Ашық және жабық тұқымды өсімдіктер
Өсімдіктер
Төменгі саты
Жоғарғы саты
Балдырлар
Жасыл балдырлар
Қоңыр балдырлар
Споралы
Тұқымды
Мүктәріздес өсімдіктерҚырықжапырақтәрізді өсімдіктерҚырықбуынтәрізді өсімдіктерҚырықбуындар
Ашық тұқымды
ҚарағайШыршаСамырсынАрша
Қызыл балдырлар
Жабықтұқымды
Қосжарнақ
Даражарнақ
Жасыл балдырлар тобына
Сандарды сөйлетейік
30-35, 20 см, 5-13,300 млн, 40 м, 2 түрлі,
Қырықбуынтәріздестердің -30-35 түрі бар.Көктемгі өркендердің биіктігі- 20 см, Дискінің төменгі жағында 5-13 қапшық тәрізді спорангилер орналасқан.Қырықбуынтәрізділер бұдан 300 млн жыл бұрын тас көмір кезеңінде ағаш тәрізді орман түзген.Спора арқылы көбейетін, биіктігі 40 метрге жететін қырықжапырақтәріздес ағаштар құлап, лайға батқан, құм басқан.Қырықжапырақтәріздінің жапырақтары 2 түрлі қызмет атқарады,1.Фотосинтез процесі жүреді.2.Споралар түзіп, көбеюге қатысады.
Қызыл балдырлар тобына
Табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы. Қызыл кітап
Ия, жоқ
1.Сабағы өте көп буын және буынаралықтан тұратындықтан, өсімдікті қырықбуын деп атаған. 2.Қырықбуындар арамшөп ретінде егістікте, тың және тыңайған жерлерде. ормандарда, су жағасында өседі.3.Далалық қырықбуын-плаундардың өкілі. 4.Қырықбуынның жаздық өркенінде масақшалар дамиды5.Қырықбуынның көктемгі өркеніндегі масақшалар көбею қызметін атқарады6.Қырықбуынның жаздық өркендері көбею қызметін атқарады7.Сабақ қырларының астында тірек ұлпасы жетіледі. 8.Органикалық заттар фотосинтез процесі жер асты тамырсабақтарда түзіледі. 9.Вегетативті көбеюі-тамырсабақтары, түйнектері арқылы10.Жыныссыз көбеюге аталық және аналық жыныс жасушалары қатысады11.Қырықбуындар-егістік арамшөптер, топырақты бүлінуден сақтайды12.Қазақстанның қызыл кітабына-еркек усасыршөп жатады13.Жанғыш ғаз, пластмасса, асфальт, сабын, шайыр тас көмірден алынады.14.Қазақстанның қызыл кітабына мыңжылқы қырықұжапырағы мен шолпаншаш сүмбілі жатады15.Қырықжапырақтың тамырсабағы жасыл түсті болады
(ия)
(ия)
(жоқ)
(жоқ)
(ия)
(жоқ)
(ия)
(жоқ)
(ия)
(жоқ)
(ия)
(ия,)
(жоқ)
(ия,)
(жоқ)
Өсімдіктер
Төменгі саты
Жоғарғы саты
Балдырлар
Жасыл балдырлар
Қоңыр балдырлар
Споралы
Тұқымды
Мүктәріздес өсімдіктерҚырықжапырақтәрізді өсімдіктерҚырықбуынтәрізді өсімдіктерҚырықбуындар
Ашық тұқымды
ҚарағайШыршаСамырсынАрша
Қызыл балдырлар
Жабықтұқымды
Қосжарнақ
Даражарнақ
Қылқанжапырақтыөсімдіктер
Гүлді өсімдіктер
Жаңа тақырыпАшықтұқымды өсімдіктер
Еліміздің таулы аймақтарында бірнеше түрі кездеседі. Мәңгі жасыл өсімдік. 500-600 жылға дейін өмір сүреді. Ең биік түрлерінң биіктігі 50-60 м. Жапырақтары ұзындау, жалпақ болады. Түсі сары, көкшілдеу, жасыл және қою жасыл болады.
Қарағай
Шырша
Қарағай тұқымдасына жататын биіктігі 30-50 м, баяу өсетін қылқанжапырақты ағаш. 15-20 жылға дейін өте жай, жылына 30 см-ге дейін өседі. Мәңгі жасыл өсімдік болғанымен, 6-12 жылда қылқандарын кезекпен түсіріп, жаңарып отырады.
Қос масақшалы қылша
Ашық тұқымды екі үйлі өсімдік. Биіктігі 15-40 см.Жапырақтары ұсақ қабыршаққа өзгерген бұта.Қабыршақтары тез түсіп қалатындықтан , фотосинтез бұтақтарында жүреді. Эфедра деген дәрі алынады.Әсіресе жүйкені қоздыруға, өкпе жемікпесі мен аллергияны емдеуге пайдапланады.
Сен білесің бе?
— Шырша – 500 жыл бойы 30-35 м жетеді.
— Қарағай – 350 жыл жасаса, 36 м дейін биіктейді.
— Қайың – 150 жылда 20 м.
— Емен – 2000 жылда 40м.
— Балқарағай – 850 жылда 45 м
— Сондай-ақ ең көп жасаған өсімдік «Санта Мария» деп аталатын кипарис(самырсын). Қазір 5000 мыңға жуық жаста. Мексикада өседі. Діңінің шеңбері 49 м. Шеңберіне 27 адам қол жалғастырса ғана жете алады.
а) “Микориза” (грекше микос-саңырауқұлақ, риза-тамыр). Қазақша баламасы селбес тамыр.
ә) “Дің”- ағаш сабағы.
б) “Шайыр” – ағаш діңінен ағатын сары түсті қоймалжың зат (янтарь).
в) “Жұмыртқажасуша” – аналық жыныс жасушасы.
г) “Эндосперм” – (“эндон” – ішкі, “сперма”- тұқым) тұқымбүршіктегі қоректендіруші ұлпа.
д) “Эрозия” – топырақтың бүлінуі.
Е) «Фитонцид»- («фитон»- өсімдік, «сэдере»-өлтіру)
Терминдік сөздермен жұмыс
Картамен жұмыс
Үйге тапсырма Ашықтұқымды өсімдіктер89 беттегі кестені толтыру
