Байден армян геноцидін мойындады, Түркия оны негізсіз деп айыптады
24 сәуірде АҚШ президенті Джо Байден 1915 жылы Осман империясындағы армяндардың геноцидін мойындады. Байден 40 жыл ішінде 1915 жылы Осман империясындағы қырғындарды геноцид деп таныған алғашқы АҚШ президенті болды, деп жазады Bloomberg.
Агенттіктің хабарлауынша, ол бұл ниеті туралы Түркия президенті Режеп Тайып Ердоғанға 23 сәуірдегі сұхбатында мәлімдеген, бірақ бұл туралы екі лидердің баспасөз қызметіне ресми түрде хабарланбаған. Армяндардың геноцидін мойындаған соңғы АҚШ президенті Рональд Рейган болды (1981 ж.). Көп ұзамай ол Түркияның қысымымен кері шегінді.
24 сәуірде Түркия президенті Реджеп Ердоған АҚШ президенті Джо Байден Осман империясындағы армяндарды қырғынды геноцид деп жария түрде мойындағаннан кейін «үшінші жақтарды» елдің ішкі істеріне араласады деп айыптады. Бұл туралы Түркия президентінің сайтында жарияланған Ердоғанның Константинополь Армения Патриархы Саак Машалянға жазған хатында талқыланады.
«Біз түріктер мен армяндардың қатар өмір сүру мәдениетін ұмытуға жол бермеуіміз керек, ол жүздеген жылдар бойына көбейіп, бүкіл адамзатқа үлгі болды. Мен бірінші дүниежүзілік соғыстың ауыр жағдайында қаза тапқан Османлы мемлекеті армяндарының құрметіне құрметпен қараймын және олардың немерелеріне көңіл айтамын. Тарихшылар жүргізуі тиіс дебаттарды үшінші тараптар саясаттандырып, біздің елге қарсы араласу құралына айналдырғаны ешкімге көмектеспеді» делінген хатта.
Анкара Байденнің Түркия Сыртқы істер министрлігінің сайтында жарияланған мәлімдемесінде айыптайды. Сыртқы істер министрлігі АҚШ президенті «радикалды армян шеңберлері мен түрікке қарсы топтардың» ықпалына түсті деп санайды. Түркия СІМ геноцид туралы Ақ үй басшысының сөздері негізсіз деп санайды, Түркия сыртқы істер министрі Мевлют Чавушоглу Twitter-де Америка президентінің сөздерін «популизм» деп атады.
«Тарихи фактілерді бұрмалайтын АҚШ-тың бұл мәлімдемесі түрік халқының ар-ұжданында ешқашан қабылданбайды және біздің өзара сеніміміз бен достығымызға нұқсан келтіретін терең жара ашады», — делінген Түркияның СІМ хабарламасында. Түркия Сыртқы істер министрлігі Байденді «өрескел қатені түзетуге» шақырды.
Түркия мен АҚШ арасындағы қатынастар дағдарысы 2019 жылдың шілдесінің ортасында Анкараның Ресейден С-400 әуе қорғаныс жүйелерін сатып алу ниетінен кейін басталды. 12 шілдеде Түркияның Анкара провинциясындағы Мюртед авиабазасына ресейлік С-400 зениттік-зымырандық кешендері компоненттерінің бірінші партиясы келді. С-400 зениттік-зымырандық кешендерінің екінші партиясын жеткізу туралы Түркия мен Ресей 2020 жылы маусымда негізінен келісімге келді.
Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты, Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті
