соңғы 200 жылда жануарлар мен өсімдіктер санының азаюы

Финдік табиғи тарих мұражайының ғалымдары жәндіктердің жарты миллион түрі адам әрекеті салдарынан жойылу қаупінде тұрғанын анықтады. Олардың жойылуы адамзат үшін ғаламдық апат. Бұл туралы Phys. org сайтындағы хабарламасында жазылды.
Көптеген зерттеушілер соңғы 200 жылда жануарлар мен өсімдіктер санының азаюы Жер тарихындағы жарты миллиард жылдағы алтыншы жаппай жойылу деп санайды. Биосфералық апаттың негізгі факторларына тіршілік ету ортасының тозуы, ластаушы заттар (инсектицидтер) және инвазиялық түрлер жатады. Жәндіктердің екі мыңнан астам түрі адам рационының бір бөлігін құрайды, бұл олардың санына қауіп төндіреді. Құрып кетудің тағы бір себебі — климаттың өзгеруі.
Жәндіктер өсімдіктердің тозаңдануында, қоректік заттардың айналымында және зиянкестермен күресуде маңызды рөл атқарады. Бірқатар ғалымдар бұл «экожүйелік қызметтерді» тек Америка Құрама Штаттарында 57 миллиард долларға бағалады.
Дүние жүзінде тозаңдануды қажет ететін дақылдар жылына кемінде 235 — 577 миллиард доллар экономикалық құндылыққа ие. Сарапшылар Еуропа мен Америка Құрама Штаттарында құстар санының күрт төмендеуін пестицидтерді қолдану арқылы жойылған жәндіктер популяцияларының жойылуымен байланыстырады.
Жәндіктердің түрлерінің саны шамамен 5, 5 миллионға жетеді деген болжам бар. Бұл жағдайда тек бестен біреуі ғана анықталып, аталып кетті. Барлық жәндіктердің 5 — 10 пайызы индустриалды дәуір басталғаннан шамамен екі жүз жыл бұрын жойылды.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ — Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты