Қазақстандықтар шетелге үш есе көп ақша аударатын болған

Қазақстаннан басқа елдерге ақша аударымдары өткен жылы 2019 жылмен салыстырғанда 20%-ға-787,7 млрд теңгеге дейін ұлғайды. Бұл жалпы әлемдік тренд. Халықаралық ақша аударымдарының өсуі Covid-19 пандемиясының белгілі бір елдер азаматтарының экономикалық белсенділігіне әсерінің салдары, деп хабарлайды Forbes Қазақстан сайты.

Енгізілген карантиндік шаралар мен төтенше жағдай (ТЖ) режиміне байланысты еңбек мигранттары туған елдеріне бару және, тиісінше, ақша аудару жүйелерін көбірек пайдалану мүмкіндігіне ие болды. Халықаралық ақша аударымдары жүйелері арқылы жүргізілген операциялардың барлық көлемінің 99,9%-ы жеке тұлғалардың, оның ішінде еңбек мигранттарының өтеусіз аударымдарына келеді. Операциялар сонымен қатар әртүрлі қызметтерге ақы төлеу, тауарлар сатып алу, емделу немесе оқу ақысын төлеу үшін аз мөлшерде бір реттік аударымдармен байланысты болды.

2020 жылдың 12 айында Қазақстаннан шетелге халықаралық ақша аударымдары жүйесінің көмегімен жіберілген ақша аударымдарының көлемі 787,7 млрд теңгені құрады. Өткен жылы ең ірі ақша алушылардың тізімі өзгеріссіз қалды. Көшбасшылар қатарында Ресей (27,1%), Қырғызстан (21,0%), Өзбекстан (19,5%) және Түркия (17,4%) бар. Жиынтықта бұл елдерге барлық көлемнің 85,1% келеді. 2019 жылмен салыстырғанда Қырғызстанға (+90,0%) және Түркияға (+46,4%) ақша аударымдарының көлемі айтарлықтай өсті.

Қырғызстан туралы айтатын болсақ, егер наурыз-сәуір айларында аударымдар ең төменгі деңгейде болса (айына орта есеппен 1,1 млрд теңге), ал мамыр-маусым айларында елімізде төтенше жағдай режимі әлсірегеннен кейін сандар күрт өсті — айына 24,6 млрд теңгеге дейін.

Түркияға аударымдар көлемінің ұлғаюына келетін болсақ, бұл пандемия мен шекаралардың жабылуы кезінде қазақстандықтар Отанына оралған ірі транзиттік хабтардың бірі болып табылатындығына байланысты болуы мүмкін. Түркияда болған азаматтар ақша аудару арқылы ақша алды.

Бұл ретте есепті кезеңде шетелден Қазақстанға 286,9 млрд теңге түсті. 2020 жылы ақша аударымдарының елеулі көлемі Ресей (25,8%), Оңтүстік Корея (18,0%), Өзбекстан (13,4%) және Қырғызстан (11,7%) сияқты мемлекеттерден жіберілді.

Соңғы 5 жылда ақша аударымдары бойынша динамика өзгеріссіз қалуда: біздің елден шетелге жіберілген ақша көлемі, әдетте, басқа елдерден кіретін қаражат көлемінен асып түседі. Бұл негізінен еңбек көші-қоны және экономиканың бейресми секторында (сауда нарықтарында) жұмыс істейтін азаматтардың кәсіпкерлік қызметі мәселелерімен байланысты.

Ұлттық банктің бастамасымен 15 жылдың 2020 шілдесінен бастап ақша аудару үшін анонимді әмияндарды пайдалануды шектейтін заңнамалық нормалар әзірленді және енгізілді. Негізгі мақсат-ақшаны жылыстату және басқа да заңсыз операциялар үшін электрондық әмияндарды пайдалану мүмкіндігін болдырмау. Қабылданған нормалар банктік емес операторлардың қызметтері бойынша ақша операцияларын ішкі бақылау жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Қосымша, 2020 жылғы 15 қарашадан бастап Халықаралық ақша аударымдарын жөнелтушілер мен алушылар бойынша операциялар мониторингі және деректерді тіркеу бойынша банктер мен ақша аударымдары жүйесінің операторларына қойылатын талаптар күшейтілді. Бұл шаралар халықаралық ақша аударымдары ағындарының мониторингін жүргізуге және Кірістерді жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға тиімді қарсы іс-қимыл жасауға мүмкіндік береді.

Тұтастай алғанда, жеке тұлғалардың халықаралық аударымдарына қызмет көрсету үшін ақша аударымдары жүйелерінің жұмыс істеуі және оларды «көлеңкелі» операциялар үшін пайдалану тәуекелдерінің алдын алу мәселесі кешенді сипатқа ие, реттеуші тарапынан жоғары назар аударылатын мәселе болып табылады және тұрақты бақылауда болады.