Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы Назарбаев не істей алады?

НҰР-СҰЛТАН, 27 наурыз – Sputnik. Президенттік өкілеттігін тоқтатқан тұңғыш президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қауіпсіздік кеңесін өмір бойы басқарады. Қауіпсіздік кеңесінің міндеттері мен функциялары, төрағаның өкілеттіктері қандай екенін Sputnik Қазақстан материалынан оқыңыз.

Нұрсұлтан Назарбаев 19 наурызда ел халқына арнаған үндеуінде президент ретінде өкілеттігін тоқтатып, келесі сайлауға дейін Қазақстанды Қасым-Жомарт Тоқаев басқаратынын мәлімдеген еді. Бірақ бұған дейін қабылданған заңдарға сәйкес, Назарбаев қауіпсіздік кеңесін өмір бойы басқару құқығына ие.

«Өздеріңіз білесіздер, заңдарымызға сәйкес мен Тұңғыш Президент – Елбасы (Ұлт көшбасшысы) мәртебесіне ие болдым. Елеулі өкілеттігі бар Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы ретінде қызмет ете беремін. «Нұр Отан» партиясының төрағасы, Конституциялық кеңестің мүшесімін. Яғни өздеріңізбен бірге боламын. Еліміздің, халқымыздың қамы – менің мүддем болып қала береді», — деген еді ол өз үндеуінде.

Қауіпсіздік кеңесі қашан құрылды

Қауіпсіздік кеңесінің тарихы 1991 жылдан басталады, Қазақ КСР президентінің 21 тамыздағы жарлығымен Қазақ КСР-нің Қауіпсіздік кеңесі құрылған болатын. Кейіннен 1993 жылғы 17 маусымда Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі болып қайта құрылды.

2018 жылдың 5 шілдесінде Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі туралы» заңға қол қойды. Осылайша, консультативтік-кеңесші органның мәртебесін конституциялық деп өзгертті.

«Қазақстан Республикасының Тұңғыш президентіне – Елбасына оның тарихи миссиясына байланысты Қауіпсіздік кеңесін төраға ретінде басқару құқығы өмір бойы тиесілі», — деп жазылған заңда.

Қауіпсіздік кеңесінің құрамын Қазақстан президенті Қауіпсіздік кеңесінің төрағасымен, яғни Нұрсұлтан Назарбаевпен келісе отырып жасақтайды.

Қауіпсіздік кеңесінің міндеттері

Елдің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қорғаныс қабілетін нығайту, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын жоспарлау, қарау және олардың іске асырылуын бағалау;

тиісті шешімдер мен ұсынымдарды әзірлейді және қабылдайды, мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіреді.

Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы не істей алады

Қауіпсіздік кеңесінің қызметіне басшылық жасайды;

Қауіпсіздік кеңесінің отырыстары мен жедел кеңестерін шақырады;

Қауіпсіздік кеңесінің мүшелеріне тапсырма береді;

Қауіпсіздік кеңесі туралы ережені бекітеді;

Қауіпсіздік кеңесі аппаратының ұйымдық-құқықтық мәртебесін айқындайды, оның ережесі мен құрылымын бекітеді;

Қауіпсіздік кеңесінің қызметіне қатысты актілерді, оның ішінде нормативтік-құқықтық сипаттағы актілерді шығарады;

Қазақстан заңнамасында көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Қауіпсіздік кеңесі немен айналысады

Контитуциялық орган елдің ұлттық қауіпсіздігі мен халықаралық ұстанымдарын, мемлекеттің қорғаныс қабілетін, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласында мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызметін үйлестіреді;

құқық қорғау және арнайы  мемлекеттік органдардың қызметін үйлестіреді;

мемлекеттік бағдарламаларды, заң жобаларын, маңызды сыртқы саяси және мемлекеттік мәні бар өзге де бастамаларды талдайды және бағалайды, ұлттық қауіпсіздіктің ішкі және сыртқы қатерлерін болжайды, олардың алдын алу және оларды бейтараптандыру бойынша ұсыныстар әзірлеп, шараларды айқындайды;

Үкіметтің ұлттық қауіпсіздікті, қорғаныс қабілетін, құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласындағы қызметінің нәтижелері мен негізгі бағыттары туралы жыл сайынғы баяндамасын тыңдайды;

елдің ұлттық қауіпсіздігі мен қорғаныс қабілетін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың бірінші басшыларын тыңдайды;

ұлттық қауіпсіздікті, қорғаныс қабілетін және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету саласындағы заңдардың орындалуын, оның ішінде осы мақсаттарға жұмсалатын қаражаттың тиімді пайдаланылуын бақылауды ұйымдастырады;

орталық және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдарының, сондай-ақ Қазақстан президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың бірінші басшы лауазымына тағайындауға ұсынылатын кандидатураларды талқылайды;

Мемлекеттік органдар, ұйымдар мен лауазымды адамдар Қауіпсіздік кеңесі мен оның төрағасының шешімдерін мүлтіксіз орындауға міндетті. Барлық шешім Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы бекіткеннен кейін күшіне енеді, қажет болған кезде Қазақстан президентінің актілерімен жүзеге асырылады.

Қауіпсіздік кеңесінің құрамына кімдер кіреді?

Қауіпсіздік кеңесі конституциялық органның тұрақты мүшелерінен және мүшелерінен тұрады.

Лауазымы бойынша кеңестің тұрақты мүшелері: премьер-министр, мемлекеттік хатшы, президент әкімшілігінің басшысы, төраға көмекшісі — Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы, сыртқы істер министрі, қорғаныс министрі.

Лауазымы бойынша кеңес мүшелері: сенат төрағасы, мәжіліс төрағасы, бас прокурор, ішкі істер министрі, «Сырбар» сыртқы барлау қызметінің директоры, қорғаныс министрінің бірінші орынбасары — Қарулы күштері бас штабының бастығы.

Бірақ, қажет болған жағдайда Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы өзге де лауазымды тұлғаларды кеңес мүшелері етіп қосымша тағайындай алады.