Неміс тарихшысы Брест қамалын ерлікпен қорғауды миф деп атады
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Беларусьтің Брест қаласындағы бекіністі қаһармандықпен қорғау туралы оқиғаны кеңес үгітшілері ойлап тапты. Бұл туралы неміс тарихшысы Кристиан Ганцер «Радыё Свабода» радиосына 22 маусымда жарияланған сұхбатында айтты.
«Кеңес үгітшілер жай әңгімелер құрастырды және оның қисынсыз екенін байқамады. Бірақ бұл қасиетті аңызға айналды. КСРО-да дінге тыйым салынғандықтан және адамдар бір нәрсеге сенуі керек болғандықтан, адамдар оған сене бастады», — деді Кристиан Ганцер.
Неміс тарихшысы Брест қамалы туралы Кеңес Одағы кезінде факт ретінде айтылған мәліметтердің көпшілігін сынады. Сонымен, Қызыл Армия сарбаздарының 32 күндік Брест бекіністі қорғауы туралы пікір білдіре отырып, ол Брест бекінісі Минск пен Мәскеуге қарай жылжыған фашистік әскерлерге кедергі келтірмегенін және бүкіл бекіністегі ұрыс үш күнге созылғанын атап өтті.
Ганцердің айтуы бойынша, Брест бекіністі қорғау кезінде онда 9 мың сарбаз болған және «оларды қалай шығаруға болады» деген мәселе туындады, өйткені қақпаның сыйымдылығы үлкен болмады.
«Артиллериялық соққы басталған кезде көптеген кеңес солдаттары мен командирлері бекіністен кетуге тырысты және дәл осы қақпада тұрып қалды. Брест бекінісі Қызыл Армия сарбаздарының тас тұзағына айналды», — деп түсіндірді неміс тарихшысы.
Тұтқында, Кристиан Ганцердің айтуы бойынша бекініс гарнизонының үштен екісі алынды. Кеңестік тарихнамада Брест қамалын қорғауды дәріптеу себептері туралы ойлана отырып, Ганцер оның бірнеше мүмкін себептерін атады:
- соғыс туралы тарихи зерттеулер жоқтың қасы болды және олар мұны көркем әдебиеттің көмегімен толтыруға тырысты;
- Брест қамалын азаматтарға көрсетуге болады;
- Брест Литва мен Украинада емес, «қауіпсіз» Беларусьте орналасқан;
- социализм мен Коммунистік партияның билігін заңдастыру;
- кеңестік арнайы қызметтерді (ғалым НКВД-ны атады) қылмыстық ұйымдар ретінде емес, «нағыз патриоттар» ретінде көрсетуге тырысу;
- кеңестік цензура болды;
- сол іс-шараларға қатысушылар шындықты әсемдеді.
1941 жылы 22 маусымда неміс-кеңес соғысы басталды, оның алғашқы күнінде фашистік әскерлер басып алған Польшамен шекарада орналасқан Брест қамалын қорғау басталды. Брест қаласы пен Брест бекінісі 1944 жылы шілдеде босатылды. Кейіннен Брест бекінісі мұражайға айналды.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
