Táýelsizdiktiń tańǵajaıyptary
Búgin biz Táýelsizdik jyldary qol jetkizgen taǵy bir tolaǵaı tabys týraly jazýǵa bel býdyq.
Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy Aralaǵash aýyly negizinen jergilikti ult ókilderi qonystanǵan osy óńirdegi az aýyldardyń biri. Mektebi de qazaqsha. Bul aýyl birshama úlken, kezinde keńshar ortalyǵy da bolǵan. Aralaǵashtyń ózge qazaq aýyldarynan jalǵyz artyqshylyǵy sol, ol úlken joldyń ústinde ornalasqandyqtan, turǵyndary jol azabyn tartpaıdy. Bıylǵy mamyr aıyna deıin onyń basqa eshqandaı ereksheligi joq edi… Al mamyr aıynda osy aýyldyń týmasy Samal Eslámova aıdy aspanǵa bir-aq shyǵaryp, dúnıejúzilik Kann festıvalinde eń úzdik áıel rólin somdaǵany úshin beriletin bas syılyqty jeńip alyp, Aralaǵashty ǵana emes búkil Qazaqstandy da álemge tanytyp, ortamyzǵa olja tastady.
Osy jerde Kann festıvaly týraly da aıta ketýdiń reti kelip otyr. Ol – Fransıanyń Jerorta teńiziniń Kókshil jaǵalaýyndaǵy shaǵyn ǵana kýrortty qalasy Kannda kınomatografıa týyndylarynyń festıvaly retinde 1946 jyldan beri ótkizilip kele jatqan álemdegi eń úzdik saıys. Kınomatografıa boıynsha dúnıejúziniń eń úzdik sheberleri Kann festıvalynda báıge alsa ǵana joǵary baǵalanady. Odan bergi festıvaldardyń báriniń dárejesi Kannan tómen. Asqan sheberlikpen uıymdastyrýdyń arqasynda festıvaldyń bedeli dúnıejúzine tarap, 1951 jyldan bastap oǵan álemniń kıno juldyzdarynyń bári qatysatyn boldy. О́tkizý merzimi de kýrort maýsymy bastalatyn mamyr aıyna belgilenip, mine 70 jylǵa jýyq bir ýaqyttan ózgertilmeı keledi. Sol, 1970-shi jyldardyń aıaǵyna deıin festıvalǵa qatystyrylatyn fılmderin ár el ózderi usynatyn. Biraq ondaı fılmderdiń sany tym kóp bolyp ketkendikten, festıvaldyń konkýrstyq komısıasy dodaǵa qatysatyn úzdik fılmderdi ózderi tańdaıtyn boldy. Osylardyń ishinen «Palmanyń altyn butaǵy» dep atalatyn eń basty syılyq rejıserge beriledi. Oǵan laıyqty fılmdi halyqaralyq qazylar alqasy anyqtaıdy. Osy eń basty júldeni KSRO kezinde rejıser Mıhaıl Kalatozovtyń «Tyrnalar ushyp barady» degen kartınasy ǵana 1958 jyly alǵan. Ol kezde bul jeńisti KSRO-nyń barlyq túkpiri qol jetpes tolaǵaı tabysqa balap, zor qýanyshpen ataǵan bolatyn. Kartına barlyq qala men aýyldardyń, teledıdardyń ekrandarynan túspeı, basty keıipkerlerdi somdaǵan akterlerdi barlyq KSRO turǵyndary aýyzdarynan túsirmeı aıtyp júretin. Keıipkerlerdiń sózderi de aýyzdan túspeıtin aforızmderge aınalǵan. Alaıda sol kartınadaǵy basty róldi somdaǵan Tatıana Samoılova «eń úzdik áıel róli» úshin beriletin syılyqty ala alǵan joq. Odan beri KSRO-nyń kınomatografısteri jıi qatysyp otyrǵanymen, Kann syılyǵynyń mańyna da jolaı almady. Tek «arnaýly syılyq» atty kótermeleý syılyqtaryn alǵan 3-4 kartına boldy.
Akterlerge arnalǵan eń basty «eń úzdik erkek» jáne «eń úzdik áıel róli» úshin beriletin syılyqtardy da KSRO-da eshkim ala alǵan joq. TMD elderiniń de birde bir elinde mundaı syılyqqa qol jetkizgen adam bolǵan joq. Tek… tek qazaq qyzy ǵana aldy. Tek qazaq qyzynyń ǵana akterlik sheberligi dúnıejúziniń kıno óneri juldyzdaryn moıyndatyp, eń úlken syılyqqa qol jetkizdi. Bul qazaq halqynyń qalaı maqtansa da, qalaı maqtasa laıyq bolatyn jeńisteriniń biri.
Sonymen birge Kann festıvaliniń «Aıryqsha kózqaras» atty negizgi báıgeden dárejesi tómen syılyǵy da bar. Onyń bas júldesin 1998 jyly qazaqstandyq rejıser Dárejan О́mirbaevtyń «Kıler» atty kartınasy jeńip alǵan. Al 2008 jyly Qazaqstannyń qatysýymen túsirilgen reseılik rejıser Sergeı Dvorsevoıdyń «Qyzǵaldaq» atty kartınasy aldy.
Samal Eslıamova túsken «Aıka» kartınasyn da reseılik rejıser S.Dvorsevoı túsirgen. Onyń oqıǵasy Reseıdegi qyrǵyzstandyq eńbek mıgrantynyń ómirine arnalǵan. Bul – óte aýyr, tragedıaly oqıǵany qaýzaǵan týyndy. Rejıserdiń aıtýyna qaraǵanda, Máskeýde ǵana 200-den artyq qyrǵyz áıel jańa týǵan balalarynan bas tartqan. Ananyń baladan bas tartýy shyǵys áıelderine tán bolmasa da aýyr turmys osyǵan jetkizgen. Samal sondaı áıelderdiń taǵdyryn kartınada shynaıylyqpen somdap, kórgen jandardyń báriniń de júregindegi aıanysh sezimderin oıata bilgen. Qazirgi adamdardyń jappaı tákapparlanyp ketken kezinde aıanysh sezimdi oıata bilýdiń ózi aktrısanyń ǵajaıyp sheberligin pash etip tur. Demek Samaldyń alar asýy áli de kóp bolatynyna senesiń.
Mine, Táýelsizdiktiń ótip bara jatqan jyly qazaq halqyna osyndaı da bir syılyq usynǵan edi. Ámse, Allanyń bereri kóp bolsyn.
