Жасанды интеллект – жазушыға көмекші

Дэвид СТРЕЙТФЕЛД, «Нью-Йорк Таймс» – Калифорния (АҚШ)

Жазушылықты жасанды интел­лект атқара алатын істер­дің қатарына қосуға әлі ерте. Бі­рақ мистер Слоанды жұмыс кезін­де көрсеңіз, бағдарламаның мүмкіндігіне таңғалғаныңызды жасыра алмайсыз. 

«Мистер Пенумбраның 24 сағаттық кітап дүкені» атты туындысымен көпшіліктің марапатына бөленген мистер Слоан мәтіннің басын жазып, өзіне хабарлама ретінде жібереді. Кейін оны үлкен әңгімеге айналдырады. Оның жаңа шығармасы келешектегі Кали­форнияда өрбиді. Оқиға желі­сі бойынша Калифорния таби­ғаты қайта жаңғырыпты-мыс. Автор «Бизондар қайтып келді» деп тақырып қояды.

Бұл ойын одан әрі өрбіту үшін: «Бизондар шатқалда жайы­лып жүр» деп жазып, компьютер пернетақтасын басып қалады. Ақылды машина соңғы бірнеше сөйлемді саралап, «ашық аспан астында» деген сөздерді қосады. 

Слоан мырзаға бұл ой ұнады. «Өзім осыны қосар ма едім? Екі­талай, әрине» дейді ол. Әрі қарай: «Бизондар екі жыл бойы әрлі-берлі жүрді» деген сөздерді түсі­реді. «Жасанды жазушы» сөй­лемді дамытып, «Жайылым мен қала арасында» деген бөлікті ұсы­нады. 

«Бұл тура менің ойлағанымдай болмауы мүмкін, дегенмен қы­зық», дейді жазушы. Оның маши­насы жасанды интеллект сияқты үлкен атауға ие емес. Бұл – автор сөзін үйреніп, саралап, дамытатын, оның ойын жетілдіретін машина. Басқаша айтқанда, жазушыға көмекші әрі бақталас құрылғы. 

«Талай жыл көптеген кітап оқыдым. Соның бәрі миыма қатталып, жазыла бергені анық. Кейінірек сол ойлар қорытылады. Соңғы нәтиже нақты болғанмен, оған жететін жол әрқилы болуы мүмкін», дейді жазушы. 

Нәтижеге жету жолы түрлі бағытқа кетуі ықтимал. Скотт Френч есімді электронды бақылау жөніндегі кеңесші 25 жыл бұрын қуатты «Мак» құрылғысын қолданып, Жаклин Сьюзанның әңгімелеріне ұқсас туынды жазуды көздеді. Ол Сьюзан шығармаларының кейіпкерлеріне қайта жан беру үшін мыңдаған бағдарлама кодын жазды. 

Мистер Френч компьютер ар­қылы шығарманы аяқтауға сегіз жыл жұмсады. Оның «Бары осы» шығармасы басылып шыққанымен, Жаклин Сьюзан­ның «Қуыршақтар алқабы» сияқ­ты бестселлерлер атанған жоқ. 

Шығарма жазуда жасанды ин­теллектінің көмегіне жү­гін­гендер қатары мұнымен шектел­мейді. 

Botnik Studios студиясы әйгілі «Гарри Поттер» кітабының төрт парағын қайта жазу үшін мәтіндік бағдарлама қолданады. Қытайлық электронды коммерциялық компаниясы «Алибаба груп» қаңтарда әлемдік оқу-түсіну тестінде адамдарды басып озатын құрылғы жасағанын мәлімдеген болатын. Егер машиналар оқи алса, демек жаза да алады. 

Мистер Слоан бұған өзі көз жет­кізгісі келді. Интернеттен «Га­лак­тика мәселелері» мен «Егер» атты 1950, 1960 жылдар­дағы екі ғылыми журналдың архи­він жинақ­тады. 

Бұл түпнұсқалар таптаурын әрі сыңаржақ болатын. Сон­дықтан мистер Слоан құрылғыны Джон Стейнбек, Дэшиел Хаммет, Джоан Дидион, Филип Диктің романдарының Силикон алқа­бы­ның ауызша тарихының, Джонни Кэш поэмаларының цифрлы мәтінімен толықтырды.

Мистер Слоанның параграфы: «Бизондар елу метр жерде шатқалда ашық аспан астында жайылып жатты. Олар екі жыл бойы қала мен алқап арасында әрлі-берлі жайылып жүрген» деген жолдармен аяқталды.

«Бұл әлі де қарабайыр, деген­мен маған ұнайды. Алдағы өзге­рістер мұны өткен ғасырдағы ра­дио құрылғылар сияқты жолда қал­дыруы мүмкін», дейді жазушы.

Мақаланы аударған Светлана Ғалымжанқызы, 

«Егемен Қазақстан»