Айсұлтан Назарбаевтың жерленген жері неге жұмбақ күйінде қалды?

Алматыдағы Кеңсай зираты  — көрнекті тұлғалардың жерленетін жері. Мұнда біздің еліміздің тарихында жарқын із қалдырған адамдар пана тапқан. Мемориалдық тақталар адамдар туралы қысқаша баяндап береді: олардың өмір сүрген және мәңгілік мекенге аттанған жылдары көрсетілген. Бірақ бізге беймәлім дүниелер де бар…

Кеңсай Алматы қаласының шығыс бөлігінде, «Үлкен шатқал» атауымен белгілі биік таулы жырада орналасқан. Зират екі бөліктен тұрады: Кеңсай-1, Кеңсай-2. Кеңсай шыңдарынан қала мен шатқалдың көрінісі ашылады.

ХІХ ғасырдың ортасында салынған Кеңсай қашанда елдің саяси, мәдени және бизнес-элитасының жерленген жері болған. Мұнда ел тарихында маңызды рөл атқарған көрнекті саяси және мәдени қайраткерлер, Ұлы Отан соғысының батырлары, өнер қайраткерлері, музыканттар, атақты адамдар жерленген.

Мұнда Дінмұхамед Қонаевты, Талғат Бигелдиновты, Бауыржан Момышұлын, Заманбек Нұрқаділовті, Ержан Тәтішевті, Алтынбек Сәрсенбаевты, Ермек Серкебаевты, Батырхан Шөкеновті еске алуға келеді…

Алайда жақында мұнда орын алып жатқан келеңсіз жағдайлар туралы түрлі қауесеттер тарай бастады.

Бір болжам бойынша, дәл осы жерде 2020 жылғы 16 тамызда Ұлыбритания астанасында жұмбақ жағдайда кенеттен қайтыс болған Айсұлтан Назарбаев жерленген. Оның жерленген жері жария етілген жоқ. Бірақ оның қайтыс болғаны туралы хабардан кейін Кеңсай  шкі санитарлық жұмыстарға байланысты жабылды. Қайта ашылғаннан кейін келушілер Тимур Құлыбаевтың анасы Раиса Құлыбаеваның қабірінің жанында жаңа қорымның пайда болғанын байқады. Болжам бойынша, бұл Нұрсұлтан Назарбаевтың немересінің қабірі.

Раиса Құлыбаеваның жерлеуге арналған учаскесін таңдау бастапқыда жергілікті тұрғындар арасында наразылық тудырды. Бұған дейін Facebook-тегі парақшасында Алматы тұрғыны Раиса Құлыбаеваны басқа зираттардан алыс жерде оқшау жерлегенін жазған. Мұның өзі заңнамада қарастырылған санитарлық нормаларды бұзу болып табылады.

Бейіт қорымның негізгі аумағынан алыс жерде, зираттың оңтүстік бөлігіндегі таудың басында орналасқан.

Қазір мемориалдық кешеннің орталығында орналасқан Раиса Құлыбаеваның қабірінен басқа бірнеше жерлеу орындары бар.

Айсұлтан Назарбаевтың жерленген жері сол жақта.

Материалды дайындау кезінде ORDA редакциясының журналистері. Кеңсай зиратында болған. Бірақ Раиса Құлыбаеваның мен Айсұлтан Назарбаевтың қорымына жақындау мүмкін болмады. Қазір онда мемориалдық кешенді салу бойынша жұмыстар қарқынды жүргізілуде. Мазар аумағы қорғалады. Бейнебақылау камерасы орнатылған.

ORDA редакциясы Алматы қаласының Медеу әкімдігіне Кеңсайда Нұрсұлтан Назарбаевтың немересі жерленгені туралы ресми сауал жолдады. Алайда бұл мәселе ведомствоның құзыретіне кірмейтіні туралы жауап алды. «Салттық қызметтердің арнайы Комитет» директоры Мэлс Толысбаев та жақын туыстарына ақпарат беру туралы ішкі ережелерге сілтеме жасап, түсінік беруден бас тартты.

Ресми түрде, Кеңсай-1 зираты қазір жабық, сондықтан мұнда жерлеу орнын алу немесе сатып алу мүмкін емес. Бірақ журналистер мүмкін емес дүниенің мүмкін екенін білді.

Салттық агенттіктің қызметкері Светлана көп нәрсенің бетін ашты:

«Кеңсай-2 зиратына көмуге болады. Қайтыс болу туралы анықтама болған жағдайда, орынды таңдап, кассаға 88 мың теңге төлеу керек. Марқұмға 2,5 х 2 метр бөлінеді. Егер сіз көбірек орын алғыңыз келсе — сол жерде келіссөздер жүргізіңіз. Кенсай-1 зираты ресми түрде жабылды. Прокуратура оларды тексеріп жатыр және оған орын берілмейді. Бірақ егер Кеңсай-1-ге жерленгіңіз келсе, онда бұл мәселені сол жерде баяу шешуге болады. Әкімшілік марқұмның кім екенін сұрайды. Бірақ оның құнын білмеймін. Қазір зират қызметкерлері өте сақ жұмыс істейді: прокуратура оларды тексеріп жатыр.  Телефон арқылы мәселені шешпеңіз.  Кассаға ресми төлемнен басқа қосымша 50 мың теңге беріңіз» — деді.

Зират қызметкерлері салт-дәстүр агенттігі қызметкерінің сөздерін растады. Бірақ мәселені шешу үшін зират басшысы Дастан Смайыловқа жіберілді.

«Кеңсайда-2-ні көмуге болады. Кеңсай-1-де болмайды. Бірақ сіз таңертең сегізге келесіз, әкімшілік болады. Дастан Смайылов сізді орнына апарады, көрсетеді. Онымен бәрі туралы келісіңіз. Біз сізге ештеңе айта алмаймыз. Бәрін басшы шешеді»- деп жауап қатты.

Жақында анасы қайтыс болған қазақстандық саясаткер және қоғам қайраткері Әміржан Қосанов жерлеу процесін Кенсай-1 қорымында жүргізген. 1997 жылы саясаткердің әкесі осы жерде жерленген және анасының өтініші бойынша қосымша жерді де сатып алған.

Жарты ғасырдан астам уақыт ішінде зират элита даңқын алды. Мұнда туысын жерлеу үлкен беделге ие. Қабір неғұрлым қымбат болса, қайтыс болған адамның мәртебесі соғұрлым жоғары болады.

Кенсай «таңдаулылар»  қорымына айналды, өйткені мұнда жерленген көрнекті тұлғалардың әр қабірін безендіретін қымбат ескерткіштер ғана емес, сонымен қатар көптеген жерлеу орындарын қоршап тұрған құпия сыры да болды.

Құны бірнеше миллион долларға жететін және нағыз өнер туындылары болып табылатын Кеңсайдің керемет монументі арқылы Алматы қаласы мен елдің тарихи процестерін байқауға болады. Қазір зират кеңеюде, Кеңсай-3 салынып жатыр.