТС қалалық АТС пен 3 желілі мыс сым арқылы
байланысқан. Мекеме мен Қалалық АТС арасындагы қашықтық 3 шақырым.
Мекемеге ішкі мекемелік желі құру үшін тартылатын кабель белгілі
конализациялық жолдың төтесі арқылы жүреді.
Мекемеде ішкі мекемелік желінің болмағандығынан сыртқа
шығарылатын тауардың жылдам жасау сапасына да әсерін тигізеді.
Ішкі мекемелік желінің бірнеше ғана адамдарда интернет желісінің болуы
қолайсыз болғандықтан мекеме басшылығы мекемелік желіні кеңейтуге
ұйғарды. Мекемеде бирнеше бөлімшелер жұмыс істейді оның ішінде есеп шот
болімі, ішкі әкімшілік бөлім, техникалық камтамасыздандыру бөлімі, жұмыс
қарқынын бақылау бөлімі, жумыскерлерді толықтыру бөлімі, жұмыс сапасын
бақылау бөлімі орналасқан.

Қалалық телефондық
желі

Мини АТС

телефон

телефон

телефон
Модем

компьютер
Модем

компьютер
Модем

компьютер

телефон
телефон
IP telephon
IP telephon

1.1-cурет. Қолданылып отырған желінің имитациялық моделі

12

компьютер

IP telephon

Модем
компьютер

Қалалық телефондық

Модем

IP telephon

желі

компьютер

Мини АТС

телефон

Модем

телефон

телефон

телефон

телефон

IP telephon

1.2-сурет. Қолданылып отырған желінің моделі

1.2-ші сұлбада қазіргі таңда Кентау трансформатор зауыдында
қолдынылып отырған желінің моделі. Бұл сұлбадан байқайтынымыз аналогты
абоненнттер желіге кіші АТС арқылы қосылған. Ал қалған модем арқылы
қосылған абоненнтер интернет желісіне шыға алады. Және мекемеде мұндай
мүмкіншілік санаулы қызметкерлерде ғана бар. Сондықтан мекеме басшылығы
заман талабына сай және бәсекелестікке қарқынды мекеме ішінде өзіне ішкі
желі құруды ұйғарды. Бұл мақсатта біз әлемдік және Қазақстандағы сонғы
кездері кең қолданысқа ие IP телефония қолдану арқылы мекеменің желісін
кеңейтуге ұйғардық. IP телефония желісінің мекемелік желі құру үрдісінде
қолданылуына келетін болсақ. IP телефоня желісі мекемеде жұмыс барысын
жылдамдатуға, келіссөздер жүргізуге тиімді болып келеді.

13

1.2 Мәселенің сараптамасы

Кентау Трансформатор зауыдында ішкі локальдік желінің қолайсыз
болуы салдарынан мекеменің әкімшілігі жұмыскерлердің жұмыс барысын
қадағалауы, оған тиісті мөлшерде қарқын беруі қолайсыз болатын.
Басқа қалаларда трансформатор жасайтын бөлімшелермен келіссөз
жүргізуге қолайсыз болатын. Мекемеде ұялы операторлардың басқа қаладағы
жұмыскерлердің жұмыс барысын тексеру ішкі мекемелік желі болмағандықтан
қолайсыз болатын. Кентау Трансформатор зауыдының тауарлырының 65
пайызы экспортқа шығарылады. Сондықтан мекемеде желі келіссөз жүргізуге
қолайсыз. Қазіргі кезде мекемелік желі мекеменің жұмысын жақсы жүргізуге
әсер етерін негізгі фактор. Сондықтан әр мекемеде ішкі келіссөздер электронды
ұяшық көмегімен жүргізіледі. Басты мәселе электроны ұяшық арқылы
жиберілген хат алушыға уақытылы жеткізілуі маңызды.
Трансформатор зауыды Кеңес өкметі заманынан келе жатқан
трансформатор шығаратын зауыт болғандықтан ондағы негізгі желі
телефондық желі арқылы жүзеге асады. Телефондық желі зауытқа кіші АТС
арқылы беріледі. Зауытта кіші АТС тың болуы ішкі жағдайларды шешуге әрине
пайдасын тигізеді. Бірақ қалаға қоңырау шалуға немесе басқа қалаларға немесе
басқа мемлекеттерге қоңырау шалғанға тиімсіз. Мекеме ішінде қоңырау шалу
үш таңбалы сан теру арқылы жүзеге асады. Ал қалаға қоңырау шалу үшін 9
санын теру арқылы қоңырау шалады. Бұл жүйе Кеңес өкметі кезінде тиімді
болған. Қазіргі кезде де көп мекемелерде осы жүйені пайдаланып отыр. Бұл
жүйе қазіргі кезде ірі мекемелерде тиімсіз болып есептеледі. Өйткені ірі
мекемелерде жұмыс керлер бір-бірімен IP-телефондарды қолдану арқылы бейне
жиналыс жасап жұмыс орындарында мәселені шешеді. Бұл жүйе ірі
мекемелерде кең қолданысқа ие. Өйткені уақыт жағынын да сапа жағынын да
тиімді жүйе болып табылады.
Кентау трансформатор зауыдында интернет желісі бірнеше адамда ғана
модем арқылы жұмыс істейді бұл жүйе.
Меншікті мекемелік желіні бүгінгі күнде екі негізгі жолдармен жасалған.
Біріншісі меншікті телефон жабдығы арқылы, мысалы, Калалық АТС және
оны ортақ пайдаланулы телефон желісіне қосылған. Бұл қосылу аналогты
абоненттік желілер көмегімен жасалынған және Е1 ағыны бойынша қосылған.
Абоненттер аналогты қосылған әрине бұл жағдайында нөмірлердің саны
операторларымен берілген желілердің санына тең. Осы жағдай тек қана кеңсе
мини-АТС-тары үшін қолайлы, бірақ бірлескен тұтынушылардың қажеттігін
толық мәнінде қанағаттандыра алмайды, желідегі абоненттерінің саны
жүздеген бола алады, сонымен бірге бұл экономикалық тұрғыдан тиімді емес
болып табылады. Цифрлық ағынды жалға алу керісінше, үлкен емес мүмкін
ұйымдар үшін оның барлық сыйымдылығын ұтымды қолдану тиімсіз
болғандықтан тиімсіз.

14

1.3 Мекемелік желінің даму қарқыны

Қазіргі кезде мекемелерде мекемелік желі құру кең қолданысқа ие.
Мекемеде мекемелік желінің болуы ол мекеменің дәрежесін корсетеді.
Сондықтан бүкіл әлемде дамушы немесе дамыған мекемелер өзінің мекемелік
желісін кеңейтуге оның жұмыс істеу сапасын жақсартуға көп көңіл бөледі.
Бірлескен мекемелік желі ұғымында, абоненттерге арналған (ішкі,
сыртқы және қала аралық келіссөздер, конференция, хабар беру, дауыс почтасы
аудио және видео тағы сол сияқты ) қазіргі телефон сервис қамтамасыз ететін
телекоммуникациялардың секторы түсіндіріледі.
Мұндай телефон желілері жеке кәсіпорынның барлық аумақтарында
абоненттердің үлкен санын бірлестіре алады. Олар күрделі байланысты болу
мүмкін және қала, өлкені немесе тіпті континентті қамти алады.
Қолданушылардың саны мыңмен өлшене алады, жеке аумақтардың желілері
арасындағы қашықтығы глобальді байланыстағыдай болатындай көрсете алады
және нәтижесі анық болады.
Мекемеде ішкі желі жасау кәсіпорын ішінде негізгі икемді динамикалық
телекоммуникациялық инфрақұрылымның қорытындылаушы сатысы болып
саналады, ол уақытша ұжымдарды динамикалық қолдауға, жұмыс топтарын,
ішкі байланысты, ішкі менен қатар сыртқы өзара әрекеттесулерді
ұйымдастыруға жылдам мүмкіндік береді. Құнға ғана емес, сонымен бірге
ұйымның функционалдық қажеттіліктеріне де мән беріп, шешім қабылдау
керек.
Мекемелік желі жасау негізінен екі фактордан тұрады. Бір жағынан ішкі
АТС-тардың көбі қазіргі кезде өз технологиялық қорын бітірді және
алмастыруды талап етеді, басқа жағынан — телекоммуникацияның ішкі
инфрақұрылымның бар болуы қазіргі коммуникациялық шешімдерді шешуге
мүмкіндік береді, сервистерді дәстүрлі операторлардан сатып алмауға
мүмкіндік береді.
Мекемелік желіні іске асыру бір жағынан ішкі арналық инфрақұрылым
базасында ұйымдардың арасындағы трафикті біріктіруге мүмкіндік береді,
екінші жағынан сыртқы нарықтары қызметтердің құнын азайтып, соның
нәтижесінде байланыс қызметтеріне сыртқы жабдықтаушыларынан тәуелсіз
болу. Бірлескен телефон желдерін іске асыруының бірнеше жолдары болады.
Оның бірі меншікті дәстүрлі телефон желісін түрлендіру, басқа жолы орталық
станциясының қызметтерінің жүйесі бола алады.
Қазіргі кездегі мекемелік желінің мүмкіндіктерінің келесі топтар
бойынша таратуға болады. Біріншісіне, сөз жоқ, қосылуларды жасайтын
станцияның ішкі және сыртқы абоненттерімен қосатын негізгі телефон
функциялары кіреді. Шақыруларды өңдеудің зияткерлік функцияларына
шақыруларды басқа адреске жіберуді, қысқартылған жиын, ұстап қалу,
автожиын, конференцбайланысты және т.б. жатады.
1.3.1 Әлемдегі IP телефония. Қазіргі уақытты жүздеген мекемелер

15

өздерінің IP телефония бойынша өздерінің шешімдерін ұсынуда. Бір уақытта
барлық ірі ұялы байлыныс мекемелері, дәстүрлі байлыныс түрін қолданатын
ұялы байланыс қызметін қолданатын, өздерінің қызмет беретін жағынан қауіп
төнетінін сезіп, оның нақты ауқымын зерттеуді бастады.
IP телефонияны енгізу келесі сандармен басталды. 1996 жылы IP
телефония бір жылдың ішінде 99,7 пайызға ұлғайды. Бірақ 1997 жылы құралдар
тауарының көлемі, бағдарламамен қамту және IP қызмет көрсету 210 милион
АҚШ доллорына бағаланды.
IP телефония желісінің даму қарқынын айтайық. Оны негізінен үлкен
сараптамалық мекемелер жасайды. Негізгі Killen&Associates мекемесінің
сараптамашыларының болжамы бойынша жыл сайын даму қарқыны 2010
жылға 13,8 пайызға артады деп болжамдалған. Frost&Sullivan мекемесінің
болжамы бойынша 14,9 пайыз болжамдылған. Негізгі Philips Group-lnfoTech
мекемесінің болжамы бойынша 2012 жылға табыс молшері 1,9 милиард АҚШ

доллорымен болжамдалған. Сапасына
Yankie Group мекемесінің

сараптамаларының болжамы бойынша қала аралық және мемлекет аралық
қоңыраулардың үлесі IP — желісі арқылы қорытынды орындалады және үлкен
қарқын алады мысалы АҚШ — та 2014 жылы 22,3 пайыз.

1.3-сурет. 2014 жылғы IP телефония даму көрсеткіші

Өткізілген тәжірибелерге қарамастан IP телефония мекемелік желі құруға
қазіргі таңда тиімді деп сенімділікпен айтуға болады. IP телефония мекемелік
желіге қолданғанға тиімді және IP телефония бұл салада өзінің мүмкіндіктерін
толық көрсетуде.

16

1.3.2 Қазақстандағы IP телефон. IP телефония жүйесі Қазақстанда да кең
қолданысқа ие. Нақтырақ айтсақ 2004 жылдан бастап мемлекетте өзгертулер
орнығып ірі мекемелер жұмысын жақсарту үшін IP телефонияның маңызы көп
болды.
IP телефония ірі және ұсақ кәсіпорындарда басқару қызметін ақпаратты
тез әрі тиімді жеткізгендіктен Қазақстанда мекемелерде көп сұранысқа ие бола
бастады.
Біріңғай ақпараттық желі құру Қазақстан Республикасында және оны
әлемдік деңгейге шығару 1998 ші жылы ақпаратты байланыс технологиясы
мамандарымен басталып кеткен болатын.
Бұл жұмыстың нәтижесі ретінде NNCNet радио көпірлер қолдану
арқылы ARLAN-640 және ARLAN BR-500 Aironet фирмасы кең жолақты
ақпарат тарату 2-11 Мбитс жылдамдықпен компания жұмысшыларымен
орындалған болатын.
Сол жылдан бері дами келе ақпарат өңдеу процессі жаңа бағыт алды. Сол
бағыттардың бірі IP телефония желісі бұл желі мекемелік желі құруға жаңа
мүкіндік ашты.

1.4-cурет. Қазақстандағы IP желісінің даму қарқыны

Дәл қазір бірлескен телефон жүйесінің құрастыруына екі тәсіл
бәсекелесіп отыр. Тазартылған түрдегі ІP-телефония үшін ақпарат тарату
желілеріненкелген өндірушілер сөз сөйлейді. Ал вендорлар ондаған жалдар
бойы кәдімгі дәстүрлі станцияларды шығарып келе жатқан КАТС-тарды жаңа
мүмкіндіктермен толықтыруға болады деген шешімде. Екі жол да ұзақ уақыт
өмір сүреді, бірақ олардың жақындауына көрнекті тенденциялар көрініп тұр.

17

1.4 IP телефония желісін құрудағы негізгі түсініктері

Дауыстық спектрдiң дабылдарын жеткiлiктi тарату үшiн дәстүрлi
телефондық желiлер электрлiк дабылдарды кепiлдендiрiлген жiберу
жолдарымен коммутациялайды.
Мұндай белгiленген босату қабілетінде берiлген сигналдың бағасы уақыт
бiрлiгiнiң қашықтығына шақыру нүктесінің орналасуына және жауап орнына
байланысты тәуелдi болады.
Желілер коммутация дестелерiмен нүктелер аралығындағы байланыстың
кепiлдендiрiлген жолын қамтамасыз етпейтiндiктен, кепiлдендiрiлген босату
әдiсiмен қамтамасыз етпейдi.
Қосымшалар үшiн, дестелердiң келу жиiлiгi мен тәртiбi маңызды емес,
мәселен, e-mail, жеке дестелер аралығындағы аялдау уақыттары шешушi
мағынаны бiлдiрмейдi. IР- телефоны деректерді таратудың бір саласы болып
табылатындықтан, ондағы сигнал тарату динамикасы маңызды, кодалауды
және ақпарат таратуды қазіргі заманғы әдістермен қамтамасыз етеді, сондай-ақ,
арналарды босату қабілеттілігін ұлғайтады, ол IР- телефонын дәстүрлі
телефондық желілермен табысты бәсекелестік мүмкіндігіне жетелейді.
IР- телефондандырудың негiзгi сапасын құраушы болып табылатындар
негіз болып 1-де көрсетілген:
Негізгі көрсетілгендей, IР- телефондандырудың негiзгi сапасын құраушы
болып табылатындар: Сол деректі белгілеу маңызды, өйткені желідегі дестелер
коммутациясының кідіруі сөздің тартылу трафигінің сапасына ғана емес,
шынайы уақытқа да әсер етеді.
Интернет-телефонының сапасы 2-3 деңгейге түседі, өйткені, сенімді
түрде айту мүмкін емес, сол немесе өзге провайдері екінші деңгей бойынша
жұмыс істейді, себебі Интернет желісіндегі кідіру өзгеріп отырады. Көбінесе,
IP-телефонының бөлінген арналары бойынша жұмыс істейтін провайдерлері
туралы дәлірек айтуға болады. Олар 1-2 деңгейге түседі.
Дестелік коммутациялы желілер бойынша сөз таратқанда пайда болатын
барлық қаламайтын факторларды келтіру үшін қызметтің кепілдікпен
қамтамасыз ететін сапасын (Quality of Service, QoS) келісімді қалыппен
ұстануы қажет.
Қызметтің кепілдікті сапамен қамтамасыз етілуі — коммутаторлар мен
бағыттауыштардың ішкі желілік ресурстарын мәліметтер тағайындалуы
бойынша тура, жылдам, тиянақты және сенімді жеткізілетіндей етіп бөлінуі
деген мағынада. QoS қамтамасыз етудің өте көп емес әдістері бар. Ең жеңіл түрі

—
желідегі өткізу жолағын кеңейту. Сонымен қатар, мәліметтер

артықшылдықтары, кезектерді ұйымдастыру, қайтадан қосылуларды
болдырмау және күре жолдарды қалыптастыру сияқты қабылдауларды да
қолдануға болады. Келешек үшін арналып берілген ережелер бойынша желімен
басқару желінің барлық бөліктерінде кепілдікті қызмет көрсету сапасы болатын
барлық осы әдістерді бір автоматтандырылған жүйеде біріктіру қажет.

18

1.5 Мекемелік IP телефония желісін құрудың артықшылықтары

Мәліметтер артықшылықтарының әдістерін шартты түрде айқын және
айқын емес деп бөлуге болады. Айқын емес артықшылықтардың тағайындалуы
кезінде бағыттауыштар немесе коммутаторлар әкімшілік желі шарты берілуінен
бөлек автоматты түрде келісімді деңгей қызметін қосып алады (мысалы, тарату
немесе бастапқы адрес хаттамалары қолдануына арналған қосымша тәрізді). Әр
кіріс дестесі атап өтілген шартқа келістіріліп талданады (сүзгіштен өтеді).
Айқын емес артықшылықтанудың механизмі практикалық түрде барлық
бағыттауыштарды қолдайды.
Мәліметтердің айқын артықшылығы кезінде тұтынушы немесе
қосымшалар анықталынған қызмет деңгейін сұрайды, ал коммутатор немесе
бағыттауыш сұранысты қанағаттандыруға талпынады. Айқын артықшылық ең
белгілі механизмі IP Precedence (отағасылық хаттамасы) болуы ықтималды
және оны басқаша IP TOS (IP Type Of Service) деп те айтады. IP TOS — кідіріс
уақытын, тарату жылдамдығын және десте тарату сенімділігінің деңгейін
анықтайтын QoS-тың белгілері көрсетілетін IP дестесінің стандартты
тақырыпшасында бұрын қолданылмаған TOS өрісінде резервтеледі.
RSVP ресурстарын резервтейтін хаттама IP TOS — пен салыстырғанда
күрделірек кепілдікті қызмет сапасына қосымшадан бағыттауышқа жіберілетін
механизмді қарастырады. IP TOS сияқты RSVP хаттамасы әлі де
құрастырушылардың кең қолданысын алған емес — ол бағыттауыштардың жеке
түрлерінде ғана іске асырылған. RSVP таралуы әр түрлі желілердің бірігуімен
байланысты кейбір сұрақтардың шешілмегені үшін өзін өзі басады. Сонымен
қатар, RSVP қолданылуы бағытауыштарға айырықша жүктемені арттырады
және ол осы құрылғылардың тез әрекетінің баяндауына әкеліп соғуы мүмкін.
Келешекке шолуда бағыттауыш байсалды есептеуіш қуаттарын талап
етпейтін айқын емес артықшылық айқын артықшылыққа қарағанда көпшілік
қолдануында болуы әбден мүмкін. Бұдан басқа, айқын артықшылықтар
тапсырмасында желімен басқару өте күрделі болып келеді. Ақырғы
тұтынушылар көбіне мүмкін болатын қызмет деңгейлері арасынан ең жоғарғы
сұранысқа өздерінің бағдарламалық қамтамасыз етілуін күйіне келтіретін
болады.
Қазіргі ІP-телефония технологиялары тіпті аз көлемдегі масштабті
серіктестіктерге қосылған өзінде үлкен және қымбат АТС көмегімен бұрын
ғана өндіре алатын функционалдық мүмкіндікті береді. Осы кезде сату
нарығында ІP-АТС негізіндегі бағдарламалық қамтамасыз етуге арналған
платформалар саны көп. VoІP қызметін қолданғылары келетін мекемелер үшін
жалғыз шығудың жолы коммерциялық өнімдері қолдану. Себеп көп болуы
мүмкін, мысалы, 365 күн бойы тәулігіндегі 24 сағаттық квалификациялық
техникалық қызмет түрін көрсету, көп қызметкерлердің штатын ұстай алмау.
Қосылу варианттарының бірі ретінде АТС Defіnіty ІP-тақтайшаларымен
толықтыру, екінші шешім ІP-Offіce өнімін алу. Мысалы, ІP-телефонияның көп

19

1.6 Мекемелік IP телефония желісін құрудың тәсілдері

Мекемелік желі өндірушілері, мысалы Snom, Addpac аппаратты ІP-АТС-
тарды ұсынады. Басқа вариант — GPL лицензиясы ашық (Open Source ) ашық
бастапқы кодымен еркін таралатын БҚ. Осындай БҚ пайдалану үшін мұндай
ұйымның жеткілікті өлшемдерін ақтаған мамандандырылған жүйелік әкімнің
штатта болғаны дұрыс. Кейбір өндірушілер фирмалық техникалық қолдауы бар
өз өнімдерінің коммерциялық нұсқасын бірге береді, бірақ кебір өнімдердің
қолдауы қолданушылардың форумы арқылы әдетте іске асады.
Еркін таралатын ІP-АТС-тардың артықшылықтарына сонымен қатар
кейбір басқа программалық өнімдердің, олардың жоғары сапасы және
қарқынды дамуын жатқызуға болады. Біздің жағдайда шешім мұндайға тап
түсті. Енгізілуге кандидаттар ретінде OpenSER SІP-сервері және ІP-АТС
Asterіsk сыналды. Олардың кейбір ерекшеліктері және функционалдылығы
төменде көрсетілген.

1.7 IP телефонияны желіге қосу тәсілдері

Байлыныс желісіне қосылуын қарастыратын болсақ

—

байланыс

арналарына бөлінеді. Мекемелік желіге қосылудың үш түрі бар: аналогтық,
цифорлық және VOIP.
Аналогтық қосылу — ескі технология. Бірақ кеңінен Қазақстанда
таратылған. Бір ғана нөмерді енгізуді және бір ғана сөйлесуді жүзеге асырады.
Цифрлық байланыс түрі бір желіде бірнеше нөмерлерді алуға және және бір
мезгілде бірнеше абоненнтермен сөйлесуге мүмкіндік береді. VOIP бұл
байланысқа қосылуы IP желілері арқылы орындалады. Бұл байланыс түрінде
цифрлық байланыс түрі сияқты бірнеше нөмер теруге және бірнеше
абоненттермен сөйлесуге мүмкіндігі бар.
Қазақстан байланыс желісінің болжамы бойынша. IP телефониямен
байланыс жасайтын әлемдік байланыс операторлары. Үлкен қалаларда VOIP
байланыс тікелей IP арнасы бойынша орындалады. Тұтынушылардың IP
телефония байланыс жүйесін орнатуға ұмтылуының басты себебі, бір ғана
мультисервисті IP желісін қосу арқылы бірнеше тұтынушыларды желіге қоса
алады және өз бағасынан төмен. Сондықтан байланыс операторларына желіге
қосылуға сұраныс VOIP арнасы бойынша төмен, ұлттық телефондық арнаға
қарағанда. Телефон желісін кеңейту жағынан және қоңыраудың құны жағынан
қарастыратын болсақ VOIP желісі халқаралық және мекемеаралық қоңырау
шалуға тиімді, және басқа мекемеге көшкен жағдайда номерді сақтап қалуға
мүмкіндік береді.

20

1.5-сурет. IP телефонияны желіге қосу тәсілдері

1.8 IP телефонияға қойылатын талаптар

IP телефония мекемелік желі аумағына сенімді қолдануда. IP телефониға
деген үлкен сұраныс арта түсуде үлкен және кіші кәсіпкерлер тарапынан. Бұл
технология жас болғандықтан көптеген кәсіпкерлер IP телефонияның нақты
қандай пайда әкелетінін білмейді.
IP телефония құруға қойылатын негізгі талаптар. Сыртқы байланыс
желілері IP телефония бойынша алынуы. Қала аралық байланыстың тиімділігі.
Ішкі абоненнтерді IP бойынша қосу. Бірнеше АТС ты желіге біріктіру. Қазіргі
заманғы IP ATC тердің қосымша қызметі.
Қазіргі ІP-телефония технологиялары тіпті аз масштабті серіктестіктерге
өзінде үлкен және қымбат АТС көмегімен бұрын ғана өндіре алатын
функционалдық мүмкіндікті береді. Осы кезде сату нарығында ІP-АТС
негізіндегі бағдарламалық қамтамасыз етуге арналған платформалар саны көп.
VoІP қызметін қолданғылары келетін мекемелер үшін жалғыз шығудың жолы
коммерциялық өнімдері қолдану. Себеп көп болуы мүмкін, мысалы, 365 күн
бойы тәулігіндегі 24 сағаттық квалификациялық техникалық қызмет түрін
көрсету, көп қызметкерлердің штатын ұстай алмау.
Қосылу варианттарының бірі ретінде АТС Defіnіty ІP-тақтайшаларымен
толықтыру, екінші шешім ІP-Offіce өнімін алу. Мысалы, ІP-телефонияның көп
өндірушілері, мысалы Snom, Addpac аппаратты ІP-АТС-тарды ұсынады.
Басқа вариант — GPL лицензиясы ашық (Open Source ) ашық бастапқы
кодымен еркін таралатын БҚ. Осындай БҚ пайдалану үшін мұндай ұйымның

21

жеткілікті өлшемдерін ақтаған мамандандырылған жүйелік әкімнің штатта
болғаны дұрыс. Кейбір өндірушілер фирмалық техникалық қолдауы бар өз
өнімдерінің коммерциялық нұсқасын бірге береді, бірақ кебір өнімдердің
қолдауы қолданушылардың форумы арқылы әдетте іске асады.
Еркін таралатын ІP-АТС-тардың артықшылықтарына сонымен қатар
кейбір басқа программалық өнімдердің, олардың жоғары сапасы және
қарқынды дамуын жатқызуға болады.
Біздің жағдайда шешім мұндайға тап түсті. Енгізілуге кандидаттар
ретінде OpenSER SІP-сервері және ІP-АТС Asterіsk сыналды. Олардың кейбір
ерекшеліктері және функционалдылығы төменде көрсетілген. OpenSER — SER-
дың бөлінген тармағы, бөтен өндірушілерден кодты қосуда ашығырақ
саясатымен.
SІP Express Router (SER) — бұл жоғары өнімді SІP-сервер. Мысалы, ол
тіркеу сервердің, SІP-прокси сервердің немесе redіrect-сервердің рөлін жасай
алады. SER қосымшалардың сервері рөлінде жұмыс істеуге арналған
интерфейске ие, абоненттің бар болуын анықтайды (presence), есептік
жазуларды тіркеп, тіркеу және сақтау, сервердің күйінің мониторингін және
тағы басқалар. Қолданушыларға вэбинтерфейсті қамтамасыз етеді, мысалы
serweb. Бұл сервер бір уақытта бірнеше DNS домендерді қолдайды, сонымен
бірге DNS SRV жазуларын, жүктеменің тепе-теңдігін сақтап, маршрутизацияны
орындайды.

1.9 Ethernet технологиясы бойынша мекемелік желі

Ethernet — компьютерлік желілердің пакетті технологиясы. Ethernet
стандарттары желілік қосуларды және физикалық деңгейдегі электрлік
сигналдарды, пакет пішіндерін және ортаға кіру рұқсаттарын басқару
протоколдарын анықтайды. Көбінесе Ethernet IEEE стандарттың 802.3
тобымен қарастырылады. Ethernet стандарты 1980 жылда қабылданып, 90
жылдардың ортасында Arcnet, FDDI және Token ring сияқты стандарттарды
ығыстырды. Қазіргі күнде бұл технологиялар негізінде құрылған желілер саны
5 миллион, ал бұл желіде жасайтын компьютерлер саны — 50 миллион. Ethernet
желілерінің осындай танымал болуының артықшылығы олардың
үнемділілігі.Бұл желіні құру үшін әрбір компьютерге бөлек желілік адаптер
және керек ұзындықты коаксиалды кабельдің сегменті қажет. Ол бірге жұмыс
істеуді және қорлардың қолдануын ұйымдастырады, әмбебап ақпарат таратуды

жүйесін
және
арасын
өндірушілерді желілік жабдықтандыруымен

қамтамасыздандырады.
Көп жылдар барысында жергілікті есептеуіш желілерде Ethernet-тің 2
стандарттар жиындығы қолданылған. Ethernet желісінің бірінші нұсқасы —
Digital Equipment Corporation (DEC), Intel және Xerox компаниялардың
қатысуымен жасалынған, қазіргі таңда DIX Ethernet деген атаумен танымал.

22

1980 ж жарияланған DIX Ethernet стандарты — топологиясы шина болып

табылатын коаксиалды кабельдегі желілерде мәліметтерді 10
Мбитс

жылдамдықпен таратумен анықталады. Ethernet
стандарттарын физикалық

деңгейде сымдық байланыстар мен электр сигналдары анықтайды.
Ethernet

өткен ғасырдың 90-шы жылдары
Arcnet,
FDDI,
Token ring
сияқты

технологияларды ығыстырып, ЛЕЖ ең көп тараған технологиясы болды. Ол
жұмыстың бірлесуін және ресурстардың қолданылуын ұйымдастырады,
мәліметтер таралуының әмбебаптылығын және басқарудың қолайлылығын,
қатысты түрде арзан, сонымен қатар әр түрлі өндірушілердің желілік
қондырғыларды қолдау ықтималдығы мен кең таралуын қамтамасыз етеді.
Шектеулер: қосымша қондырғысыз желінің максималды ұзындығы — оншақты
метр, желідегі машиналар саны — екі жүзге жуық, сондықтан анағұрлым
глобальды аумақта Ethernet стандарты қарастырылмайды. Осы технологияның
негізінде тұрғызылған желілер саны қазіргі кезде бес миллионға жуық, ал осы
желіде жұмыс істейтін компьютерлер саны елу миллионға жуық деп
бағаланады. Желіні тұрғызу үшін әрбір компьютерге тек бір ғана желілік
адаптер және коаксиалды кабельдің керекті ұзындықтағы бір физикалық
сегменті болса жеткілікті. Ethernet желілерінің ең басты қасиеті жақсы
кеңейтілуі, яғни жаңа түйіндерді қосудың оңайлығы болып табылады.
Ethernet-тің айырмашылығы, жеке компаниялардың меншігі болып
табылмайтын , осындай типті желілер үшін халықаралық стандартты ойлап
табу туралы шешім қабылдады. Ethernet негізінен 802.3 тобының IEEE
стандартымен сипатталады.
Ethernet стандарттарының физикалық деңгейінің спецификацияларына:
кабельдердің шекті типтер және желілер құрылымдарының топологиясы
сонымен қатар , басқа маңызды параметрлер мысалы, кабельдің максималды

ұзындығы және қайталағыштардың шекті саны.
Ethernet-ң физикалық

деңгейінің негізгі спецификациялары 1- кестеде көрсетілген.Осы шектеулерді
қадағалау Ethernet-тің сенімді желілерін құру үшін қажет,оның көмегімен сіз,
сигналдың өшуі және CSMACD механизмінің жұмысына кедергі болып
табылатын айқас бөгеуілдер сияқты барлық желілерге тән қолайсыз
факторларды минимумға төмендете аласыз.Коллизияларды табу, дәл
синхронизациялаусыз мүмкін емес, осыған орай желілердің орнықты жұмыс
істеуі үшін кабельдің ұзындығы және қолданылған қайталағыштар саны аса
маңызды рөл атқарады.
Ethernet технологиясының физикалық ерекшелігіне бүгінгі күні мәлімет
таратудың келесі орталары кіреді:
10Base-5 — «жуан» коаксиал деп аталатын диаметрі 0.5 дюйм коаксиалды
кабель. Толқындық кедергісі 50 Ом. Сегменттің максималды ұзындығы 500
метр. 10Base-2 — «жіңішке» коаксиал деп аталатын диаметрі 0.25 дюйм
коаксиалды кабель. Толқындық кедергісі 50 Ом. Сегменттің максималды
ұзындығы 185 метр.10Base-T — экрандалмаған қос айналым негізіндегі кабель
(Unshielded Twisted Pair, UTP). Концентраторы бар жұлдыз тәріздес топология
құрайды.

23

Концентрат пен шеткі түйін арасындағы қашықтық 100 м-ден аспайды.
10Base-F — оптоталшықты кабель. Топологиясы қос айналым стандартына
сәйкес. Осы ерекшеліктің бірнеше түрлері бар — FOIRL, 10Base- FL, 10Base-
FB.10 саны осы стандарттардың мәлімет таратудағы биттік жылдамдығын
көрсетеді — 10Мбс, ал Base сөзі — 10 МГц базалық жиілігіндегі тарату әдісі.
Ethernet кадрларының минималды мүмкін ұзындығы 64 байтты, ал
максималды — 1518 байтты құрайды. Кадрдың қызмет ақпараты 18 байтты
құраса, онда Мәліметтер өрісінің ұзындығы 46-дан 1500 байтқа ие болады.
Егер желі арқылы берілген мәліметтер минималды ұзындықтан аз болса, онда
кадр автоматты 46 байтқа дейін көбейіп отырады.
CSMACD протоколы екі бөліктен тұрады: Carrier Sense Multiple Access

және
Collision Detection. Бірінші бөлік желілі адаптері бар жұмыс

станциясының хабар жіберген кездегі мезетті қалай «таңдайтынын» анықтайды.
CSMA протоколына сәйкес, осы мезетте басқа да хабар келіп түспеуін анықтау
үшін жұмыс станциясы алғашқыда желіні тыңдайды. Егер тасымалдаушы
сигнал (carrier tone) естілсе, онда осы мезетте желі басқа хабармен бос емес,
жұмыс станциясы күту режиміне өтеді және онда желі босамағанша болады.
Желіде тыныштық орнағанда, станция жіберуді бастайды. Екінші бөлік-
Collision Detection — екі немесе одан да көп жұмыс станциялары хабарды бір
уақытта жібергісі келген кездегі жағдайды шешу үшін қолданады. Егер екі
станция өзінің пакеттерін бір уақытта жіберсе, онда таратылатын мәліметтер
бір-біріне беттеседі, сонда хабардың ешқайсысы қабылдаушыға жетпейді.
Мұндай жағдайды конфликт немесе коллизия деп аталады. Collision Detection
пакетті таратқаннан кейін де станция желіні тыңдауды талап етеді.Егер
конфликт пайда болса, онда станция уақыт аралығы арқылы негізгі

тақырыптығы көптеген
таңдалған кездейсоқ түрде пакетті таратуды

қайталайды.Содан кейін конфликт болған-болмағанын қайта тексереді.Жалпы
мүмкіндіктермен станцияның барлығы желіге мүмкіндіктің тең правосы бар
фактісін айқындайды.
Ең аз күту уақыты берілген станция мәліметтерді таратуға алғашқы
болып мүмкіндік алады, ал қалғандары желі бос емес немесе қайта күтуге тура
келеді.Күту уақытының өлшем бірлігі кабельдің бөлігінің басынан аяғына
дейін 51.2 мсқа тең сигналды таратудың екі еселенген уақыты болып
табылады.Бірінші конфликттен кейін таратуды жаңалау алдында әрбір станция
0 немесе 1 уақыт бірлігін күтеді.Егер конфликт қайта орын алса, яғни егер екі
станция бірдей санды таңдаса ,онда олардың әрқайсысы күту уақыты ретінде
төрт кездейсоқ санның біреуін таңдайды. Егер үшінші рет конфликт орын алса,
онда кездейсоқ сан 0-7 интервалында кездейсоқ сан таңдалады.
Ethernet апқпараттарды жіберу технологиясы, көбіне мекемелік ақпарат

тарату қызмет атқарады.
Ethernet стандарттары желік байланыстарды

физикалық деңгейде анықтайды. Кадр форматы протаколдар басқару мекенінде
— OSI моделінің каналдық деңгейнде жұмыс істейді.
Ethernet көбіне IEEE стандарттарымен 802.3 топшасымен сипатталады.
Ethernet технологиясы желі құруға ең көп таратылған технология болды.

24

Ethernet технологиясы Arcnet, FDDI и Token ring сияқты технологиялырдың
орнын басты.

1.6-сурет. Ethernet технологиясының желіде қолданылу технологиясы

Бірінші жағдайдың стандарттарында (Ethernet v1.0 и Ethernet v2.0)
көрсетілген, жіберуші бөлім ретінде коаксиальді кәбіл қолданылады деп
көрсетілген. Сосын бұрама кәбіл мен оптикалық кәбіл қолдануға мүмкіндік
туды. Бұрама кәбілдің коаксиальді кәбілге қарағанда қолданудың
артықшылығы. Дуплексті жағдайда жұмыс істеуі. Бұрама кәбілдің бағасының
арзандығы. Оптикалық кәбілге өтуі қайталағышсыз сегменттің ұзындығын
ұлғайту болатын.
Ethernet өзінің даму қарқыны кезінде мекемелік желі деңгейін көп уақыт
бұрын өтті. Бұл технология колизиядан құтылды. Толық бұрама және гигабитті
жылдамдықтарға ие болды. Үлкен экономикалық тиімді шешімдер Ethernet
технологиясын магистральдарға енгізуге мүмкіндік берді.

100BASE-T —
Ортақ термин үш қалыптан деген бірдың белгісі үшін

ethernet, ара сапа деректердің берілісінің сәрсенбісініңқолданыстағы бұрама
тең. Буынның ұзындығы до 200-250 метр. Өзіне қосқанда 100BASE-TX,
100BASE-T4 и 100BASE-T2.
100BASE-TX, IEEE 802.3u — Технологияның дамуынан 10BASE-T,
Жұлдызша топологиясы қолдынлыды, 5ші категориялы бұрама кабель,
нешіншіде нақты болғаны 2 тең жолсерікпайдаланылады, деректердің берілісіні
ң ең көпжылдамдығы 100 Мбитс.
100base — T4 — 100 MБитмен 3 ші категориялы кабельде барлық 4 бұрама
әрекет етілген.
100BASE-T2 — Қолданылмайды. 100 Mбитс ethernet 3 ші категориялы
кбельарқылы. 2 бұрама ғана әрекет етіледі. Хабар таратудың толық дуплексті
жіберу хабары, сигнал тратылуы қарама қарсы бағытта таратылатын болса.Бір
бағытта мәлімет тарату жылдамдығы — 50 Mбитс.
100BASE-FX — 100 Мбитс ethernet оптикалық кабель көмегімен.
Сегменттің максималды ұзындығы толық бұрама жақғдайда 400 метр немесе

25

2 километр толық бұрама деңгейнде

көп

модалы

оптикалық

желі

және 32 километр 1 модалы желіде.

1.10 Үш деңгейлі иерархия бойынша желі құру

Metro Ethernet үш деңгейлі иерархиялық құрылым бойынша жұмыс
істейді және ядроны қосудан тұрады және агрегация деңгейн және рұқсат алу
деңгейн қоса есептегенде. Желінің ядросы кең жолақты камутаторлардан
құралады және трафиктің тез таратылуын қамтамасыз етеді. Агрегация деңгейі
камутаторлардын құралады және қамту деңгейнен тұрады және рұқсат алу
деңгейн қосуға мүмкіндік береді. Желінің көлеміне байланыс ты желі ядросы
мен агрегация деңгейлері біріге алады. Камутаторлар арасындағы арналар
көптеген жоғары технологиялыр көмегімен құралады. Көбінесе Gigabit Ethernet

және 10-Gigabit
Ethernet.
Ядрода және агрегация деңгейнде қосымша

комутаторлар қамтамасыз етілген және де топологиялық резерфтелу.

Ядро деңгейі

3 ші деңгейлі комутаторлар

Тарату деңгейі

3 ші деңгейлі комутаторлар

Қосылу
деңгейі

2 ші деңгейлі комутаторлар

1.6-cурет. Ethernet технологиясының үш деңгейлі иерархиясының
моделі

Қалпына тез келтіру есебінде қосуға болады тек қана каналдық деңгей
технологиясын қолдану арқылы. EAPS технологиясының қолдауы Extreme

Networks
компаниясының протаколы топологияны қолдауға арналған,

трафиктің кідірісін жлюға арналған және кездейсок сақинада бұзылса Ethernet
желісінде. EAPS технологиясын қолданушы желілір SONETSDH

26

2

Кентау

трансформатор

зауыдының

мекемелік

желісін

ұйымдастыру

2.1 Желі құруға қолданылатын құралдар мен технологиялыр

IP-PBX (IP-АТС) қысқартылған PBX — Private Branch Exchange (УАТС) —
мекемелік телефондық станция IP протаколында.
Әдеттегі УАТС сияқты, IP-PBX сол функцияларды орындай алады.

Өйткені барлық функциялар
арқылы негізгі
бағдарламамен қамтумен

қамтамасыздандырылған. Өйткені IP PBX та функциялар сұраныс жасау жеңіл,
лоарды модернизациялау, қателіктерді дұрыстау. IP PBX өзімен
бағдарламаларды әдеттегі компьютерде көрсетеді немесе арнайы
бағдарламалық жолда өңдеумен қамтамасыз ететін сөз өңдеумен және
байланысты анықтап оны таратын мүмкіндігі бар, абоненнтер арасында, кез
келген IP желісімен қосыла алады. Соның ішінде локальдік желімен немесе
интернет желісімен.
Комерциялық IP PBX болады сондай ақ шешімдер. Программалық
қамтамасыздандырумен ашық кодпен. Бастапқы ашық революциялық мысал
ретінде бағдарламалық қамтамасыздандыру PBX үшін Freeswitch болып
табылады. Комерциялық шешімді көптеген әйгілі компаниялар ұсынуда;
AddPac, Alcatel, Avaya, Cisco, Nortel, Panasonic және басқалар.

2.2 Freeswitch технологиясы

Freeswitch мықты және әмбебап платформа болып табылады. Ол
масштабтала алады программалық телефоннан мекемелік АТС ке дейн және
кеңселік Softswitch операторлық класқа дейн.

2.1-cурет. Freeswitch технологиясының бағдарламада жұмыс істеу
принцепі

Бастапқы кодпен берілетін бағдарламалар телефонияға кіруге бөгетті
төмендеткедіктен әуесқой және профессионалды құрастырушылардың
27

қызығушылығын төмендетті. Танымал құрылғы PBX Asterisk, мысал үшін,
қымбат емес және функцианальді баламасы бола алады, бұл ұлттық
телефондық бизнес жүйесіне қауіп төндерді.
Бүкіл әлемдегі ұлттық телефонияның жойылуына басты үміткер
платформа Freeswitch болды. Ол мекемелік АТС есебінде қолданыла алады,
шлюз, медиасервер, интерактивті дауысты меню.
IP-PBX — бұл Dіgіum-нің кеңсесімен жасалған, ашық бастапқы кодымен
әмбебап бағдарламалық АТС және қолданушылармен және өндірушілердің
бірлестігімен үнемі дамиды. Asterіsk сервері Lіnux және Unіx-тің басқа
платформаларында жұмыс істей алады. Дауыстың берілуіне және өңдеуі
бойынша бұл шешімдерді шешуге арналған икемді платформалар. ІP-PBX
Freeswitch сервері бастапқықа тек ІP-телефонияға арналған болатын. Asterіsk
бұл жабдық және дауыстың берілуіне арналған бағдарламалық қамтамасыз ету
құралдарының арасындағы әмбебап шлюз. Компьютерлік интерфейстің, арнайы

тақтайшалары көмегімен Freeswitch сандық интерфейстермен
(E1, PRІ, T1)

дәстүрлі телефон желілеріне, немесе аналогты байланыс желілеріне (FXOFXS),
немесе ІP-телефония шлюзінің рөлінде АТС-пен бірлесіп жұмыс істей алады.
Freeswitch ІP-телефонияның бес хаттамаларын қолдайды: SCCP, H.323,
IAX,MGCP, ІP-телефондар және VoІP-шлюздердің әр түрлі үлгілерін серверге
қосуға мүмкіндік береді.
Freeswitch классикалық АТС-тың барлық мүмкіндіктеріне ие, (VoіceMaіl)
дауыс поштасының функциясы, конференциялар, (әр түрлі алгоритмдар
қолдана отырып, агенттер бойынша қоңырауды кезекке қою және үлестіруді
жасайды) шақыруларды (ІVR ) өздігінен дауыс мәзірін, сонымен бірге (AGІ )
деректерді өңдеудің сыртқы жүйелерімен қосылуға арналған икемді және
әмбебап интерфейске ие.
Freeswitch тек қана премиум класстың шақыруларды өңдеу жүйелерінде
табуға болатын барлық мүмкіндікке ие, мысалы: шақырулардың кезектерін
басқару; (Musіc-on-һold ) музыкалық күту; (ағынды көшірме ретінде, сол
сияқты музыкалық MP3); сөздік синтезінің жүйелерімен кірігу; сөзді тану
жүйелерімен кірігу; үйреншікті телефон желілері үшін интерфейстер, PRІ
менен қатар ІSDN, BRІ; VOІP хаттамалар — H.323, SІP, MGCP, ІAX, дауыстың
кодтауының алгоритмдері: G.711 (alawulaw ), g.726, g.729, GSM және ІLBC.
Қорытындыла келе айта кету керек, SER және Freeswitch әдетте бірге
қолданылады. Біздің жағдайда SER SІP-серверлерін қолдану тек қана

оператордың тарабында
пайдалану оранды, бірақ көптеген бірлескен

клиенттердің көпшілігі бұл оператордан берілетін Asterіsk ІP-АТС жақтан
сервистерге мұқтаж емес және сондықтан Asterіsk клиентте тікелей орнатылған
болу керек.

28

компьютер

МAN
(Fast Ethernet)

3 Этаж
Комутатор

2 Этаж

Free
Switch

Hub

Hub

Xicom

телефон

телефон

телефон

телефон

IP telephon

компьютер

IP telephon

Комутатор

Hub
компьютер

IP telephon

компьютер
1 Этаж

Комутатор
Hub

Hub

Hub
IP telephon

компьютер

IP telephon
компьютер

IP telephon

2.2-cурет. Құрылатын желінің эмитацалық моделі

2.3-cурет. Құрылатын желінің NetCraker бағдарламасында эмитацалық
моделі

29

2.3 Сервер таңдау

Сервер (англ. server от to serve жинау) — аппараттық қамтыздандыру,
бөлінген немесе арнайы ондағы сервистік бағдарламаларды орындайды.
Сервер деп компьютер персональді компютерден бөлінген немесе
станциядан тұратын сервистік жұмысты орындауға арналған адамның
қатысынсыз орындалатын жұмыс. Сервер немесе жұмыстық станция бірдей
аппараттықт конференцияға ие, және адамның қатысымен бөлінеді.
Бірнеше сервистік жұмыстар станцияда қолданушының жұмысымен
қатар орындалуына мүмкіндік береді. Бұндай жұмыс станциясын
бөлекткенбеген сервер деп аталады.
Консоль (әдетте — мониторклавиатуратышқан) және адамның қатысы
біріншілік серверге құру біріншілік жағдайда орындалады, аппараттық —
техникалық қызмет көрсету … жалғасы