ЖАМБЫЛДА САЙРАМБАЙДАЙ НАР ЖІГІТ БАР

Ата кәсібінен адал нәсібін тауып, бүгінде елге танылған кәсіпкер, шаруа – Сайрамбай Дөненбаевтың азаматтығына, жомарттығына сүйсінген елі иә, осылай, «Жамбылда Сайрамбайдай нар жігіт бар!» деп мақтан етеді. Әрине, ел мақтаған аптал азаматтың ісі де аптал, сөзі де тастүйін. Әкесінің жолымен Шопан ата таяғын серік еткен ол жас кезінен-ақ, ермек қуып сайран салмады, еңбек етіп көпті қайран қылды. Бүгінде әлеуеті тасыған, дәулеті келіскен ірі де, іргелі шаруашылықтың бірі – аймақтағы Т.Рысқұлов ауданы, Өрнек ауылдық окру­­гіне қарасты Сұмқайты елді­мекеніндегі «Шәушен» шаруа қожалығын басқарып отыр.

1996 жылы құрылған қожа­лық­тың негізгі бағыты – асылтұқымды мал шаруашылығын және егін шаруашылығын дамыту. Соңғы жылдары шаруашылықтың аты жал­пақ жұртқа мал және егін ша­руа­шылығын дамытудан бөлек, өз ауылына мектеп, балабақша секілді әлеуметтік нысандар мен жұмыс­шыларға баспана салып беру сын­ды істердің арқасында танылып жүр. Әрине, бұл іске Сайрамбай бас ие болып, әр шаруасын шебер ұйым­дастыра білуімен жетті. Қа­жырлы еңбектің өтеуі – осы. Ал ұй­қысыз түндер мен күлкісіз күн­дердің күні кеше ғана өткенін еске алған кейіпкеріміз – бұған еш өкінбейтінін айтады.
– Қандай да бір жаңа істі бастар кезде Елбасы Нұрсұлтан Назар­ба­евтың кезінде мені қанаттандырған сөзін еске аламын. Пре­зи­дентпен бірнеше рет кездестім. Елбасымен алғашқы кездесуім күні кеше болғандай, әлі есімде. 2005 жылдың 1 ақпанында Астанада ауыл шаруа­шылығы бойынша үл­кен жиын өтті. Жиынға Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев та қатысты. Осы орайда бір қызық жағдайды айта кетейін. Сол жиында Жамбыл облысы ауыл шаруашылығы қыз­меткерлерінің атынан сөйлейтінім алдын ала белгілі болған. Ол жи­ында не айтатынымды әкімшілік қызмет­керлері екі парақ қағазға жазып берді. Оны үш-төрт қайтара оқы­ғаннан кейін жадымда жатта­лып та қалған. Содан не керек, жи­ынның басталатынына санаулы минут қалғанда сол кездегі облыс әкімі Бөрібай Жексембин шақы­рып, не айтатынымды сұрады. Қалтамдағы қағазды көрсеттім. Ол кісі оған бір көз жүгіртіп шықты да, төс қал­тасынан қаламын алып: «Осымен тоқтап қалмай, өз сөзіңді де қосып айт» деп жазыпты. Қанша деген­мен, Елбасымен бірінші кез­десуім. Бойымды толқу, тебірену­мен қатар қобалжу сезімі де билеп алған. Маған сөз кезегі берілгенде әлгі қағаздан бас алмай судыратып оқып шыққам ғой. Қызды-қыз­ды­мен Жексембиннің жазған жаңағы «Осымен тоқтап қалмай, өз сөзіңді де қосып айт…» деген сөзін қоса оқып жіберіппін. Жиналғандар қыран-топан күлкіге қарық болды. Елбасы да байсалдылықпен сәл жымиып: «Сонда, бағанадан бері кімнің сөзін айттыңыз?» деді. Қа­пелімде аузыма сөз түспей «Бас­шылардың жазып бергені…» дей беріппін. Айтпасам да Елбасы бә­рін біліп отыр ғой, «Ендеше, өз сөзіңізді де тыңдайық» деді. Осы сөзден қанаттанып, өз сөзіммен жасап жатқан тірліктеріміздің бірсыпырасын айтып бердім. Сөзімнің аяғында: «Нұрсұлтан аға, бұрын мен де колхоз бастықтарын кінәлайтынмын. Сөйтсем, 40 үйді басқарудың өзі оңай емес екен ғой. Оны өз басымнан өткергенде бір-ақ түсіндім. Береке-бірлікте ел бас­қарып отырған сізге Алланың нұры жаусын! – деп тілегімді білдіре келе, «құлақпен жүз рет естігенше, көзбен бір рет көрген артық» де­мекші, шаруашылығыма келіп қо­нақ болуын өтіндім. Құдай тілегімді қабыл етіп, сол жылдың 27 сәуі­рін­де Жамбыл облысына арнайы іссапармен келген Елбасы Н.На­зарбаев шаруашылығымды аралап, шаңырағымда қонақ болды. Сол кезде жан-жақтан келген шаруалар, жалпы жұртшылық Елбасыға көрсетуге шығарған біздегі асыл­тұқымды жылқы, ірі қара мен қой­ларға таңырқады дегенім аз болар, көбісі сенбеді. Тіпті «Президент келіп жатқаннан кейін жер-жерден әкеліп жинап қойған» деген сияқты сыпсың әңгімелер де тарады. Ал ол түліктің барлығы өз шаруа­шылы­ғымыздың көрсеткіші еді. Жалпы, малды асылдандырмай жоғары нәтижеге қол жеткізе алмайсыз. Біз мұны ерте бастан ұғынып, 2000 жыл­дары-ақ арысы Орал, Ақмола, Өскемен, Павлодар, Қарағанды облыстарымен байланыста болдық. Ол жақтан әкелген асылтұқымды малды өзіміздікімен будандас­тырып жаңа тұқым шығардық. Тіпті ет бағытындағы шаруашы­лықты дамыту үшін ірі, етті жыл­қыларды Ресейден алып келдік. Осы орайда ерекше атап өтерлігі, Астана төрінде өткен сол үлкен жиында Елбасы мені екі-үш мәрте орнымнан тұрғызды. Бір-екі сұрақ қойды, оған өз бетімше жауап бер­дім. Сол кездегі Елбасының: «Осы ұстап отырған бағытың, істеп жат­қан тірлігің дұрыс, қолдаймыз, қуат­таймыз. Бірақ жассың ғой, бай­лық әлі бітеді, сондықтан тап­қан ақшаңды жамбасыңа баса бер­мей, елге қарас. Елдің батасын алсаң, жаман болмайсың, өсесің, өне­сің» деген сөзі көкейімнен кет­пейді. Расында, Елбасының айтқа­нын екі етпей, елге көмектесудің арқасында біз жұрттың сеніміне ие болдық. Көптің алғысын, батасын алдық, шаруамыз да одан ары дамып, алға басты. Осы күнге дейін мемлекеттен субсидия болмаса, ешқандай несие алмаппыз. Тек өз күшімізді, өз қаражатымызды жұмсап, өз еңбегімізбен осы күнге жетіп отырмыз. Алдымен Аллаға, сосын Елбасымызға мың алғыс. Нұрсұлтан аға бізге үлкен аманат тапсырды, біз оған адалдық таныту үшін барымызды салдық. Осыдан кейін жыл сайын елдің игілігіне әлеуметтік бір нысан салып беру басты мақсатымыздың біріне айналды. Одан кейін де Елбасымен үш мәрте үлкен жиындарда кез­де­сіп, тілдесудің сәті түсті. Әр кез­десуден үлкен күш-қуат, тың идея­лар аламын. Жүзінен иманы төгіл­ген Нұрсұлтан ағамен әр жүздесуім мені қатты қанаттандырады. Оның үстіне Елбасының әр жылғы ұсы­нып отырған бағдары мен Жол­дау­лары мен тың бастамаларға жете­лейді. Атап айтқанда, «Рухани жаң­ғыру» бағдарламасы аясында ауылда 40 орынды интернат, 1932-1933 жылдардағы ашаршылық құр­бандары мен 1941-1945 жылдардағы ҰОС жауынгерлеріне арналған саябақ пен мемориалды тақта ор­на­тып, көптің алғысы мен қария­лардың батасын алдық. Жарлысу ауылынан жобалық-сметалық құны 250 млн теңге болатын 92 орынды балабақша құрылысын аяқтап, халық игілігіне ұсындық. Елбасы биылғы Жолдауында келесі жылды «Жастар жылы» деп бекітті. Енді ауылда үлкен спорттық кешен салу жоспарымызда бар. Ауыл жа­с­тарын қолдап, олардың ертеңгі күні ел игілігі үшін еңбек етуіне жол сілтегеніміз абзал. Мысалы біз бүгінде ірілендірілген шаруа қо­жалығына айналсақ, өз басым аудандағы тағы да 16 шаруашылық қожалыққа қамқорлығымды көр­се­тіп, ақыл-кеңесімді айтып оты­ра­мын. Ал онда еңбек ететін аза­мат­тардың дені – жастар, – дейді Сайрамбай Әліқұлұлы.

Бұдан бөлек Жарлысу ауы­лын­да шаруашылықтың жас отбасылы қызметкерлеріне 37 тұрғын үй тұр­ғызып, малшы балаларына арнал­ған елу орынды интернат кешенін пайдалануға беріп, ауыл адамда­рының игілігі үшін 300 орынды асхана, тұрғын үйі, медресе кешені мен зәулім мешіт салып, тау бөк­те­рінде «Тау қымыз» емдеу-сауық­тыру орнын пайдалануға берген жомарт азамат Тараз қаласында ұйым­дастырылған «Қазақ хан­ды­ғының 550 жылдығы» мәдени іс-шараларына үлкен демеушілік көрсетті. Жағдайы төмен отбасы­ларға, мектеп оқушыларына қолдау көрсетіп, облыс, аудан деңгейіндегі қайырымдылық шараларына белсенді қатысып, үнемі демеу­шілік көрсетіп келеді.
Бүгінде «Шәушен» шаруа қо­жа­лығының жалпы жер көлемі
26 632 гектарды құраса, оның 10 156 гектары егістік алқабына арналған. Шаруашылық биыл 4 195 гектардан күздік, 3 750 гектардан жаздық арпа жинап алды. Сайрамбай Дөненбаев жаз­дық арпа мен күздік бидайдың бітік шығуын, жалпы егіннің бойы 1,5 метрге дейін жетуін ауа ра­йы­ның қолайлы болып, көктемгі дала жұ­мыстарының сапалы жүргі­зілуімен байланыстырды. Жер­лестеріне жұмыс беріп, ел игілігіне атқары­лып жатқан жұмыстардың жағымдылығына, тындырым­ды­лығына мән беретін басшы осын­дай болу керек-ау. Маңдай тердің, әділ еңбектің де бағасын төресін осыдан байқарсыз. Шаруашылық биыл 420 миллион теңгеге 6 бірдей New Holland СХS.90 маркалы су жаңа комбайн алды. Бұл дала кемелері Бельгия және Польша мемлекеттерінде құрастырылған. Сондай-ақ шаруашылық иелігінде бұдан басқа 22 трактор, 12 жүк көлігі, 3 комбайн тағы бар. «Шәу­шен» шаруа қожалығында еңбек ететін тұрақты 150 жұмысшы орта есеппен айтқанда 130 мың теңге жалақы алып отыр. Маусымдық кезінде 280 адамға дейін еңбек етеді мұнда. Шаруашылықтағы ұсақ мал саны – 52 мыңға, ал жылқы саны 2 620-ға жеткен. Ірі қара тағы бар. Қожалық бүгінде Мерке ет комби­натымен келісімшартқа отырып, араб мемлекеттеріне 8000 бас тоқты етін өткізіп отыр. Мал бордақылау орны мен қасапхана да заманауи талаптарға сай жарақтандырылған. Астана жұртшылығын да жылқы етімен қамтамасыз етіп, онда арнайы сауда нүктесін ашқан. Тараз қаласында қала күні ашылған «Ғибрат» орталығы да – осы Сай­рамбайдың жүргізген құрылысы. Онда қымыз жеткізу де түгелімен қожалық мойнында.

– Малды жаныңды жеп баға­сың. Бес жасымда әкем отардағы қойды санап үйретті. Бірінші күні онға дейін санадым. Одан кейін ті­лім сынды ма, жүзге дейін жаңыл­май санап үйрендім. Бір айдың ішінде бір-бірінен айнымайтын бір отар қойды жұптап санап, есебім­нен жаңылмайтын болдым. Содан бері қанша жыл өтті десеңізші! Кезінде мемлекеттің қойын бағып, жүз қойдан 150-ден қозы алып, алға шықтым. Уақыт өте келе өз шаруамды айналдырдым. Құдайға шүкір, ісім алға басты. Қожалық орналасқан жер – «Сұмқайты» деп аталады. Бұл жоңғарлармен болған жаугершілік заманда дұшпанның бетін қайтарған жер болу керек. Аңыз солай дейді. Яғни, сұм қайтты деген сөз. Осындағы етектегі шал­шықты батпақтың емдік киесі бар. Кезінде бойын жара басқан жандар осындағы батпақтан ем алған екен. Таудан арып-азып түс­кен мал батпаққа аунап қуат алған екен. Енді осы батпақтың емдік қа­сиетін ел игілігіне ұсыну ойда бар. Таудағы «Тау қымыз» емдеу-са­уықтыру кешенінде батпақпен ем­деу қосын жүзеге асырмақпын. Әр істің қайыры, қайтарымы болады, – дейді соңғы бес жылдың өзінде бес миллиард теңгеге жуық қаржыға қайырымдылық шаралар өткізіп, салығының өзімен аудан бюджетін толтырып отырған «Ерен еңбегі үшін» медалі мен «Құрмет» ор­де­нінің иегері Сайрамбай Дөненбаев.

Ерман ӘБДИЕВ,
Жамбыл облысы