Неліктен Қазақстанда бензин арзандамайтынын сарапшы айтып берді — Қазақстан жаңалықтары

Қазақстандағы бензин бағасын не анықтайды, мұнай бағасының құлдырауынан кейін жанармай неге арзандамайды және бензин әлсіреген теңгеге қарсы қымбаттай ала ма деген сұрақтарға сарапшы Нұрлан Жұмағұлов жауап берді, деп хабарлайды Stan.kz ақпарат агенттігі Tengrinews.kz сайтына сілтеме жасап.

Кеше, 9 наурызда АҚШ президенті Дональд Трамп бензин бағасы арзандаған сайын, мұнай бағасының төмендеуімен тұтынушылар жеңіске жететінін атап өтті.

Үкіметте энергетика министрі Нұрлан Ноғаев журналистердің арзан бензин туралы сауалынан жалтарды.

Нұрлан Жұмағұлов Қазақстандағы бензин әлемдік мұнай бағасына байланысты емес деп түсіндірді.

«Қарашығанақ Петролеум, Тенгизшевройл, CNPC және Дунга мұнай компанияларын қоспағанда, ішкі нарыққа мұнайдың 30-50 пайызын өзіндік құны бойынша жеткізуге міндеттеме бар. Оның бағасы барреліне 25-30 доллардан тұрады. Ішкі нарық әлемдік бағадан төмен. Дүниежүзілік бағалар қазір барреліне 35 доллардан асады. Мұнай бағасын төмендетуге ешқандай себеп жоқ. Көп жылдар бойы мұнай өндірушілер ішкі нарыққа әлемдік бағадан екі немесе одан да көп есе төмен бағамен мұнай жіберді», — дейді сарапшы.

Ол қазақстандық компаниялар барреліне 60 доллар бағамен мұнай экспорттаған кезде отандық мұнай өңдеу зауыттарына (МӨЗ) 30 доллардан мұнай жеткізгенін еске салды.

«Олар экспорттан ақша табады, және оны ішкі нарыққа жеткізгенде, олар оны таба алмайды. Егер мұнай барреліне 100 доллардан тұрса, жер қойнауын пайдаланушылар ішкі нарыққа 25-30 доллар тұратын мұнай жеткізеді», — деді ол.

Жұмағұлов өткен жылдары мұнай бағасының төмендеуімен қазақстандықтар үшін бензин бағасы қымбаттап кеткенін еске салды.

«Бұрын біз Ресейге тәуелді едік. Естеріңізде болса, 2016 жылы мұнай бағасы арзандаған кезде, мұнай бағасы неге төмендеп, бензин қымбаттап тұр деген сын айтылды. Содан кейін біз Ресейге тәуелді болдық: біз бензин, авиаотын, қысқы дизель сатып алдық. Ал қазір Қазақстан ішкі нарықты толығымен қамтамасыз етті, сәйкесінше, бағалар логикалық түрде бірдей деңгейде сақталуы керек», — деп атап өтті сарапшы.

Жұмағұлов бензин бағасы мұнайдың арзан бағасына көтерілуі мүмкін жағдайларды атады.

Оның айтуынша, егер әлемдік мұнай бағасы 30 доллардан төмен түссе, мұнай өндірушілер ішкі нарыққа мұнайды экспорт бағасымен бірдей жеткізеді.

«Егер мұнайдың әлемдік бағасы 25 доллардан төмен түссе, онда экспорттық кедендік баж салықтары қалпына келтіріледі. Яғни, қазір мұнай экспортымен айналысатын компаниялар мұнайдың бағасына қарай экспорттық кедендік баж салығын төлейді. Егер баға 25 доллардан төмен болса, нөлге теңеу механизмі бар, мөлшерлеме бойынша олар мұнай экспорттайды», — деді Жұмағұлов.

Бірақ теңгенің бағамы жанармай бағасына да әсер етеді.

«Біріншіден, егер біздің отандық МӨЗ қайта өңдеу құнын арттырса, онда бұл әрине әсер етеді. Біздің үш МӨЗ де модернизациядан өтті. Олар несиелендірілген, шетел валютасымен несие алған, олар ақша төлеуі керек. Зауыттардың өздерінде несие берушілер алдындағы міндеттемелері бар. Егер девальвация орын алса, олар өзіндік құнын арттырады. Егер теңге арзандаса, айталық 10 пайызға арзандаса, онда бензин бағасы аз пайызға өседі», — деп түсіндірді сарапшы.

Алайда, оның айтуынша, жанармай бағасы көтерілмеуі керек, өйткені қазір мемлекет аз кіріс алып, бағаны өте төмен деңгейде ұстап отыр. Ол Қазақстанда бензин әлемдегі ең арзан бензин болып саналатынын атап өтті.