Қазақстанда 10 сотық жерді қалай алуға болады
Жер мәселелері бойынша сарапшы Бақытжан Базарбек Қазақстанның әр азаматы жеке тұрғын үй салу үшін 10 сотық жерді тегін алуға құқылы екенін айтты, деп жазады Tengrinews.kz.
Өтініш берушінің жылжымайтын мүлкінің (пәтер, үй, гараж) бар-жоғы мүлдем маңызды емес. Барлық отбасы мүшелері жеке тұрғын үй құрылысы үшін бұрынғы басқа мүшелерге бұрын жеке меншік тұрғын үй құрылысы салынған болса да, өздерінің 10 сотық жерін талап етуге құқылы. Жерді бір мақсатта алу құқығы тек бір рет беріледі. Сондықтан, егер бұрын өтініш беруші басқа аймаққа тегін жер телімін алған болса, онда ол 10 сотық жерді қайта ала алмайды. Жер учаскесінің меншік иесі бола отырып, сіз жер учаскесін игергеннен кейін ғана, яғни тұрғын үйді пайдалануға беру актісін қол қойғаннан және мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін ғана ескеру қажет.
Өтінімді беру
Жер телімінің орналасқан жеріне өтінім беру қажет. Яғни, белгілі бір елді мекеннің әкімдігінде өтініш жазу керек. Қала шегіндегі аудан – қала әкімдігінде; Ауылда – ауылдың әкімі; ауылда – ауылдық округ әкімі. Өтініш кез-келген түрде толтырылады. Адамды жерді тегін алуды қалайтынын көрсету қажет. Мақсаты: Жеке тұрғын үй құрылысына арналған жер. Сіз сондай-ақ белгілі бір елді мекенді және оның жуық орналасуын көрсетіп, 0,10 сотық аумақты белгілеуіңіз керек. Өтінішке екі құжат – жеке куәліктің көшірмесі және басқа жер учаскесінің бар немесе жоқтығы туралы анықтама беріледі. Басқа құжаттар талап етілмейді. Егер әкімдіктің лауазымды адамы өзге құжаттарды сұраса, ол жауапты болуы мүмкін дейді сарапшы Бақытжан Базарбек.
Өтініш 60 күнтізбелік күн ішінде қаралады. Жер комиссиясы құрылады, ал егер бос жер бар болса, комиссия өтінімді қанағаттандырады және оң шешім шығарады. Егер өтiнiштi қанағаттандыру мүмкiндiгi болмаса, онда бос жер жоқ деген сөз. Бұл жағдайда азамат арнайы шотқа (кезекке) қойылады. Жер комиссиясының шешімі қабылданғаннан кейін жеті жұмыс күні ішінде сіз жер учаскесін алуға келісесіз. Олар жер учаскелерін алу кезегінің кезегін бақылай алатын сайтты көрсете отырып, ескерту жасайды. Хабарламаны сақтау қажет. Арнайы есепке алу – жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер учаскелерін алуды қалайтын барлық күту тізімдерінің тізбесі. Бұл тізім қандай да бір себептермен ешкімге басымдық бермейді. Яғни, тіпті көп балалы аналар немесе әртүрлі категориядағы мүгедектер үшін бұл тізімде артықшылық жоқ. Тізімде толық аты, ЖСН, тұрғылықты жері, мекен-жайы сияқты деректер жазылады. Соңғы мәліметтерге сәйкес, мемлекет ішінен 10 жүз бөлікті алу үшін 1 456 379 адам күтіп отыр. Олардың ішінде 2018 жылдың бірінші жартыжылдығында 5142 адам жер учаскелерін алды.
Қандай жағдайларда арыздан бас тартуға болады
1. Егер азамат елде жеке тұрғын үй құрылысы үшін тегін жер телімін алған болса, бірақ бұл фактіні жасырып қалса. Жер кодексінің 50-бабының 2-тармағына сәйкес жер учаскесін бір мақсатқа қайта бөлуге тыйым салынады. 2. Егер адам кәмелетке толмаған болса. 3. Егер адам Қазақстан Республикасының азаматы немесе оралман болмаса. Қазақстанда бүгінгі күні күту тізімдерінің бірыңғай тізімі жоқ, ол Жерді басқару комитеті азаматтарға арналған мемлекеттік корпорация Үкіметімен бірлесе әзірленуде. Кезек келгенде, жерді бұру керек болғанда, мәселе комиссияға жіберіледі. Ол қайтадан өтінішті қарайды және жерді беру туралы пікірін білдіреді.
«Егер адам бұрын аукционға жер сатып алған болса, онда ол жер учаскесіне үй сатып алса – бұл жерді тегін негізде беруден бас тартуға негіз болып табылмайды», – деп түсіндірді сарапшы.
Жер учаскелері басымдықты тәртіпте әкімдікпен бөлінеді, адам өзі таңдап ала алады. Егер адам ұсынылған сайтты қабылдамаса, ол жазбаша бас тартуды жазу керек. Сондықтан ол өз кезегінен бас тартты. Комиссия оң қорытынды жасағаннан кейін, жер учаскесінің орналасқан жеріндегі әкім оған жер телімін беру туралы шешім қабылдайды. Әкімнің шешімі бойынша азамат тиісті ауданның немесе қаланың жер қатынастары бөлімімен (бөлімімен) жалға алу туралы шарт жасасады. Сонда азамат бұл сайтты меңгеруі тиіс, яғни үй салу керек. Егер екі жыл ішінде жер учаскесі өзінің мақсатына сай пайдаланылмаса – жеке тұрғын үй құрылысы немесе құрылысы болмаса, мемлекет жерді қайтару және өз кезегінде басқа азаматтарға тапсыруға құқылы. Осылайша, мемлекеттен жер телімінің толық иесі болуы үшін ол жерге сіз үй салып, сол туралы есеп бересіз.
Жер учаскелерін жеке меншікке қабылдау
«Сәулет және қала құрылысы қызметі туралы» Заңға сәйкес, бұл үй құрылысын қабылдауды өздігіңізден жүргізесіз. Иесі акт жасайды: бұл актінің нысанын қабылдайды, оны толтырады, үйдің фотосуреттерін бекітеді, содан кейін үйді есепке алу үшін қабылдау актісін сәулет және қала құрылысы бөліміне (бөлігіне) жібереді. Онда құжат тіркеліп, мемлекеттік тіркеуге жіберіледі. 2018 жылдың шілде айынан бастап, азаматтардың корпорациясы мемлекеттік тіркеуден өтті. Тiркеуден өткеннен кейiн жер учаскелерiне жеке меншiк құқығын беру мақсатында арыз берiледi. Жер комиссиясы қарастырады – қабылдау актісі тіркелген, үй салынып, жер телімі игерілді. Содан кейін оң қорытынды береді. Осы қорытындыға сүйене отырып, әкім шешім қабылдайды. Осыдан кейін, иесі жерге орналастыру жұмыстарын тапсырыс бере алады – шекараны, ауданды белгілейді. Оған жер теліміне кадастрлық нөмір беріп, жеке меншік құқығына мемлекеттік акт жасайды. Жерді жобалаудағы қиянаттар туралы «Азаматтар әртүрлі тәсілдермен айналысады, мысалы, адамдар кішкентай үйлер салуда, дизайн жобасына сәйкес екі қабатты коттедж бар, ол жеке меншікке құқығы бар, пайдалануға беріліп, содан соң оны сатады. Аймақтарда мүлде ештеңе салынбаған фактілер бар, яғни олар жұмысқа қабылдау актісін жасады, толтырды және басқа біреудің үйінің фотосуреттерін түсірді, осы фотосуреттерді актіге қосып, комиссияға тапсырды», – деді Бақытжан Базарбек.
«Әкімшіліктердің қызметкерлері осы жерге баруға және үйдің шынымен салынғанын тексеруге құқылы емес. Бұл функция заңда жоқ, сондықтан әкімдіктің құжаттарға сенуі қажет. Қазір әкімдіктің жеке меншік аумаққа барып тексеруін қолға алып жатырмыз. Адамдар мұны пайдаланып, өз меншігіне алып үшінсі адамға сатып жатыр», – деді Базарбек.
Тағы бір проблема – бұрын айтылған 10 сотық жерді күту тізімдерінде «өлі жандар» болуы. Әкімдіктер сайттарында үнемі күтушілердің толық тізімін жарияламайды.
