Ресей Ғылым Академисының басшысы Ресейдің ғарыш кеңістікті жоғалтқанын мәлімдеді

Ресей ғарыш саласында  басқа жетекші державалармен бәсекелесе алмайды. Ресей ғылым академиясының президенті Александр Сергеев сәрсенбіде Мемлекеттік думаның білім және ғылым комитетінің отырысына қатысқандарға осындай қайғылы тұжырым жасады.

Ресейдің артта қалудың сандық көрсеткіші бар — ғарыш ғылымы NASA ғылыми жобаларына қарағанда 60 (!) есе аз қаржыландырылады. Ғылымның басқа салаларындағы жобалар да үнемі қаржыландырылмайды.

«Сонда қандайға әкеліп жатыр? — деп сұрады Сергеев. — Мүмкін біз ғарыштан толық бас тартуымыз керек шығар? Бұл ақырзаманға ұқсайды, бірақ сонымен бірге, өкінішке орай, бұл шындық».

Ресейлік ғылымға арналған алғашқы «реквиемді» отырысты ашқан Білім және ғылым комитетінің төрағасы Вячеслав Никонов орындады. Ол тек ғалымдардың санына қарап, Ресей ғылыми әлемде көшбасшы болуды әлдеқашан тоқтатқанын мәлімдеді. «Бүгінде Қытайда зерттеушілер Ресейге қарағанда алты есе көп, АҚШ-да — екі есе! Бір кездері бізде олардан әлдеқайда көп болған», — деп атап өтті Никонов. Ресейдің түлектердің тек 1 пайызы ғана ғылымға жыл сайын барады.

«Ғылыми кеңістікті қаржыландыру іс жүзінде минимумға дейін азайтылды, бұл бізге НАСА-мен бәсекелесуге мүмкіндік бермейді», — деп мойындады Ресей ғылым академиясының президенті. Ол жақында ел Ресей президентімен Федералды ғарыштық бағдарламаға қатысты болған кездесуді еске түсірді. Ғылыми кеңістік есебінен ғалымдар үшін ең қорқынышты болып табылатын нәрсе белгілі.

«2016–2025 жылдарға арналған осы бағдарлама шеңберінде ғылыми кеңістіктің міндеттері үшін жылына 12–15 миллиард рубль қаржыландыру жоспарланған болатын», — деді Сергеев. Шындығында, «2022 жылға қарай жұмысты қаржыландыру 15 миллиардтың орнына 2,9 миллиард рубльге дейін түсуі керек. Осы жылы Ресейде орналасқан ғылыми кеңістікті қаржыландыру НАСА-дағы ғылыми кеңістікті қаржыландырудан 60 есе аз».

2020 жылы шамамен 10 миллиард рубль жұмсау жоспарланып отыр, 2024 жылға қарай бұл сома 90 миллиардқа дейін өсуі керек. «90 миллиард рубль дегеніміз не, — деп сұрады Сергеев, — бұл тек 1 миллиард еуро. Бұл бір (!) еуропалық ғылыми-зерттеу мекемені қаржыландыруға жылына бөлінетін сомасы». Бірақ ғылымның жетістігі, бәсекеге қабілеттілік деңгейі көбінесе бірегей құралдарды иемденуге байланысты болады.

Керімсал Жұбатқанов