Зейнетақы жинағын мерзімінен бұрын кімдер және қалай ала алады? Еңбек министрлігінің жобасы — Қазақстан жаңалықтары

Үкімет әр жас үшін зейнетақы жинақтарының жеткіліктілігінің шегін белгілеуді ұсынады. Оған сәйкес жинақтың бір бөлігін алуға болады.

«Хабар 24» арнасының «Рахым Ошақбаевпен дөңгелек үстел» бағдарламасында тұрғын үй сатып алу үшін зейнетақы жинақтарын пайдалану тетігін Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Біржан Нұрымбетов сарапшылармен талқылады.

Шақырылған қонақтар зейнетақы жинақтарын кімнен және қалай алуға болатындығын және үкімет білім беру үшін БЖЗҚ жарналарын пайдалану идеясынан неге бас тартқанын айтты. 

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев тұрғын үй сатып алу үшін зейнетақы жинақтарын пайдалануға рұқсат берді. Үкімет қазірдің өзінде тетік жасап, ұсыныстарын мемлекет басшысына жолдады. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Біржан Нұрымбетовтің айтуынша, қазақстандықтардың екі санаты мүліктерді болашақ зейнетақы есебінен сатып ала алады: жұмыс істейтін және зейнеткерлер.

«Біз жұмыс істейтін азаматтардың жеке қажеттіліктері үшін жеткіліктілік шегі деп аталатын мөлшерден асатын соманы алып тастай алады деп санаймыз. Сонымен қатар, жеткіліктілік шегі — бұл, ең болмағанда, ең төменгі зейнетақыға өмір бойы зейнетке шығу үшін жеткілікті жинақтау сомасы. «Сонымен бірге, біз әр жас үшін жеткіліктілік шегі әртүрлі болуы керек деп санаймыз. Мәселен, 40 жастағы адамның қажетті соманы жинауға әлі 23 жылы бар», — деді министр.

Бұл санатқа шамамен 113 мың адам түседі. Жеткіліктілік шегі әр жас үшін анықталады, өйткені БЖЗҚ салымшысы неғұрлым жас болса, соғұрлым оның жинақталған мөлшері азаяды.

«Ол зейнеткерлік жасқа жеткенге дейін 63 жаста қажет жеткіліктілік шегін жинауға әлі уақыт бар», — деп түсіндірді министр.

Зейнетақы жинақтарын БЖЗҚ-дан алатын зейнеткерлерге Еңбек министрлігі жинақтың 50% -ын алуға мүмкіндік береді.

«Бірақ, егер зейнетақымен қамсыздандырылған зейнетақының қалған бөлігі, мемлекет төлейтін негізгі және бірлескен зейнетақы, ол зейнеткерлікке шыққан кездегі кірісінің 40% -ынан кем болмауы шартымен», — деді басқарма басшысы.

Бұл мүмкіндікті шамамен 120 мың зейнеткер пайдалана алады.

«Егер сіз 20 жаста болсаңыз және ер адам болсаңыз, БЖЗҚ-да өз шотыңызда 6,5 миллион теңге болуыңыз керек. Сіз одан жоғары барлық нәрсені пайдалана аласыз. Егер сіз 63 жаста болсаңыз, ер адам үшін жоғарғы шегі 8,2 миллион теңгеге дейін жетеді, әйелдерге 10,1 миллион теңгеден астам қаражат керек», — деді бағдарлама жетекшісі және экономист Рахым Ошақбаев.

Зейнетақы жинақтарын білім алуға пайдалануға тыйым салынады
Жұмыс тобы білім беру үшін зейнетақы жинақтарын пайдалану қажет деп санамады. Ақшаны емдеуге жұмсаған дұрыс.

«Біз білім беру жүйесі бүгінде барлық мүмкіндіктерді береді деп санадық. Сонымен қатар, зейнет жасында бұған үлкен қажеттілік жоқ. Сондықтан біз емделуді ұйғардық. Мен азаматтардың еңбек министріне жолдаған өтініштерінде 90% азаматтардың ем үшін жинақты пайдалануды сұрайтынын байқадым», — деді Біржан Нұрымбетов.

Рахым Ошақбаев бұл тұжырыммен келіспеді.

«Мен әлі күнге дейін білім беру бағытын қолдаймын, өйткені бұл 113-114 мың адам, әдетте, табысы орташа деңгейден жоғары адамдар. Оларға сапалы білім алу міндеті тұр», — деді ол.

Президентке жіберілген соңғы ұсыныстарда салымшыларға өз жинақтарын басқаруға мүмкіндік беру ұсынылады:

• тұрғын үй сатып алу
• емделу
• ақшаның бір бөлігін зейнетақы жинақтарын басқаратын жеке компанияларға аудару;
• жинақ ақшаны БЖЗҚ-да қалдыру.

Теориялық тұрғыда, ұсынылған механизмнің көмегімен қазақстандықтар БЖЗҚ-дан жалпы зейнетақы активтері 10,4 трлн теңге болатын 500 млрд теңге ала алады.

Бағдарламаның нақты іске қосылу күні — 2021 жыл. Енді жұмыс тобы президенттен жауап күтуде. 

«Зейнетақы жинақтарын қайтарып алу үшін біз зейнетақымен қамсыздандыру туралы қолданыстағы заңнамаға өзгеріс енгізуіміз керек. Бұл кем дегенде алты айды талап етеді. Бұл нақты, әрине, 2021 жылдан бастап (тетікті іске қосу керек.)», — деді Біржан Нұрымбетов.

Толық іске қосу үшін зейнетақы жүйесінің негізгі мәселелерін шешу қажет.

Қазір жинақтаушы жүйе төмендеген ынтымақтастықтың компонентін толығымен өтей алмайды. Себебі:

• халықтың төмен табыстары (салымшылардың 54% жинақтау — 500 мың теңгеге дейін, 15% — 1 млн. теңгеге дейін, 15% — 2 млн. теңгеге дейін);
• тұрақты емес төлемдер және толық емес қамту (жұмыспен қамтылған 8,7 млн ​​адамның 6 млн-нан сәл астамы қаржыландырылған жүйеге қатысады, ал 1,5 млн. адам 1-5 раундтың жарналарын аударады).