Қазақстандағы қандай салалар ҚҚС-дан босатылады?
2025 жылғы 27 ақпанда Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісінде Салық кодексінің жобасындағы түзетулерді талқылауға арналған дөңгелек үстел өтті. Іс-шараға қаржы, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау, туризм және спорт министрлігі, сондай-ақ Ұлттық банк, қаржы нарықтарын реттеу агенттігі, «Атамекен» ҰКП, экономистер және басқа да мүдделі тараптар сияқты түрлі министрліктердің өкілдері қатысты.
Қосылған құн салығының (ҚҚС) базалық мөлшерлемесін ағымдағы 12%-дан 16%-ға дейін ұлғайту туралы ұсынысқа басты назар аударылды. Бұл ретте агроөнеркәсіптік кешен (АӨК) және бұқаралық ақпарат құралдарын ҚҚС-тан толық босату, сондай-ақ фармацевтикалық индустрия, медициналық қызметтер, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары, IT-сектор, туризм және креативті индустрия үшін 10% мөлшерінде төмендетілген мөлшерлемені енгізу жоспарлануда.
Бұдан басқа, ҚҚС төлеушілерді міндетті тіркеу шегін 20 000-нан 3 800 айлық есептік көрсеткішке (АЕК) дейін төмендету ұсынылады, бұл 14 941 600 теңгені құрайды. Ұлттық экономика министрлігінің бағалауы бойынша мұндай өзгерістер бюджетке жыл сайын 4-5 триллион теңге мөлшерінде қосымша түсімдер әкелуі мүмкін.
Алайда, кейбір депутаттар ҚҚС өсуінің ықтимал жағымсыз тұстарына байланысты алаңдаушылық білдірді. Мәжіліс депутаты Жұбанов ҚҚС мөлшерлемесін ұлғайту және салық салу шегін төмендету тек бюджетті толтыруға бағытталғанын, бірақ экономиканың дамуына және халықтың әл-ауқатын арттыруға ықпал етпейтінін атап өтті. Ол мұндай шаралар тауарлар мен қызметтерге бағаның өсуіне әкелуі мүмкін екенін айтып, бұл азаматтарға теріс әсер ететінін, әсіресе соңғы жылдары халықтың табысының төмендеуі мүмкін екенін алға тартты.
Сарапшы Алмас Чукин ҚҚС мөлшерлемесін көтеру бойынша ұсыныстарды қолдайтынын атап өтті, өйткені экономисттің айтуынша, 5 жылдан кейін Қазақстан «барлық болжамдар бойынша апатқа ұшырайды».
“Бізде әлеуметтік және қаржы жүйесінің толық құлдырауы болады, сондықтан оны қазір түзету қажет. Мемлекеттік қарыздың өсуі және жоғары тапшылықтың сақталуы жалғасуда. Әзірге біз ЖІӨ-ні екі есеге арттыра алмадық, бірақ үш жыл ішінде қарызды екі есеге арттырдық. Әр үш жыл сайын біз сыртқы қарызды, мемлекеттік қарызды екі есеге арттырамыз. Бұл мәселені шешу керек», — деді сарапшы.
Ұлттық экономиканың бірінші вице-министрі Азамат Амрин өз кезегінде салықты көтерудің ықтимал инфляциялық әсері қысқа мерзімді болатынын мәлімдеді. Ол ҚҚС көтеруден алынған қосымша қаражатты инфрақұрылымды, агроөнеркәсіптік кешенді, өңдеу өнеркәсібін дамытуға, ТКШ мен жылу-энергетикалық жүйені жаңғыртуға бағыттау жоспарланып отырғанын атап өтті, бұл келешекте экономиканың өсуіне және азаматтардың әл-ауқатын жақсартуға ықпал етуі тиіс.
«Біз ҚҚС бойынша сараланған мөлшерлемені ұсынамыз. Жалпы белгіленген мөлшерлеме 16 пайызды құрайды, бұл базалық мөлшерлеме. Екінші нұсқа — агроөнеркәсіптік кешенді ҚҚС-тан толық босату. Бұл ретте біз ерікті есепке қою құқығын сақтаймыз. Яғни, егер салық төлеуші ҚҚС төлеуші болғысы келсе, онда мұндай құқық сақталады. Сондай-ақ 10 пайыздық аралық мөлшерлеме қарастырылған. Парламентке түскен жобада бұл ставка Денсаулық сақтау саласына ұсынылды», — деді Амрин.
Ұсынылған түзетулерді талқылау Мәжілістің бейіндік топтары шеңберінде жалғасады, онда барлық айтылған ұсыныстар мен ескертулер егжей-тегжейлі қаралады.
фото: naryk.kz
