Ресей тарихта тұңғыш рет Украинаның үстінен Еуропалық сотқа шағым түсірді
Ресей Украинаға қарсы он негізгі шағым жасады — орыс тілді халықты кемсітуден бастап 2014 жылдың шілдесіндегі MH17 рейсінің апатқа ұшырауына дейін. Бұл Ресей тарихындағы Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық сотына алғашқы мемлекетаралық шағым, деп жазады РБК.
Ресей Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық сотқа Украинаның үстінен мемлекетаралық шағыммен жүгінді, деп хабарлады РБК-ға түскен Бас прокуратураның хабарламасында. Мәскеудің Киевке қарсы қоятын талаптарының тізімінде он тармақ бар.
- 2014 жылы Еуромайдан кезінде, Одессадағы кәсіподақтар үйіндегі өрт кезінде және Донбасстағы операция кезінде адамдардың қайтыс болуы;
- БАҚ пен журналистердің жұмысына тыйым салу арқылы «сөз бостандығын басып, диссиденттерді қудалау тәжірибесі»;
- Орыс тілді тұрғындарды дискриминациялау және орыс тілінің қоғамдық ортадан ығыстырылуы;
- Ресейлік бизнесті кемсіту;
- «Ресей Федерациясының іргелес аумағында Украинаның Қарулы Күштерінің атқылауы нәтижесінде» адамдардың өлімі және мүліктің жойылуы;
- Донбасс тұрғындарын орталық билікке сайлауға қатысу мүмкіндігінен айыру;
- «Қырым түбегінің тұрғындары үшін тұщы судың негізгі көзі ретінде» Солтүстік Қырым каналын бұғаттау;
- Ресейдің дипломатиялық өкілдіктеріне шабуыл;
- 2014 жылғы 17 шілдеде Malaysia Airlines авиакомпаниясының ұшағының апатқа ұшырауы «Украина билігінің соғыс аймағының үстінен әуе кеңістігін жаба алмауына байланысты»;
- «Ресейдің тергеу органдарына жасалған қылмыстарды тергеу кезінде қажетті заң көмегін көрсетуден бас тарту».
Ресейдің Бас прокуратурасы «Ресей Украинаға қарсы» шағымы Ресей билігі Еуропалық сотқа берген Ресей тарихындағы алғашқы мемлекетаралық шағым екенін атап өту керек. «Ресей Федерациясы демократия идеалдарына, адамның құқықтары мен бостандықтарын сақтауды қолдайды, осыған байланысты Украинаның конвенциямен және оның хаттамаларымен кепілдендірілген құқықтарды жаппай бұзу әкімшілік практикасын тоқтату үшін, Еуропалық сотқа мемлекетаралық шағым түсірдік», — делінген Ресейдің Украинаға қарсы мемлекетаралық шағымында.
Украина, Ресейден айырмашылығы, да қарастырылған мемлекетаралық шағымдар механизмін бірнеше рет қолданды. Украина 2014 жылдан бастап шағым түсіре бастады, олар Донбасстағы оқиғаларға, атап айтқанда 2014 жылғы шілдеде Малайзия әуе компаниясының Boeing 777 ұшағының апатқа ұшырауына, Қырымның Ресейге кіруіне және 2018 жылы Керчь бұғазындағы украин кемелерімен болған оқиғаға қатысты.
Олардың ішіндегі ең соңғысы, тізімде тоғызыншы болып саналатын — «Ресей Федерациясының қарсыластары делінгендерді мақсатты түрде өлтірудің әкімшілік практикасына» қатысты шағым. Киев оны 2021 жылдың ақпанында Еуропалық сот отырысына жіберді. Шағымдарды қарау әлі жалғасуда, бірақ судьялар Ресейге тағылған айыптардың бір бөлігін жол берілетін деп санады.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
