Ресей өзінің өзендерін Қытай мен Қазақстан бағытында «орналастыру» туралы шешім қабылдады

Ресей Қытай мен Қазақстанға таза су беруді жоспарлап отыр. Жақында Мемлекеттік Думада «Ресей, Қазақстан және Қытайдың экономикалық интеграциясы: перспективалары мен стратегиялық жобалары» тақырыбында дөңгелек үстел өтті, оның аясында осы тақырып талқыланды.

Осы жобаны іске асыру үшін Сібір өзендерінің арналары Азия аймағына тікелей ағып жатқандай етіп қайта бағытталатын болады. Бірінші сатыда Обь қатысады, ал егер бәрі жақсы болса, онда басқа су қоймалар жобаға қосылады. Ресейден жыл сайын 600-700 миллион текше метр ауыз су жеткізіледі деп жоспарлануда. Бұл жағдайда осы жобаға инвестиция көлемі шамамен 75 млрд. АҚШ долларын құрайды.

Сонымен, Ресей Федерациясының өзендерінен суды аудару туралы сөз болып отыр, себебі қазір Қытай мен Қазақстан ауыз судың жетіспеушілігін сезінуде. Сонымен бірге, 2025 жылға қарай тапшылығын жылына адамға шамамен 1,7 млн ​​текше метр, ал 2040 жылға қарай Қазақстанда тек 12 млрд текше метр жетпейді екен.

Өз кезегінде, Ресей осы кезеңде жеткілікті ғана емес, сонымен қатар шамадан тыс тұщы сумен қамтамасыз ете отырып, шығынға ұшырап отыр. Міне, жыл сайын Сібірде барлық ауылдарды жойып, жергілікті инфрақұрылымға үлкен зиян келтіретін қуатты тасқындары бар. Жоба шеңберінде бұл су тасқыны ҚХР мен Орталық Азияға бағытталатын болады, бұл барлық қатысушыларға пайдалы болады.

1970 жылдардың басында осындай жобаны іске асыру туралы айтып жатқанын айта кету керек. Сонымен қатар, 20 жыл ішінде 48 жобалау және зерттеу және 112 ғылыми-зерттеу институттары жұмыс істеді. Осы уақыт аралығында әртүрлі есептер мен зерттеулердің 50 томы, сондай-ақ карталар мен суреттер бар 10 альбом дайындалды. Ұзындығы 2 550 шақырым болатын кеме жүзетін арна Ресейден Қазақстанға және Өзбекстанға өтеді деп жоспарланды.

Алайда, белгілі болғандай, бұл мәселе ешқашан іске аспады. Бірінші кезекте, бұл Кеңес Одағы құлағаннан, және арна құрылысына ақша жоқ болғанына байланысты болды. Сонымен қатар, сол уақытта, өзендер диверсиялар қарсы наразылық білдіріп, ол аймақта қалыпты өмір үзуі және тіпті апат әкелуі мүмкін деп қорыққан экологтар қарсы шықты.

Қазіргі кезде сарапшылардың айтуынша, бұрынғы қорқыныштарға еш орын жоқ. Тарихта өзен жағалауларының құрғақ жерлерге қайта бағытталуы көптеген оқиғалар болды, бұл тек оң нәтижелерге әкелді. Мұның жарқын мысалы Солтүстік Қырым каналы, оған Қырым бірнеше ондаған жылдар бойы тұщы сумен табысты түрде жеткізіліп отыр.

Бұдан басқа, зерттеулер көрсеткендей, Сібір өзендерінің суы 10 мың жыл бұрын Орталық Азияға ағты, сондықтан жергілікті флора мен фауна сол кезде әртүрлі болды.

Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты