Сайрамбай салған сара соқпақ
Ежелден бабаларымыз ерге сын болар, кісінің келбетіне көлеңке түсірер әрекеттерден аулақ болуды насихаттаған. Керісінше, қолда бар нәрсені бөлісуге, өзгеге қуаныш сыйлауға шақырған. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев та «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақаласында «Туған жерге туыңды тік!» дегенде, ғасырлар бойы қазақтың қанында, рухында атойлап келе жатқан алмас сынды асыл қасиетті жоғалтып алмауды айтқан.
Әулиеата жұртшылығы ғана емес, барша қазақ «Шәушен» шаруа қожалығының басшысы Сайрамбай Дөненбаевты жомарт жүректі жан ретінде жақсы таниды. Оның жомарттығы туралы әңгіме ел арасында жиі айтылады. Әсіресе ауыл тұрғындары «Сайрамбайдың сансыз жылқысы», «Сайрамбайдың саумалы», «Сайрамбайдың сабантойы» деп те әсірелеп әңгіме айтады. Мұның бәрі де еңбегімен еленіп, табандылығымен тұлғаланып келе жатқан азаматтың, ел ішінде жиі айтылатын «Сайрамбай салған соқпақтың саралығында» болса керек. Құланның қоңыр даласын малға толтырған ол өзінің еңбек жолын қарапайым шопанның көмекшісі болып бастады. Яғни, 1982 жылдан бастап Алғабас қой кеңшарында жұмыс істеді. Содан бергі 40 жылға тақау уақытта еңбегімен өрлеп, сол тынымсыз еңбегінің жемісін көріп келеді. Ал 1986-1996 жылдары Алғабас қой кеңшарында аға шопан, бөлімше меңгерушісі, зоотехник болды. 1996 жылдан бастап «Шәушен» шаруа қожалығын басқарып келеді.
Ештеңе де бір күнде бола салмайды. Сол сияқты адам еңбегінің де бір күнде жеміс беруі мүмкін емес. Сайрамбай Дөненбаевтың өзі осы күнге оңайлықпен жетпегенін айтады. Шаруашылығын тіктеп, біраз жоспарларды жүзеге асыруды бастаған «Шәушен» шаруа қожалығына 2005 жылы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Жамбыл облысына жұмыс сапары кезінде арнайы атбасын бұрып, қожалық жұмысымен танысады. Президент сонда Сайрамбай Әліқұлұлының жұмысына табыс тілеп, батасын беріп, үлкен аманат жүктеген екен. «Бұйырса, алдағы уақыттарда шаруа қожалығың бұдан да өркендеп, атағың шығады. Сол кезде елге, жұртқа көмектесуді ұмытпа. Елдің алғысын алған адам жаман болмайды», деді маған. Сол сөз бүгінге дейін өмірлік ұстанымым болып келеді», дейді Сайрамбай Дөненбаев.
Содан бері де бір мүшел уақыт өтті. Шынында да аз уақыттың ішінде шаруаның тіршілігі тіктеліп, табысының өрісі де кеңейе түсті. Алайда ол өзінен артылғанды елмен бөлісуді, туған елге, туған жерге жақсылық жасауды азаматтық борышым деп ұқты. Сондықтан да өзі дүниеге келген Т.Рысқұлов ауданының Жарлысу ауылында өзі басқарып отырған шаруа қожалығының жас отбасы қызметкерлеріне 37 тұрғын үйдің кілтін табыстады.
Бұл баспанасыз жүрген көптеген жастың көкейіне үміт сәулесін ұялатып, болашаққа деген сенім шырағын жақты. Сонымен қатар өзінде жұмыс істейтін малшылардың балаларына арнап 50 орындық интернат кешенін салуы да үлкен азаматтық.
Туған жерге ту тіккен адам ешқашан адаспайды. Бұл ретте Сайрамбай Дөненбаевтың туған топырағынан аянып қалары жоқ. Ауыл тұрғындарының игілігі үшін 300 орындық асхана, тұрғын үй кешендері, зәулім мешіт және медресе салып берді. Бүгінде жарлысулықтар жақсы істің куәсі болып, ізгіліктің игілігін көріп отыр. «Ашаршылық құрбандары мен Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне» арналған арнайы ескерткіш аллеясын да ашты. Өткенге құрмет көрсете білген азаматтың болашақ ұрпақтың тәрбиесін ойламай тұруы мүмкін емес. Бұл ретте өткен жылы Жарлысу ауылында 92 орындық «Тәттім-бүбі» балабақшасын ашып, сол аймақтағы «Тау-қымыз» емдеу-сауықтыру орталығын пайдалануға берді. Сонымен қатар Т.Рысқұлов ауданы, Юбилейное ауылына 60 орындық балабақша мен Жарлысу ауылына мұражай салып беруі де кісіліктің көрінісі болса керек.
Тек қана мал басын көбейтуді ойлап, одан кейін жиған-тергенін өзге түгілі өзіне де қимайтын байлық иелері көп. Алайда елдің атын шығаратын ерлердің болатыны да заңды құбылыс. «Өз басым «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» деген ұстанымды ұстанамын. Бүгінгі жасап отырған тіршілік ертең болашақ ұрпақтарымызға өнеге өрнегі болмақ», дейді Сайрамбай Дөненбаев. Бұл ретте қожалық жетекшісі көпшілікті ел дегенде егіліп, жұрт дегенде жұмылып қызмет етуге шақырады. Әрине Сайрамбай Әліқұлұлының жақсылығы туралы әңгіме көп. Үш жыл бұрын Елбасының қатысуымен көне Тараз төрінде дүбірлеп өткен «Қазақ хандығының 550 жылдығы» мәдени іс-шарасына да кең көлемде демеушілік жасап, ұлы тойдың жоғары деңгейде өтуіне атсалысты.
Бүгінде «Шәушен» шаруа қожалығында 44308 бас қой мен 2164 бас жылқы бар. Мұнда барлығы 280 адам еңбек етеді. Оның ішінде 150 адам тұрақты қызметкер болса, 130 адам маусымдық жұмысшы болып есептеледі. Қожалық мүшелерінің орташа жалақысы 130 мың 650 теңгені құрайды. Аталған шаруа қожалығында жұмыс атқарып отырған шаруалар да дән риза. Мұндағы әрбір азамат та Сайрамбай Дөненбаевтың үнемі көрсетіп жүретін қайырымдылығын, азаматтығын мақтан тұтады екен.
«Шәушен» шаруа қожалығы ағымдағы жылы тек егістік жер көлемін 19756 гектарға, ал жайылымдық жерді 19668 гектарға көбейтіп, өңірдің ауыл шаруашылығы саласында айтарлықтай жетістікке қол жеткізіп отыр. Қара жердің қойнауынан құт өргізіп, елге ырыс сыйлап келеді. Осы ретте «Шәушен» шаруа қожалығында мал шаруашылығы саласында «Еділбай» асыл тұқымды қой мен «Шәушен» ет бағытындағы асыл тұқымды жылқы өсіруші мәртебесі бар екенін айта кеткен жөн. Осынау тынымсыз еңбектің нәтижесінде Сайрамбай Дөненбаевқа 2003 жылы «Ерен еңбегі үшін» медалі мен 2012 жылы «Құрмет» ордені берілді.
«Мен байлық жинап жатқан жоқпын. Қайта мен шаруашылықтағылардың қызметкерімін» деп, қарапайым қалпынан танбай жүретін Сайрамбай Дөненбаев бес жасынан бастап осы кәсіптің құпиясына араласқан адам. «Әкем Әліқұл он үш ағайынды болған екен. Ашаршылықта жалғыз әкем ғана аман қалған. Әкемнің әкесі Жылқыбай бақуатты кісі болыпты. Ол кісінің жомарттығы соншалық, отызыншы жылдардағы нәубетте астындағы жалғыз атына дейін халыққа сойып берген екен. Аштық он екі ұлын бірдей алып тынған соң, бабамыз ұрпағын аман сақтап қалу үшін әжем мен әкемді алып, Алатау асып, қырғыздың Таласын паналап, туған жерге төрт-бес жылдан кейін оралыпты. Сонда аштықтан бұратылған әкеміздің әлсіз, шәушиген түрін көрген ел «Шәушен» атап кетіпті», дейді өзі өткеннен сыр шертіп. Енді міне, бүгінде сол «Шәушен» атын иеленген шаруа қожалығының шыққан биігі, бағындырған белесі аз емес.
Хамит ЕСАМАН,
«Егемен Қазақстан»
Жамбыл облысы
