Бүгінгі Украина – Путиннің ақымақ саясатының өнімі
Бүгінгі күні Ресейде Путиннің абырой-беделі әлсіреп жатыр, Украина мен Донбасстағы соғыс оты ресейліктерді алаңдатып, путиндік режимге сенімсіздік күшейді. Төрт жыл бұрын немесе 2014 жылы Украинаның басым көпшілігін басып алуға Путиннің мүмкіндігі еді, бірақ ол «Украина Ресеймен бұл жанжалға төтеп беруге қауқарсыз және әбден әлсіреп, өзі өз жеңілгенін мойындайды» деп ойлады. Украиндықтар «фашистердің» басшылығымен «жасанды» ұлт болғандықтан, Ресейдің агрессиясына қарсы тұруға күші болмады және өз мемлекетін өзі құлатады деп сенді. Енді украиндықтар Ресейдің ықпалынан кетуге ниет білдіріп отыр. Бұл дегеніміз Ресей үшін өте қауіпті, себебі құлдырап кетуі бек мүмкін.
Украинамен соғыс болса, Ресей үшін оңайға соқпайды. Ресейлік қарулы күштері мен қару-жарақтарының саны украиндықтарға қарағанда әлдеқайда жоғары болғанымен, қазіргі украин әскері 2014 жылғы әскер емес. Бәрі сол жылы-ақ Украинаның шығысында қарулы агрессияның басталуымен өзгерген. Украин әскері сол кезде соғысқа дайын емес еді. Әскери басшылық – Януковичпен бірге, ішкі істер министрлігінің басшысы, қорғаныс министрі Лебедев. Ресейге қашып кетті. Украин армиясы барлық жағынан жеткіліксіз болды — қозғалыс жасауға он танктен тек екеуі болған, қосалқы бөлшектер мен отын болмаған, қалыпты әскери формасы мен тылдық қызмет атымен болған жоқ. 2014 жылы Украинаның шығысында Қарулы Күштердің бөлімдері әскери техника мен адамдар жағынан үлкен шығындарға ұшырады. 2015 жылдың басынан аяғына дейін жаңартылған украин әскерінің қалыптасуы процесі басталды. Украинаның әскери бюджеті бірнеше есеге көбейді, әскери құрамдар мен саны қайта құрылды, украин армия жаңа әскери техникамен толықты, украин армиясы НАТО үлгісі бойынша қайта құрылды. 2018 жылдың соңында Украина Қарулы Күштерінде біріккен автоматтандырылған басқару жүйесі енгізілді, бұл әскери шабуылдарға жақсы тойтарыс беруге және украин әскери қызметкерлердің шығындарын едәуір қысқартуға мүмкіндік берді. Халықтық бақылау жаңа украин армиясының маңызды сәттерінің бірі болды — енді еріктілер мен азаматтық белсенділер Украинаның Қарулы Күштерінің дерлік бөліктерінің жағдайын қадағалап отырады, ал қазір украин армиясын тонауға мүлде мүмкіндік жоқ. Осындай жүйелі реформалар (әдетте нақты әскери қауіп-қатерден туындаған) Украинаның армиясын Еуропадағы ең күшті әскерлердің бірі болуға мүмкіндік берді. Әлемдік әскери сарапшылардың пікірінше, 2017 жылы Украинаның Қарулы Күштері әлемдегі үздік отыздықтың қатарына кірді (126 мемлекет арасында) және Еуропадағы ең күшті әскерлердің ондығына (НАТО елдерін қоса алғанда) кірді.
Украинаның шекарасында жиналған 80 мың ресейлік жауынгер пен 500 танктің масштабты шабуылы он мыңдаған бейбіт этникалық украиналық және ресейлік азаматтың, сонымен қатар ресейлік және украиналық солдаттардың өліміне әкеліп соқты. Батыс Украинаға күшейтілген қару-жарақ жеткізілді, Ресей SWIFT банк жүйесінен ажыратылды және «Nord Stream-2» газ құбырын салуды тоқтату сияқты қатаң санкцияларды енгізеді.
Сонымен, Ресей экономикасы мен қоғамы Украинамен болған соғыста жеңіске қол жеткізбейді, бірте-бірте Путинге ресейлік элитаның өзі қарсы болады, ал халқы путиндік режимге наразылық акцияларын көбейтеді. Путиндік Ресей – тұрақсыз мемлекет әрі тұрақсыз қоғам. Оның билік күші – кеңесшілерінің, силовиктердің, олигархтардың және ұйымдасқан қылмыстың ішкі шеңбері. Осы топтардың ешқайсысы Путинге, Ресейге мүдделі емес. Олар тек өздерінің игілігін ойлайды және егер бүкіл путиндік жүйе оларға көп шығын әкелсе, олар путиндік кемеден секіріп, пышақтарын бұрынғы иесіне қарсы пайдаланады. Ресейде халықтың көңіл-күйінің өзгеруі шамалы, өйткені, соңғы уақыттағы наразылықтар соған дәлел. Ал Қырымды ұзақ мерзім сақтап тұра алмайды, себебі шығыны көп. Бұл Ресей экономикасы үшін де өте ауыр жағдай. Орыстардың Шығыс Донбассты басып алған алғашқы ынта-жігері де әлсіреп кетті, өйткені олар бұл аймақ әмиянды тазартатын пайдасыз құтқарушы деп түсінді.
Путиннің ақылсыздығы –Путин Ресейді бір кездердегі Брежневтің Совет Одағы секілді үлкен қиындықтарға душар етіп отыр. Инновациялық экономиканың тұрақсыздығы және қабілетсіздігі, оның мөлшері АҚШ-пен салыстырғанда тек қана үлес болып табылады, белсенді және интервенционды сыртқы саясатты қолдамайды. Осылайша, Ресей ССРО сияқты, нәзік, әлсіз және шамадан тыс мемлекет, бұл құлдыраудың ар жақ-бер жағы деген сөз
Путиндік саясат Украинаға байланысты. Майданда төңкеріске алып келді, украиндықтардың мүмкіндіктерін кеңейтті, өздерінің біртұтастық сезімін нығайтты, Украинада реформалар жасауға мәжбүр етті және Батыспен интеграцияға ұмтылуға жол ашты. Қазіргі Украина — Путиннің ақымақ саясатының күтпеген өнімі. Егер Ресей Украинаға қарсы соғыс ашса, Украина міндетті түрде қарсы шабуылдайды, ал Батыс қатал жауап береді.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс Халықаралық Университетінің доценті, тарих ғылымның кандидаты
