Мен Путиннің қол астында қанша өмір сүрсем, Ленинді соншалықты жақсы түсінемін – ресейлік жазушы
Ресейлік жазушы Дмитрий Быков 10 мамырда «Эхо Москвы» радиостанциясының эфирінде Кеңес революциясының жетекшісі Владимир Ленинге Ресей Федерациясының президенті Владимир Путинге қарағанда жақсы қарайтынын айтты.
«Ленин, әрине, монстр. Мен бұл туралы мүлдем ештеңе айта алмаймын. Мен оны кешірмеймін. Ленин — монстр. Бірақ өте ақылды. Ең бастысы, сіз білесіз бе, мен Путиннің қол астында қанша өмір сүрсем — мен Ленинді соғұрлым жақсы түсінемін», — деді ол.
Бағдарлама жүргізушілерінің өтініші бойынша жазушы пікірін дәлелдеді.
«Патша заманда өмір сүру өте жақсы емес, патшалық кезінде жиіркенішті өмір болды. Көрдіңіз бе, ұзақ мерзімді күш, ол әрқашан абсурдқа айналады. Франко, Мадуро, Чавес — бұл әрқашан абсурд. Сіз қаншалықты абсурдты өмір сүрсеңіз, соғұрлым көптеген институттардың сөзсіз, тоқтатылмайтын, қалпына келтірілмейтін деградациясын байқасаңыз, соғұрлым көп айта бастайсыз: «Дауыл болар ма еді, әлде не? Патша билігінен кейін болған жағдай көп жағдайда орыс патшалық мемлекетіне реакция ретінде болды», — Быков Ленин кезіндегі жағдайды солай түсіндірді.
Оның айтуынша, «Ильич, әрине, үлкен жауыз болған, бірақ бәрібір ол азаптаудың рақатын сезінбеді. Ол дәл осындай темір адам еді, мүлдем эмоциясыз. Ол мейірімділік пен ашуды сезінбеді. Ол төбелеске толы болды. Біз абсурдпен ұзақ өмір сүрсек, соғұрлым көп нәрсені қалаймыз. Көрдіңіз бе, революция, ол ешқашан жақсылыққа апармайды. Ешқандай революция жақсартуға алып келген жоқ. Сіздің көз алдыңызда зұлымдық, ашкөздік және әділетсіздік құрылымы құлайтын өте қысқа сәт жақсартуға әкеледі», — деп санайды Быков.
Еске салайық, 1917 жылы 25 қазанда (7 қарашада жаңа стильде) Ленин басқарған большевиктер қазан төңкерісін өткізді (кеңес билік кезінде ол Ұлы Қазан социалистік революциясы деп атады). Өкінішке орай, көптеген адамдар бұрынғы кеңестік әдет-ғұрып бойынша Ленинді патша тақтан тайдырды деп сенеді, бірақ олай емес, Ленин заңды және демократиялық Уақытша үкіметті қарулы төңкеріс арқылы құлатты.
Яғни, Ленин мен большевиктер билікке өз халқына қарсы алдау және әскери операциялар арқылы келді — өйткені олар өздерінің популистік ұрандарымен әділ сайлау өткізудің мүмкін еместігін түсінді.
Кеңес тарихшылары мен насихаттаушыларының бұл фактіні «түсіндіруге» тырысқанын көру және тыңдау абсурдтық және қызықты болды: «Керенский жаман болды! Әйелдердің киімін киіп, қашып кетті! Оның құлатылғаны жақсы болды!»
Күмән жоқ:
- Демократиялық Ресей Еуропа елдерімен және барлық басқа елдермен қалыпты қарым-қатынасты сақтап, одан сайын нығайтуға күш салатын еді, Батыс большевиктерді-коммунистерді мемлекетке қарсы төңкеріс жасаған қылмыскер ретінде қабылдаған және бұл әділ әрі заңды болды.
Демократиялық Ресейде Алаш партиясы біздің Қазақстанды ХХ ғасырдың 1-жартысында-ақ конституциялық және өркениетті түрде тәуелсіздікке жеткізе алатынын еді; Алаш көсемдері Қазақстанның экономикалық және саяси модернизациясын жүргізіп, Қазақстанды қазіргі Жапониядан кем түспейтін дамыған елге толық мүмкіндік болатын еді.
- Барлық Еуразия халықтары 1918-1920 жылдардағы азаматтық соғыстың, сталиндік ұжымдастырудың қасіретіне тап болмай, соның салдарынан қатыгез жүріп өткен қорқынышты Голодомордан, ең алдымен Қазақстан мен Украинада, содан кейін сталиндік КСРО-ның басқа аймақтары аман қалатын еді. КСРО-ның әр элитасындағы ең жақсы ұлдары мен қыздарын қырған адамгершіліксіз сталиндік жаппай қуғын-сүргінге ұшырамай, өз елге мен халыққа адал қызмет етіп, олардың барынша жан-жақты дамуға жол ашатын еді.
Сталиндік ГУЛАГ-тың концлагерлері болмайтын еді. Қазіргі көптеген зерттеушілер «антропологиялық жылжу» деп атайтын құбылыс болмайтын еді: бұрынғы КСРО халықтарының интеллигенциясының толық жойылмайтын еді, төменгі әлеуметтік қабаттарынан жоғарғы билік қабатына кіретін адамдар көбінесе ақыл, әдептілік мен адамгершілікке негізделген болатын еді. Екінші дүниежүзілік соғыс миллиондаған құрбандарымен бірге күйзеліс, ашаршылық, т. б. болмас еді.
- Индустрияландыру және өнеркәсіптің дамуы бейбіт жолмен жүретін болатын — ашаршылықтағы шаруалардан мал мен астықты тәркілеу және қазақ ауылдарының, украиналық және басқа да ауылдардың шекараларында әскери отрядтар қойылмайтын еді, ХХ ғасырдың І-ші жартысында жеке компаниялардың бейбіт дамуы және басқа елдердегі серіктестермен толыққанды сауда жүргізетін еді.
- Діннің мемлекеттен бөлінуі де бейбіт жолмен жүретін еді. Ешқандай қиратылған мешіттер, шіркеулер және өлтірілген дін қайраткерлері болмайтын еді, дін Еуропадағыдай қоғамда бірдей орын алатын еді: кім сенгісі келсе, кім қаламайды, ешкім ешкімді ештеңеге мәжбүрлемейді. Нәтижесінде, барлық жерде діни фундаменталистер өз идеяларымен айналып келгенде, қазіргі діни «ренессанс» болмайтын еді.
- Кеңестік маскүнемдік және маскүнемдікке қарсы Горбачевтің алкоголизмге қарсы күрес болмайтын еді, кезінде Горбачевтің алкоголизмге қарсы күресі КСРО-да маскүнемдікті қайта күшейтті: әр түрлі улы мен зиян ішімдіктерді іше бастаған еді.
- S. КСРО-да барлығына олардың елі әлемдегі ең жақсы және ең еркін ел екендігі, әлемнің барлық басқа елдері КСРО-ның бауырлас халықтарының достық отбасына қосылуды армандайтыны айтылды, сондықтан оларға «әлемдік капитализм мен империализмнен» босатылуға көмектесу керек.
Кеңес үгіт-насихаты бұл идеяны балаларға ерте кезден бастап бастан кешірді, ал ересектер үшін Батыстың еркін елдерін жамандайтын арнайы теледидарлық бағдарламалар арқылы миына құйды.
Енді біз прогрестің қаншалықты алға жылжып бара жатқанын және буржуазия мен пролетариат арасындағы таптық күрес әлдеқашан өмірден озғанын көріп отырмыз!
Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті
