| Сабақтың тақырыбы:Жануарлардың тыныс алу мүшелері Модельдеу «Омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың тынысалу жүйесі мүшелерін салыстыру». |
Мұғалімнің аты-жөні: Қозыбаева ҰлжанКүні: 11.12.2018 жыл |
| СЫНЫП: 7 |
Қатысқан оқушылар саны: |
Қатыспаған оқушылар саны: |
| Сабақ негізделген оқу мақсаттары |
7.1.4.4 — омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін салыстыру |
| Сабақ нәтижесі: |
Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Топтық жұмысты бірлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады. |
| Бағалаукритерийі |
Сұраққа жауап береді, жауаптарын дәлелдейді. Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады. |
| Тілдік құзіреттілік |
Кеңірдек, гемолимфа, демтүтік, желбезектер, ауа өтет³н жол, өкпе қапшықтары, қосарлы тыныс алу.
|
| Ресурстар |
Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар және әртүрлі заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер. |
| Әдіс-тәсілдер |
Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия. |
| Пәнаралық байланыс |
Музыка, қазақ тілі. |
| Алдыңғы оқу |
Тұқымның немесе өскіндердің тынысалуы мысалында Зертханалық жұмыс «Өсімдіктердің тынысалуын зерттеу». |
| Сабақтың жоспары |
| Жоспарланғануақыт |
Сабақ барысы : |
Бағалау түрлері |
| Басталуы5 минут |
Ұйымдастыру кезеңі 2 минутТоптарға бөлу.Гүл суреттері бойынша бөліну.Оқушыларға сурет қиындыларын беремін. Сурет қиындыларын құрастырғанда раушан, тұңғиық, түймедақ гүлдерінің суреттері шығуы керекПсихологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут
Оқушыларға түзу қағаз беріледі. Оны екіге бүктейміз. Арасын сваркалап жалғағанда ұзын құбыр шығу керек. Шарикті жіберемін. Шарик құбыр бойымен жылжыйды..
|
1-топ:Раушан2-топ:Тұңғиық3-топ:Түймедақ
|
| Жаңа білім10 минут |
Білу және түсінуБерілген мәтіндерді балалар оқып алады.
«Қар кесегі» әдісі(Қозғалуға және араласуға ыңғайлы болу үшін үлкен кеңістік қажет. Немесе оқушылар парталардың айналасына топтар құрып, тиісінше орындықтарды қозғалта алады.Жаттығудың сипаттамасы:Біріншіден, оқушылар жеке жауап берулері керек. Кейін жұп ақылдасып, олардың екі жауабын бір жауап етіп үйлестіреді. Кейін жұптар басқа жұптармен бірігіп, үдерісті қайталайды. Осылайша төрт,бес,алты жауап бір жауап болып біріктіріледі.)Ортақ сүрақтар:
|
Оқулық.«Қар кесегі» әдісі.
|
| Ортасы10 минут |
ҚолдануБерілген мәтіндерді балалар оқып алады.Жәндіктер – белсенді ұшуға қабілетті жалғыз омыртқасыз жануар- лар. Ұшу үшін көп энергия керек. Сондықтан оттек керек.Қаны болатын жануарлардың ішінде тек жәндік қаны газдар: оттек пен көмірқышқыл газын тасымалдамайтыны естеріңде болар. Себебі жәндіктерде ғана тыныс алу мүшелері жүйелерінің оттекті тікелей бүкіл дене жасушаларына жеткізеді. Жәндіктердің басты тыныс алу мүшелері – кеңірдек. Кеңірдек – жәндік денесінде күшті тармақталатын тыныс алу түтікшелері. Олар дене жабыны – хитиннің өсіндісі (впячивание) сияқты түзілген. Олар іште ойысқан дене жабыны – хитин сияқты. Кеңірдек – жәндіктерде ғана емес, өрмекшілерде де тыныс алу мүшесі қызметін атқарады. Себебі құрлықты игерген алғашқы омыртқасыздар өрмекшілер болған. Өрмекшілерде де бұл түтікшелер жәндіктерге қарағанда едәуір қысқа және нашар тармақталады. Жәндіктердің кеңірдектерінің ерекшелігі: ұштары тірі жасуша- ларды тесіп өтетін микроскопиялық құрылымға айналады. Кеңірдекті микроскопсыз көруге болады. Егер шыбын немесе инелік қанаттарын қарасақ, олардың мөлдір қанаттарының ішінде талшықтар (жилка) қалады. Талшықтар ішінде кеңірдек болатын қуыс болып табылады. Онда газдарды тасымалдай алмайтындықтан гемолимфа деп аталатын жәндік «қаны» жүреді.Кеңірдек ауа түсетін тесік (дыхальце) деп аталады. Олар жәндік құрсағының сегменттерінде әр жағында екіден орналасқан. Жәндік құрсақ бұлшық етін жиырған кезде ол қозғалады (қимылдайды), ал кеңірдектегі ауа жаңарады. Омыртқалылардың тыныс алу мүшелері.Омыртқалы жануарлардан ең бірінші балықтарпайда болды. Олар суда тіршілік етеді. Судан еріген оттекті алу үшін ерекше тыныс алу мүшесі – желбезектер керек. Барлық балықтар желбезектері арқылы тыныс алады. Әртүрлі балық түрлерінде желбезек құрылысы ұқсасболады. Балық желбезегі үш бөліктен: желбезек доғасы, желбезек жапырақшалары және желбезек талшықтарынан тұрады. Желбезекдоғасы тірек үшін керек. Оған талшықтар мен жапырақшалар орналасады. Желбезек талшықтары балық аузымен жұтатын сумен бірге желбезекке қорек қалдықтары түспеу үшін керек. Желбезек доғасы да, желбезекталшықтары да қатты. Олар сүйек түзілімдері болып табылады. Желбезек жапырақшалары ты — ныс алу мүшесінің басты қызметін – газалмасуды атқарады. Олар ашық қызыл түсті, себебі ұсақ қан тамырлары өткен Желбезек жапырақшаларында балық қанына судан алынған оттек түседі. Ал суға балық ағзасына керек емес көмірқышқыл газы шығарылады. Топтарға тапсырма: 1-топ: РаушанСу және жерүсті омыртқалы жануарлары мен жәндіктердің басты тыныс алу мүшелерін атаңдар.2-топ: ТұңғиықЖерүсті омыртқалы жануарларының тыныс алу жүйесі қандай мүше- лерден тұрады? Олардың қайсысы бастысы болып саналады және неге?3-топ: ТүймедақНеліктен желбезек су мекендеушілерінің тыныс алу мүшесі болып та- былатынын түсіндіріңдер. Желбезек қандай бөліктерден тұрады және қандай қызмет атқарады?Талдау«Ыстық орындық» орындық әдісі(Бір оқушы алдыңғы жақта, орындықтар оны айнала қоршай орналастырылады.Жаттығудың сипаттамасы:Бір оқушы алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей алады. |
Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер
«Ыстық орындық» орындық әдісі, сұрақтар, орындық.
|
| Сергіту сәті2 минут |
«Қаражорға» биі |
Оқушылар би билеп сергіп қалады. |
| Аяқталуы Сабақты бекіту5 минут |
1.Тыныс алу мүшелері эволюциясының сызбасын құрастырыңдар.2.Кез келген жерүсті омыртқалы жануарларының тыныс алу мүшелері арқылы ауаның өту сызбасын құрастырыңдар. Ауаның қозғалу бағытын, сәйкес газды түрлі түспен көрсетіңдер.
«Шеңбердегі доп» әдісіОқушылар шеңберлене отырып, бір-біріне кішкене допты лақтырады. Доп қолына тиген оқушы жаңа білім туралы бір сөйлем айтады.
|
|
| Бағалау
5 минут
Кері байланыс3 минут
|
Бағалау парақшасы Дұрыс жауапқа 5 балл.
«Сабақтағы проблемалар» кестесі
|
Бағалау парақшасы
Сабақтағы проблемаларкестесі
|
| Қосымша ақпарат |
| Саралау – Сіз қосымшаКөмеккөрсетуді қалайжоспарлайсыз? Сізқабілеті жоғарыоқушыларға тапсырманыкүрделендіруді қалайжоспарлайсыз? |
Бағалау — ОқушылардыңҮйренгенін тексерудіҚалай жоспарлайсыз? |
Пəнаралық байланысҚауіпсіздік жəне еңбектіҚорғау ережелеріАКТ-мен байланысҚұндылықтардағыбайланыс |
| РефлексияСабақ / оқумақсаттарышынайыма?Бүгін оқушыларне білді?СыныптағыахуалҚандай болды?Мен жоспарлағанСаралау шараларытиімді болды ма?Мен берілгенУақыт ішіндеүлгердімбе? Менөз жоспарымақандай түзетулеренгіздім жəненеліктен? |
Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз.Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сəйкесКелетін сұрақтарға жауап беріңіз.
|
| Қорытынды бағамдауҚандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?1:2:Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымдыжетілдіруге көмектесетін не білдім? |
