«Біз тек нан үшін жұмыс жасаймыз». Голодомор туралы бірегей құжаттар жарияланды

0

Киевтегі Ұлттық Голодомор мұражайына сирек кездесетін экспонат — британдық инженер Джерри Берманның хаттар жинағы түсті. 1930 жылдардың басында Бергман Луганскідегі (қазіргі Луганск облысы) Станицаға жұмысқа орналасты, «ол жерден туыстары мен достарымен белсенді хат алмасып тұрды, 1932-1933 жылдардағы Голодоморды суреттеді.

Джерри Берман КСРО-ға кеңес билігінің шақыруымен 1928 жылы басталған үдемелі индустрияландырудан кейін шетелден сатып алынған жабдықпен жұмыс істеуді білетін маман ретінде келді.

«Джерри Берман — қалалық және теміржол инженері. 1932-1933 жылдары ол Мәскеуге, Луганск және Харьковқа барды, бірақ көп уақытын Станицада өткізді. Ол Оңтүстік Африкадағы, АҚШ пен Ұлыбританиядағы бауырларына, әпкесі мен досына жазған хаттарында айналадағы шындықты суреттеді», — делінген мұражайда.

Британдық маман өз хаттарында «жұмысшылардың аянышты жағдайына: азық-түлікпен қамтамасыз етудің нормативті жүйесі, оларды таратудағы теңсіздік пен карталардың үнемі жетіспеушілігіне, азық-түліктің қымбаттығы мен жалақының тапшылығына үлкен көңіл бөледі. жұмысшылардың отбасыларын аштыққа ұшыратты».

Берманның өзі партиялық номенклатурамен теңестірілгендердің қатарында болды және өзінің дүкендері мен асханаларына кіруге мүмкіндігі шектеулі болғандықтан жағдайы жақсы болды. Мұражай сол кездегі кеңес шындығы туралы британдық инженердің кейбір хаттарынан үзінді келтірді.

«Өзіңізбен бір тәуліктен артық нан алып жүру қажет емес. Сіз алуға болатын тұтас нан, мүмкін бірнеше күн ішінде, осындай оқиғаға әкелуі мүмкін, оны өтіп бара жатқандардың бәрі тоқтап, сізге қарайды. Бұл қара нан. Егер мен бір тілім ақ нанға ие болсам, менің өміріме үлкен қауіп төнеді деп айта аламын. Бұл жерде 1928 жылдан бері болмаған. Бидай өсірілетін жерде!» — деп жазды Берман.

Ол сондай-ақ: «Біз тек нан үшін жұмыс жасаймыз» деп хабарлады. Голодомор мұражайы Берманның хаттары бар хаттарды шатырдан британдық инженердің адресаттарының бірі оның досы Мейер Фортестың немересі тапқанын айтты.

2021 жылы Элисон Маршал хаттарды Украина мұражайына тапсырды.

«Бұл хаттар — 1930-ші жылдардағы Украинадағы және Голодомор кезінде жұмысшылардың өмір сүру жағдайлары туралы бірегей дәлел және маңызды ақпарат көзі. Көп ұзамай мұражайға келушілер бұл хаттарды қыркүйек айының басында ашылатын Ес залында көре алады», — делінген мұражайда.

Еске сала кетейік, 1932-1933 жылдардағы Голодомор — бұл Кеңес Одағының сталиндік кезеңінде Украина мен Қазақстандағы ауылдық жерлерде миллиондаған адам өліміне әкелген жаппай ашаршылық.

Украинадағы Голодомор мұражайының сайтында сол жылдары аштықтан өлген адамдардың жалпы саны 7 миллионға жеткені жазылған.

Украинада Голодомор КСРО үкіметінің ұйымдастырған украин халқының геноциді ретінде қарастырылады. Украинада Голодомор құрбандарын еске алу күні қарашаның төртінші сенбісіне сәйкес келеді.

Керімсал Жұбатқанов, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты