Интернет желісіндегі HTML тілі

Жоспар

Кіріспе…………………………………………………………………3

Негізгі ұғымдар…………………………………………………..4

1. Интернет желісіндегі HTML тілі…………………5
   • Интернет технология……………………………5-13
   • HTML тілі туралы түсінік……………………14-29

2. HTML тілінде программалау………………………30
   • HTML тілінде гиперсілтеме құру…………30-33
   • Мысал «Товар каталогы»…………………….34-35

Қорытынды………………………………………………………..36

Қолданылған әдебиеттер……………………………………37

Кiрiспе

Ақпараттық қоғам заманында Интернет ақпараттарды жеткiзудiң негiзгi құралына айналып отыр. Интернет  — барлық жүйелерi хаттама деп аталатын бiрыңғай стандартпен, яғни ережемен жұмыс iстейтiн ауқымды (глобальды) компьютерлiк желi.

Интернеттiң дамуы мен таралуы 3 бағытта жүргiзiледi: техникалық немесе аппараттық компонент; программалық компонент; ақпараттық компонент. Аппараттық компонент компьютерлердiң түрлi модельдерi мен жүйелерiнен, физикалық негiзi әр түрлi болып келетiн байланыс арналарынан, компьютерлер мен байланыс арналары арасындағы механикалық, әрi электрлiк үйлесiмдi қамтамасыз ететiн құрылғылардан тұрады. Ал ондағы мәлiметтi тасымалдау iсi байланыстың кабельдiк және спутниктiк арналарынан, радиореле жүйелерiнен, теледидарға арналған кабельдiк арналардан тұрады.

Программалық компонент интернеттегi түрлi типтегi компьютерлер мен құрылғылардың үйлесiмдi жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi. Ал оның негiзгi функциялары төмендегiдей:

• ақпаратты сақтау, iздеу, жинақтау, қарау немесе тыңдау;
• желiдегi ақпарат қауiпсiздiгiн сақтау;
• аппаратураның функциональдық сәйкестiктерiн қамтамасыз ету.

Программалық жабдықтар екi топқа бөлiнедi: сервер-программалар; клиент-программалар. Сервер-программалар – тұтынушылар компьютерлерiне қызмет ететiн желi торабында орналасады; клиент-программалар – тұтынушы компьютерлерiнде орналасып, сервердiң қызметiн пайдаланады.

Ақпараттық компонент желiдегi компьютерлерде сақталатын түрлi құжаттар арқылы өрнектеледi.  Желiдегi құжаттар бiр-бiрiмен сiлтеме адрестер арқылы берiледi.

Интернеттегi мәлiметтердi бейнелеу HTML тiлiнде жазылады. Бiрақ ол программалауға ұқсас болғанмен программалау тiлi емес, гипермәтiндi белгiлеу тiлi. Сонымен қатар, ол мәтiндердi Web-беттер түрiнде бейнелеуге арналған ережелер жиынын анықтайды.

Сондықтан әдiстемелiк нұсқауда Интернет тарихы, Интернетте ақпараттарды iздеу технологиясы, электрондық поштамен жұмыс, HTML тiлдiң мүмкiндiктерi мен онда құжаттарды форматтау ережелерi, құжаттарды орналастыру принциптерiн түсiнуге қажеттi командаларын үйрету қарастырылады.

 

 

Негiзгi ұғымдар

Internet – бүкiләлемдiк компьютерлiк желi.

WWW – World Wide Web – бүкiләлемдiк өрмекшi  — Интернет қызметi.

НТТР – Hyper Text Transfer Protocol – гипермәтiндiк мәлiметтердi беру протоколы, яғни ақпараттарды жiберу ережелерiнiң жүйесi,  Web-бет.

HTML – Hyper Text Maker Language – гипермәтiндердi бейнелеу тiлi.

Тэги (tags) – HTML тiлiнiң командалары

Гипермәтiн – бұл қосымша элементтердi басқару мақсатында iшiне екпiндi элемент орналасқан мәтiн түрi.

Домен – компьютерлiк желiдегi логикалық түрде бiрiктiрiлген серверлер мен қорлар тобы.

Хаттама – компьютер желiлерiнде өзара әрекеттесетiн құрылғылар арасында мәлiмет алмасуды басқару ережелерiн формальды түрде анықтау, яғни хабарламаларды жiберу тәсiлдерi мен ұсыну формаларын бекiтетiн стандарттар. Хаттамалар түрлi құрал-жабдықтардың желiде бiрге жұмыс жасау тәртiптерiн орнатады.

b-бет –HTML тiлiнде жазылған құжат.

Web-сайт –веб-беттерiнiң тобы, виртуальды сервер.

Броузер –Web-беттерiн қарауға негiзделген құрылғы (Internet Explorer, Netscape Navigator).

URL –Uniform Resource Locator – әмбебап ресурстық локатор (Интернет желiсiндегi құжат адресi).

Мысалы:

http://www.samal.kz/sch7/index.html  — URL – мәтiндiк адрес

http – алмасу протоколы,

www.samal.kz –сервер аты (домен),

sch7 –каталог аты,

index.html –веб-беттерiндегi файлдар аты.

IP – Интернеттегi жеке компьютердiң сандық адресi, нүктемен бөлiнген 0-ден 255-ке дейiнгi 4 ондық сан.

DNS – Domain Name System – компьютерлердiң домендiк атауын IP-адреске аудару қызметiн атқаратын арнайы сервер

Гиперсiлтеме – белгiлi бiр түспен және асты сызылған веб-бетiнiң объектiсi және ол басқа объектiлерге тез өту қызметiн атқарады.

Прокси-сервер – жиi қолданылатын веб-беттерiн дискi кеңiстiгiнде сақтауға негiзделген.

Интранет –Интернетке жергiлiктi желi арқылы шығу.

 

1. Интернет желісіндегі HTML тілі.

1.1. Интернет-технология. Интернетте ақпараттарды iздеу

 

 Интернеттiң тарихы

Қазiргi уақытта кеңiнен тараған телекоммуникациялық желiлердiң бiрi – Интернет желiсi. Ендi оның тарихына қысқаша тоқталып өтейiк.

DARPA  атты американ мекемесi 1966 жылы телекоммуникациялық желiлердiң жобасын ұсынды. Онда компьютерлердi бiр-бiрiмен өте үлкен қашықтықтар арқылы бiрiктiрiп, орналастырды. Жүздеген мамандардың жұмыстарының нәтижесiнде 1969 жылы алғашқы аймақтық ARPANet компьютерлiк желiсi пайда болды. Ол әскери мақсатта пайдаланылды және онда қашықтықта орналасқан компьютерлерге түрлi программаларды жiберу, электрондық хабарламаларды жiберу және жүйеге ену құқықтарын қолданушы жүзеге асыра алды.

Ал 70-шы жылдары  ARPANet принципi басқа аймақтарда орналасқан компьютерлiк желiлер енгiзiлдi. Бұның жалғасы, яғни 80-жылдары  Интернеттiң пайда болуына әкелiп соқты. Онда жұмыстың жалпы протоколдары қамтамасыз етiлдi.

Бүкiләлемдiк желiнiң даму  тарихын 4 кезеңге бөлемiз:

1 кезең (1969-1983 жж.). Бұл кезеңде   ARPAInternet желiсi пайда болды. Ол әскери және ғылыми салаларға пайдаланылды. Бiрақ оның деректердi жiберу каналының дамуы өте әлсiз болды. Сондықтан жоғары бағалы компьютерлермен жұмыс жасау қиындық келтiрдi.

2 кезең (1983-1989 жж.). Мұнда ARPANet 185 компьютердiң орталығына айналды. Ол орталықтар АҚШ-да, Англияда және Норвегияда орналасқан. Желiлер бойынша деректердi жiберу телефондық каналдар немесе байланыстың спутниктiк каналдары арқылы жүзеге асты. Сонымен, бұл кезеңде жұмыс протоколдары жетiлдiрiлдi.

3 кезең (1989-1994 жж.). Бұл кезең WWW қызметiнiң пайда болуымен байланысты. Деректердi жiберу мен қарым-қатынас басқа кезеңдермен салыстырғанда анағұрлым ықшамдала бастады. Ал 1986 жыл бүкiләлемдiк компьютерлiк желi Интернеттiң пайда болуы деп жарияланды.  Аталған жаңалыққа байланысты 1991 жылы  ARPANet бiртұтас желi ретiнде қолданылмайтын болды.  90-жылдардың орта шенiнде видеоконференция пайда болды. Ақпараттарды дыбыс арқылы жеткiзуде оның мүмкiндiгiн пайдалануға болады. Бұл кезең WWW интерактивтiк қызметi арқылы қарым-қатынастар тиiмдi болды және Интернетке қосылған қолданушылар саны тез өстi.

4 кезең (1994-1996 жж.). Бұл кезең қолданушылар арасындағы қарым-қатынас тәсiлiн арттырумен сипатталады. Мұнда көпөлшемдi интерактивтiк модель VRMLпайда болды.

Үшiншi және төртiншi кезеңдер аралығында Ресейде Интернет желiсi қолданыла бастады. Ресейде 1990 жылы “Совам Телепорт” компаниясы электрондық хабарларды жеткiзу (off  line) мүмкiндiгiмен шектелген бүкiләлемдiк желiге ену кезең басталды. Ал 1994 жылы хабарларды өңдеу, жiберу және қабылдап алу процестерiн қамтамасыз ететiн on line режимi пайда болды.

 

Интернет және ақпарат

Интернет екi мағынада қарастырылады: физикалық және логикалық. Физикалық мағынадағы Интернет – бұл компьютерлер және компьютерлiк желiлердiң физикалық бiрiктiрiлуi. Логикалық мағынадағы Интернет — бұл жер шарындағы ақпараттық кеңiстiктi қамтитын бүкiләлемдiк ақпараттық жүйе.

 

1.Интернеттi қолданушының мiндеттерi

Интернеттi қолданушының тiкелей және керi мiндеттерi бар. Қолданушының тiкелей мiндетi —  бұл қажеттi әдiстердi таңдау (аппараттық және программалық). Әлемдiк компьютерлiк желiлерге сақталатын деректер бiздiң ақпарат болып табылады. Қолданушының керi мiндетi – бұл тұтынушыға өзiнiң ақпараттарын айналдыруға бағытталған әдiстердi таңдау.

 

2.Интернетпен жалғану.

Жалғану — бұл аппараттық-программалық-ақпараттық комплекс. Оны Интернетке қосылумен шатастыруға болмайды.

Интернетпен жалғану үшiн мына нәрселер қажет:

• Жабдықтар мен байланыс сымдары (аппараттық бөлiк);
• Осы сымдарда деректердiң алмасуын қамтамасыз ететiн программалар (программалық бөлiк);
• Бүкiләлемдiк желiге қосу үшiн мекемелермен келiсiмшартқа отыру. Ол үшiн қажеттi адрес пен парольдi ұсыну керек (ақпараттық бөлiк).

Жалғану бөлiнген немесе қашықтықтан болуы мүмкiн. Бөлiнген жалғану үшiн бөлек байланыс сымы қажет. Егер бөлiнген жалғану болса, онда өзiңiз сервис-провайдерi болуыңызға, яғни келiсiмшарт негiзiнде Желiге қосылуды бастауға болады. Басқа жағдайларда, қашықтықтан жалғану арқылы қосылады. Байланыс сымы ретiнде кәдiмгi телефондық сым қолданылады.

 

1. Модемдi таңдау және оны орнату

Модем модулятор + демодулятор бiрiгулерiнен тұрады. Ақпараттарды беру жағдайында ол цифрлық сигналдан аналогтық дыбыстық сигналға өтедi. Бұл жағдайда модуляция орындалады. Ал егер ақпараттарды қабылдау процесi жүрiп жатқан кезде аналогтық сигналдан цифрлық сигналға түрлендiрiлсе, онда демодуляция орындалады. Телефондық сымға жалғанған модем үшiн телефондық модем қолданылады. Одан басқа кабельдiк модем, радиомодем және т.б.

Телефондық модемнiң техникалық параметрi секундына битпен өлшенедi, яғни бит/сек. Аналогтық телефондық сымдар үшiн жылдамдықтың жоғарғы шегi 33600 б/с. (33,6 Кб/с).

Ақпараттарды берудiң екi тәсiлi бар: тiзбектей және параллель. Тiзбектей жалғану жағдайында биттер тiзбектей берiледi.  Бiрақ бүкiл процесс әлсiз жүргiзiледi.  Тiзбектей жалғанудың жылдамдығын биттiң секундқа қатынасы алынады. Мұнда байт өлшемiне ауыспайды.   Ал параллель жалғану жағдайында бiруақытта 8 параллель сым бойынша 8 бит 1 байтты құрайды. Деректердiң 8 сымынан басқа жалғануға қабылдау мен беру процестерiн басқаратын қызметшi сымдар енедi. Оның жылдамдығын байттың секундқа қатынасындай етiп өрнектеуге болады(байт/с; Кбайт/с; Мбайт/с).

 

Модемдi таңдау

Модемдi таңдау жағдайында оның жылдамдығы 28 800 б/с кем болмауы қажет. 28,8 Кб/с модем стандарты V.34 деп аталынады. Ал қазiргi кезде барлық модемдер V.34 bis стандартын құрайды. Жылдамдығы 33,6 Кб/с кем модемдi қолданудың мағынасы жоқ. Модемдер сыртқы және iшкi деп екiге бөлiнедi. Сыртқы модем компьютер портының разьемына жалғанады. Ал iшкi модем жүйелiк блоктың iшiндегi материалдық платаның разьемына жалғанады.

 

Модемдi орнату.

Модем екi рет орнатылады. Бiрiншiсi — аппараттық, ал екiншiсi — программалық. Аппараттық орнату жағдайында ол қайда жалғану қажет болса, сол жерге жалғанады. Ал программалық орнату жағдайында модемнiң  программа-драйверi орнатылады. Модем операциялық жүйеде тiркеледi. Егер компьютер Windows 95/98 операциялық жүйесiнде жұмыс жасаса, онда оның өзiндiк орнату механизмi (plug-and-play) жұмыс жасайды және Мастера установки модема  немесе Пуск ? Настройка ? Панель управления ? Модемы автоматты түрде жүктеледi. Ашылған Свойства: Модемы хабар алмасушы терезесiнде Мастер установки жiберу үшiн Добавить (1-сурет) батырмасы басылады.

 

1-сурет

1. Жұмыстың алғашқы кезеңiнде Мастера установки тiркелген СОМ-портын тексередi және жаңа құрылғыны тексередi. (2сурет).

• Модем орнатылады. Осыдан кейiн Мастер оның драйверiн орнатуды ұсынады. Егер модем дұрыс орнатылмаса, онда Далее батырмасына басып, Установка нового модема стандартты терезесiн аламыз да, модемнiң жылдамдығы және нақтылы моделi таңдалады. (3-сурет).Рисунок 3

3. Әрбiр қолданушы гибкий модеммен немесе лазерлiк дискiмен қоса оның драйверiн бiрге сақтап қою қажет. Бұл жағдайда модемдi жасақтаушыны да, нақтылы модельдi таңдаудың қажетi жоқ. Тек  Установить с диска батырмасына басу ғана жеткiлiктi. Ашылған хабар алмасушы терезеде өзiңiздiң тасымалдаушыңыздағы драйвердi орнату жеткiлiктi. Егер оған негiзделген драйвер жоқ болса, онда Изготовители бөлiмiндегi Стандартный модем пунктiн таңдау жеткiлiктi. Ал Модели бөлiмiндегi модемнiң жылдамдығына байланысты пункттi таңдау қажет. Модемдi орнатуды аяқтағаннан кейiн компьютердi қайтадан iске қосу қажет.

 

5. Сервис-провайдерiн таңдау

Сервис-провайдер (Интернет қызметiн қоюшы) – бұл бүкiләлемдiк компьютерлiк желiге тұрақты түрде жалғануды қамтамасыз ететiн және келiсiмшарт бойынша клиенттердi қосуды жүзеге асыратын мекеме. Сервис-провайдердiң қызмет саласы телефондық компаниялардың қызмет салаларына ұқсас. Бiрақ ерекшелiк бар. Егер қобшыға телефондық байланыстың қызмет салаларын таңдамасақ, онда қоюшыға Интернеттiң қызмет салаларын еркiн пайдалануды таңдағаны жөн.  Сервис-провайдердiң қызмет саласынан отказ берiп, кез келген уақытта басқа мекемеге қосылуға болады.

Сервис-провайдердiң қызмет ету салалары бiрнеше:

• Желiге ақысыз қосылу;
• Уақытша Желiге қосылу;
• Желiге шектеусiз қосылу;
• Интернет-карта бойынша қосылу.

Таңдауды қалай жүргiздiк, солай мынадай ақпараттарды алуға болады:

• Жалғауды орындауды iске асыратын телефон нөмiрiн таңдау. Ол процестi орындайтын программана баптау қажет;
• Тiркеу аты (login). Сервис-провайдерге хабарлама үшiн қолданушының аты енгiзiледi;
• пароль (password). Ол подтверждения үшiн қажет және оны қолданушы өзi үшiн бередi;
• DNS негiзгi сервердiң атауы;
• DNS қосымша сервердiң атауы;
• Сервис-провайдердiң Web-адресi.

DNS негiзгi және қосымша серверлердiң атауы жалғау қасиеттерiн баптау жағдайында қажет етiледi. Web-адрестi сервис-провайдер өз атын ешқашан да пайдаланбауы мүмкiн, бiрақ ол қосымша ақпарат қажет болған жағдайда қолданылады. Мысалы, осы адрес бойынша Сiз өзiңiздiң есебiңiздi бақылай аласыз және сiздiң есебiңiзден басқа адамдардың жұмыс  жасағандығын, не жасамағандығын анықтай аласыз.

World Wide Web туралы жалпы түсiнiк

Интернетке түрлi қызметтердiң жиынтығы әсер етедi: электрондық пошта, жаңалықтар топтары (телеконференциялар), файлдарды беру қызметi және т.б. Ең көп тараған қызметтердiң қатарына World Wide Web (бүкiләлемдiк өрмекшi) енедi. Оны қысқаша WWW немесе жай Web деп атайды. Бұл ең көп тараған қызметтердiң қатарына енедi. Алайда, бұл Интернет емес, бiрақ көпшiлiк жұрт оны Интернет деп есептейдi. Бiрақ  WWW —  бұл Интернет емесе, көп қызметтерiнiң бiрi.

 

 

 

 

 

ИНТЕРНЕТТЕ  АҚПАРАТ IЗДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Интернеттiң пайда болуы, ондағы ақпараттардың орасан зор көлемде өсуi мен оның технологиясының өзiндiк ерекшелiктерi арнайы броузер-программалардың жасалуына әкеп соқты. Бұл программалар Интернеттiң стандарттарына сәйкес келетiн желiлерде жұмыс iстеуге бағытталған және әлемдiк желi өрмегi(WWW) ресурстарын көрудi ұйымдастырады. WWW мәнi болып ақпаратты әртүрлi компьютерлерде орналасқан текстiк, графикалық және басқа да файлдар түрiнде беру болып табылады(5.1. кесте). Бұл файлдар бiр-бiрiмен гипербайланыс арқылы бiрiккен. Файлдардың(немесе объектiлердiң) бұндай жиынтығын Web-құжат(Web-сайт, Web-site) сияқты түсiндiрiледi. Web-құжат бiрнеше Web-парақтардан тұрады. Ал бiрнеше Web-құжаттар Web-серверде орналасады.

Web-құжатты iздеу және онымен қатынасу арнайы URL(Uniform Resource Locator) көрсеткiшi арқылы орындалады. Стандартты URL ақпаратты беру протоколын анықтайтын үш бөлiктен тұрады: информация орналасқан компьютердiң аты, жолы. Мысалға Vermont Teddy Bears компаниясының URL құрылымы мынадай:

http://www.service.digital.com/tdb/vtdbear.htm

протокол/компьютер аты/бума аты/файл аты

WWW-те қолданылатын ақпараттар мен файлдардың типтерi.

Ақпарат типi	Файлдың типi	Түсiнiктеме
Текст         Дыбыс       Кескiн     Бейне	.htm, .html         .au, .snd, .mid, .mp3     .gif, .jpg, .tif     .mpg, .mov, .avi	HTML форматы текст және экранда ақпараттың бейнелеуiн анықтайтын арнайы форматтау кодтарын бередi.   Audio, sound, MIDI, MP3 дыбыстық файлдарының форматтары     GIF, JPEG, TIFF графиктiк файлдарының форматтары   MPEG, Apple Quisklime, Microsoft Video форматтарында жазылған бейнеклиптер.

Жоғарыда айтылғандай Web-құжаттарды қарап шығу үшiн арнайы броузер-программар қажет. Қазiргi кезде кеңiнен таралған броузерлер қатарына Internet Explorer(Microsoft фирмасының өнiмi) және Netscape Navigator(Netscape Communications Corp. фирмасының өнiмi) программалары жатады.  Броузерлер WWW-тен басқа Интернеттiң басқа да ресурстарымен(Usenet, FTP) де байланыса алады.

Қазiргi уақытта Интернеттiң ресурстарымен қатар операциялық жүйелердiң функциясын орындайтын Web-броузерлер жасау жоспарлануда. Мысалға, Netscape Communications Corp. компаниясы өзiнiң шығарған Netscape Navigator броузерiне операциялық жүйелерге ғана тән мүмкiндiктер қосуда. Ал Microsoft компаниясы Internet Explorer өнiмiн Windows операциялық жүйесiмен бiрiктiрген. Нәтижесiнде пайдаланушы жұмыс үстелiн Web-парақ режимiнде шығарып жұмыс iстей алады және Web-парақтардың жарлықтарын жұмыс үстелiне шығарып қоя алады. Бұл режимде Widows-тiң жұмыс үстелi Active Desktop(екпiндi күйдегi жұмыс үстелi) деп аталады, оның құрамына Web-элементтер мен дәстүрлi ақпараттарды бiрiктiретiн Outlook программасы кiредi.

Интернеттен керектi ақпараттарды iздеп табу iздеу жүйелерi арқылы жүзеге асырылады. Бұл жүйелер ақпараттары түйiндi сөздер арқылы индекстелiп сұрыпталған деректер қорын басқарады. Пайдаланушы бұл жүйелермен байланыс орнатқаннан кейiн түйiндi сөздерден тұратын сұраныс жасап, өзiне қажеттi мәлiметтердi ала алады.

Iздеу жүйелерiнiң екi түрi  болады: ресурстардың тақырыптық каталогы және iздеу машиналары (iздеу роботтары).

Ресурстар каталогы бұрынырақ пайда болды. Бұл каталогтарда ақпараттар бiрнеше категорияларға бөлiнген. Iздеу кезiнде пайдаланушы бiр категорияны таңдап алады да, оның бөлiмдерiн қарап шығады. Өзiне қажеттi бөлiмдi тапқаннан кейiн пайдаланушы қажеттi мәлiметтерден тұратын URL-файлдардың тiзiмiн алады.

Тақырыптық каталогтардың кемшiлiгi қолмен жасалатын жұмыстардың көптiгi болып табылады. Ал iздеу машиналарында барлық iздеу жұмыстары пайдаланушының қатысуынсыз автоматты түрде орындалады.

Келесi тақырыптық каталогтарды атап өтуге болады:

-Yahoo!(http://www.yahoo.com) — тақырыптық ресурстан басқа ақысыз электрондық поштаны, жаңалықтар тақтасын пайдалану. Сондай-ақ пайдаланушы жақын арада өткiзiлетiн iс-шаралар туралы анықтама беретiн қызмет(Интернет-күнделiк сияқты).

-Lycos(http://www.lucos.com) — пайдаланушыға кең көлемдегi қосымша мүмкiндiктер бередi(пошта, жаңалықтар, чаттар тағы басқалар).

-InfoSeek(http://guide.infoseek.com) — ақысыз пайдалану мүмкiндiгiн беретiң коммерциялық iздеу қызметi. Iздеудi тек қана Web-парақтардан емес, басқа да ресурстарда да жүргiзедi.

Жұмыс аумағы — Internet Explorer терезесiнiң негiзгi бөлiгi. Онда Web-құжаттары бейнеленедi.

Электрондық пошта. Электрондық пошта Интернеттегi аса маңызды ақпарат алмасу қызметiнiң түрi болып табылады. Егер Интернет жүйесiнiң басқа да халықаралық жүйелердiң ақпаратты ресурстарымен тығыз байланыста екендiгiн ескеретiн болсақ, онда олармен электрондық пошта қызметiн пайдалану арқылы ақпарат алмасуға болады.

Электрондық пошта қызметiнiң мүмкiндiктерiн Интернетке қосылған компьютер немесе онымен байланыса алатын компьютер арқылы пайдалануға болады.

Электрондық пошта жұмыс принциптерi көп жағынан кәдiмгi пошта қызметiне ұқсайды. Корреспонденция жiберушi оны пошта дайындау программасында немесе кәдiмгi текстiк редакторда дайындайды. Содан кейiн пошта жөнелту программасы шақырылады (мысалға, SendMail). Пошта жөнелту программасы кәдiмгi поштаны әрi қарай тарату үшiн байланыс бөлiмшелерiне жеткiзетiн пошта курьерiне ұқсайды. Unix-жүйелерде SendMail программасы байланыс бөлiмшелерiнiң қызметiн атқарады. Ол программа пошталық хабарларды сұрыптап адресаттарға жiберiп отырады. Ал компьютерлерiнде пошта жәшiгi бар және пошталық серверлермен телефон байланысы арқылы жұмыс iстейтiн пайдаланушылар пошта жөнелту үшiн қосымша әрекеттер жасауы тиiс. Мысалға, Relcom пошта қызметiн пайдаланушылар поштаны пошталық серверлерге жеткiзетiн uupc программасын iске қосуы тиiс, ал пошталық хабарларды bml программасында даярлай алады.

Кез-келген пошта байланысының негiзi болып адрестер жүйесi табылады. Дұрыс көрсетiлмеген адрес арқылы поштаны адресатқа жеткiзу мүмкiн емес. Интернетте желiге қосылған компьютерлердiң домендiк адрестерiне негiзделген адрестiк жүйе қабылданған. Бұл жүйе бойынша адрес екi бөлiктен тұрады: пайдаланушының аты; машинаның аты(мысалы Saule@saule.Rypkso.edu). SendMail пошта жөнелту программасы қажет кезiнде хабарларды адресатқа жеткiзуде пайдалану үшiн адрестердiң Интернеттегi форматын UUCP(Unix to Computer Protocol) форматына өзi түрлендiредi.

FTP(File Transfer Protocol) файлдар жүйесi Интернетке қосылған компьютерлердiң бiр-бiрiнен файлдар алмасу мүмкiндiгiн бередi. FTP программалық қамтамасыздандыру екi бөлiктен тұрады. Бiр бөлiгi файл орналасқан компьютерде орындалса, екiншi бөлiгi сол файлды қажет еткен компьютерде(клиент) орындалады. Интернетке қосылған кез-келген электрондық хабарландыру тақтасы немесе компьютер клиент бола алады.          USENET телеконференциясы орасан зор электронды хабарландыру тақтасы болып табылады. Оған кез-келген Интернетке қосылған пайдаланушы шыға алады. USENET әлемнiң әр түкпiрiнде тұратын кiсiлердiң бiр-бiрiмен байланысып, дискуссиялар жасап пiкiр алмасу мүмкiндiгiн бередi. Ол үшiн Интернетпен байланыс орнатқаннан кейiн USENET серверiне қосылып, компьютердегi арнайы хабарлар оқу программаны iске қосу қажет. Бұл сервер компьютерге келетiн(входящие) және компьютерден шығатын(исходящие) хабарларын USENET-тiң басқа серверлерiмен алмастыру үшiн қызмет атқарады. Хабарлар оқу программасы пайдаланушыға өзiнiң байланысқан конференциялар тiзiмiн(дискуссиялар тақырыптары) және хабарларын(оларға жауап беруiне болады) көрсетiп тұрады. USENET электронды хабарландыру тақтасы пайдаланушылардың қызығушылықтары мен тақырыптарға байланысты көптеген конференцияларға бөлiнген.

Archie. Қазiргi кезде FTP файлдар жүйесiнде жұмыс жасайтын файлдар өте көп және олардың саны күн сайын өсуде(ғылыми-зерттеу есептерiнен бастап программалық қамтамасыздандырудың қателерiн жөндеуге дейiн). Сондықтан керектi информацияны жылдам iздеп табу үшiн Archie(құмырсқа) жүйесi қолданылады. Archie-серверлер FTP файлдар жүйесiнде жұмыс жасайтын файлдар тiзiмiн жасап оларды әрдайым жаңалап тұрады. Archie жүйесi екi әдiс арқылы қолданылады: Archie-серверге қосылу немесе компьютердегi Archie жүйесiнiң локальдi версиясын iске қосу арқылы.

Telnet. Telnet-тiң FTP файлдар жүйесiнен айырмашылығы алыстағы компьютермен байланысқанда оны басқару мүмкiндiгiн бередi. Алытағы компьютермен байланысу электронды хабарландыру тақтасына қосылу сияқты, бiрақ мұнда телефон қоңырауы қажет емес, оның орнына Telnet командасын қажеттi параметрлермен(байланысатын компьютер аты) енгiзсе жеткiлiктi.

Gopher – Интернеттен түйiндi сөздер мен тiркестер арқылы керектi информацияны iздеп табу құралы болып табылады. Бұл жүйенiң жұмысы тақырыптар мазмұнын қарауды еске түсiредi. Пайдаланушы бiр-бiрiне кiрiстiрiлген мәзiрлердi қарап керектi тақырыпты таңдай алады. Интернетте бiрнеше мыңдаған Gopher-жүйелер бар, олардың бiрқатары сирек кездесетiн тақырыптарды қамтыса, басқалары әртүрлi мәлiметтердi қамтиды. Gopher компьютердiң аты мен пайдаланушының адресiн жазбай-ақ информация алуға мүмкiндiк бередi. Нәтижесiнде пайдаланушы бiрден мәзiрлер жүйесiнен өзiне қажеттi мәлiметтi таңдап бiраз уақытын үнемдейдi.

WAIS(Wide Area Information service) жүйесi Интернеттегi деректер қорынан керектi информацияны табу үшiн қолданылады. Бұл жүйеге әртүрлi мәлiметтерден(кулинарлық рецептерден күрделi техникалық проблемаларға дейiн) тұратын көптеген деректер қоры(ақысыздан өте қымбат тұратын информацияларға дейiн) қосылған.

Wais-жүйенiң бiрнеше мәзiрлерден тұратын Gopher-жүйелерден айырмашылығы, ол жүйе тiкелей басқа Wais-серверлердегi информациялармен жұмыс iстейтiн Wais-серверге қосылады. Ол сервер таңдалған деректер қорынан сұранысты орындайды да қажеттi мәлiметтердi қайтып бередi. Wais-жүйелер пайдаланушы өзiне қажеттi мәлiметтер қай жерде бар екенiн дәл бiлген жағдайларда қолданылады.

 

1.2.  HTML тiлi туралы жалпы түсiнiк

 

Web-тораптардағы құжаттардың негiзгi форматы  HTML тiлi болып табылады. HTML (Hyper Text Maker Language) ағылшын тiлiнен аударғанда мына мағынаны бiлдiредi: гипермәтiндi белгiлеу тiлi. Ол құжаттың бастапқы мәнiне (ASCII-файл) енгiзiлетiн қарапайым командалар жиынынан тұрады, олар осы құжаттың экранда көрсетiлуiн басқаруға мүмкiндiк бередi. Сонымен қатар, кез келген мәтiндiк редакторда даярланған құжаттар  HTML форматы ретiнде сақталғаннан кейiн Web-бет түрiнде бейнеленедi.

Гипермәтiн – бұл қосымша элементтердi басқару мақсатында iшiне екпiндi элемент орналасқан мәтiн түрi. Ол мәтiн iшiне сурет, дыбыс енгiзу, мәтiндi безендiру және форматтау әрекеттерiн орындайтын немесе осы құжаттың басқа бөлiгiне сiлтемесi бар алғашқы нүкте ретiнде қарастырылатын белгiленген сөз. Сөздi ерекшелеп белгiлеу келесi көрсетiлетiн құжат бөлiгi қалай бейнеленетiнiн анықтайтын айрықша кодты осы сөз iшiне енгiзу деген мағынаны бiлдiредi. Гипермәтiндi бейнелеу үшiн браузер деп аталатын арнайы көрсету программалары қолданылады. Ал гипермәтiн экранда белгiленген қарапайым сөз ретiнде тұрады, егер курсорды сол сөзге жеткiзiп, тышқанды шертсек, не ENTER пернесiн бассақ, онда онымен байланысты құжатты оқи аламыз.

Сонымен, HTML тiлi мәтiндердi осылайша байланыстыра отырып белгiлеу мүмкiндiгiн бередi.

HTML элементтерiн мына 3 категорияға топтауға болады:

• Тақырыптық элементтер, яғни  HEAD («шапка», тақырып атауы) элементiнде қолданылатын элементтер және оған құжаттар туралы ақпарат жатады: TITLE
• Құжат құрылымын сипаттайтын элементтер, мысалы, құжаттарды бөлiктерге немесе параграфтарға (азат жолдарға) бөлу элементтерi: H1, H2, H3, H4, H5, H6  және P, UL, OL, DL, PRE, CENTER, FORM, HR, TABLE
• Мәтiндiк элементтер. Мәтiндiк элементтер құрамына:
  • мәтiндердi өрнектеу белгiлерi: EM, STRONG
  • қарiп өлшемдерi: TT, I, B, U, STRIKE, BIG, SMALL, SUB, SUP
  • арнаулы элементтер: A, FONT, BR

 

Броузерлер

Броузер – бұл Web-беттерiн (гипермәтiндiк беттердi) қарауға негiзделген программа (Internet Explorer, Netscape Navigator).

Графикалық, бейнелiк және аудиомәлiметтер жеке файлдарға жазылады да, құжат iшiндегi сiлтемелерге сәйкес браузерлер оларды бiртiндеп iске қосу қызметiн атқарады. Файлдардағы мәлiметтердi қабылдап, браузер оларды реттеп орналастырады да,  HTML тiлiнiң командалары арқылы мәтiнге қажеттi түстер енгiзiп, терезе көлемiн, мәтiн қарiпi мен оның мөлшерiн және т.б. әрекеттердi анықтап, нәтижесiн экранда көрсетедi.

HTML файлдары *.htm  немесе *.html деген кеңейтiлулер арқылы өрнектеледi. Оны құрастыру үшiн “Стандартные” программасындағы Блокнотты пайдаланамыз. Ал оның нәтижесiн экранда көру үшiн Microsoft   Internet Explorer браузерi  қолданылады.

Тэгамен жұмыс

HTML тiлiнiң бастапқы мәтiндi белгiлейтiн командалары белгi немесе тәг (tag) деп аталады.  Тэг символдар тiзбегiнен тұрады. Барлық тәг “кiшi” (<) символынан басталады да, “үлкен” (>) символымен аяқталады. Осындай қос символ тiзбегi бұрыштық жақшалар деп аталады. Ашылатын бұрыштық жақшадан соң команда аты болып табылатын түйiндi сөз – тәг орналасады. Бұл тiлдегi әрбiр тэг өзiндiк қызмет атқарады. Олардың жазылуында әрiптер регистрi ешқандай роль атқармайды, яғни үлкен әрiптi де, кiшi әрiптi де қолдана беруге болады. Бiрақ тәг атауларын жай мәтiннен айыру мақсатында оларды бас әрiппен жазу қалыптасқан.  HTML тiлiнiң бiр тэгi құжаттың белгiлi бiр бөлiгiне, мысалы, бiр абзацқа ғана әсер етедi. Осы әрекетке байланысты екi тэг қатар қолданылады: бiрi – ашады, екiншiсi – жабады. Ашатын тэг белгiлi бiр әсер ету iсiн бастайды, ал жабатын тэг – сол әрекеттi аяқтайды. Жабу тэгтерi қиғаш сызық символымен (/) басталуы тиiс.

Тэгтердiң екi түрi болады:

• бiр элементтi тэг. Ол белгiлi бiр әрекеттi орындау үшiн оны қажеттi орынға жазып қою керек. Мысалы, <BR> — келесi орынға көшу;
• қосарланған тэг. Ол ашылу және жабылу тэгтерi ортасындағы мәтiнге ғана әсер етедi. Жабылу тэгi алдында “/” символы болуы тиiс. Мысалы, < BODY >…</BODY>.

Тэганы жазу ережелерi:

— <Тэг-1> <Тэг-2> … </Тэг-2> </Тэг-1> — дұрыс жазылуы;

— <Тэг-1> <Тэг-2> … </Тэг-1> </Тэг-2> — қате жазылуы.

HTML тiлiнiң құрылымы

<HTML>

<HEAD><TITLE> құжат тақырыбы </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

құжат тұлғасы

 

</BODY>

</HTML>

Атрибуттар

Әрбiр тэга үшiн атрибуттар жиыны анықталады. Тэгалардың көпшiлiгi бiр немесе бiрнеше атрибуттар арқылы жазылады. Атрибуттарды қолданбайтын жағдайлар да кездеседi. Атрибуттар төмендегi реттер бойынша жазылады:

• атрибуттар аты, мысалы, WIDTH
• теңдiк белгiсi (=)
• атрибуттар мәнi, онда символдар жолы берiледi, мысалы, «80».

HTML тiлiн үйрету барысында “аты” сөзi техникалық термин ретiнде қолданылады. Аты әрiптерден басталатын символдар тiзбегiнен тұрады және оның құрамына мына символдар енедi:

• латын алфавиттерi (A — Z, a — z)
• цифрлар (0 — 9)
• уақыт аралықтары
• сызықша (-)

Атрибуттар мәнi бос орындармен немесе толтырылмаған жолдармен ажыратылып жазылады.

HTML-файлының анықтамасы

HTML тiлiнде жазылатын құжаттар <HTML> тэгiнен басталып, соған сәйкес </HTML> түрiндегi жабылу тэгiмен аяқталады. Аталған тэгалар ортасында құжаттың тақырыптық бөлiгi мен тұлғасы болып келетiн негiзгi бөлiгi орналасады.

Жазылу форматы:

<HTML>

……

құжаттар тұлғасы

…….

</HTML>

 

Тақырыпты анықтау

Құжаттың тақырыптық бөлiгi <HEAD> … </HEAD> тэгтерiнiң ортасында тұрады да, жалпы құжат туралы мәлiмет бередi. Аталған бөлiкте <TITLE> … </TITLE> тэгтерiмен шектелетiн құжаттың терезе маңдайшасында құжаттың атауы орналасады. Браузерде бұл атауды терезе тақырыбында тұратын файл аты есебiнде пайдаланады.

Жазылу форматы:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> Құжат тақырыбы </TITLE>

</HEAD>

…….

құжат тұлғасы

………

</HTML>

Құжат тұлғасын анықтау

 

HTML тiлiндегi құжаттардың негiзгi бөлiгi <BODY>…</BODY> тэгтерiнiң ортасында жазылады.

Жазылу форматы:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> Құжат тақырыбы </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

…….

құжат тұлғасы

………

</BODY>

</HTML>

 

1. HTML-де қарапайым файлды құр.
2. Құрылған Web-беттерiн сақтайтын “Lesson HTML” бумасын құр.
3. Блокнот программасын iске қос.
4. HTML-дiң қарапайым мәтiндерiн Блокнот редакторы терезесiнде тер:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

HTML-де құжатты құру алгоритмi

</BODY>

</HTML>

4. Lesson 1.HTM файлымен сақта.
5. Файлды ашудың екi тәсiлi бар: Бiрiншi тәсiл: Құрылған Web-беттi қарау үшiн Microsoft Internet Explorer браузер программасын жүктеңiз де, мына команданы орындаңыз: Файл ® Открыть. “Открыть” хабар алмасушы терезе ашылады да, “Обзор” белгiсiне басып, қажеттi файлды ашасыз. Екiншi тәсiлi: Lesson 1.HTM файлына курсорды апарып, екi рет тышқанның оң жақ батырмасын бассаңыз, файл ашылады.

Аталған әрекеттер орындалғаннан кейiн Сiз экраннан Web-бетiн көре аласыз. Оның атауы браузер жолының жоғарғы оң жақ бұрышында «HTML-де практикалық жұмыс» бейнесiн байқайсыз.

 

Экранда мәтiндердi орналастыруды басқару

Браузерлер HTML-құжаттарын бейнелеуде автоматты түрде экранға мәтiндердi орналастырады. Бұл жағдайда, файлдағы кездесетiн символдарды ауыстыру мен бiрiнiң соңынан бiрi орналасқан символдардағы бос орындар ескерiлмейдi.

1. 1-тапсырмадағы 5-пунктiн орындаңдар.
2. Web-бетiн ашу үшiн мына команданы орындаңыз: Вид®В виде HTML. Блокнот программасы ашылады, онда Web-бетi HTML командасы түрiнде өрнектелген.
3. HTML файлындағы мәтiнге өзгерiстер енгiзiңiз, «HTML-де» «құжатты құру» «алгоритмi» сөздерiн түрлi жолдарға қойыңыз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

HTML-де

құжатты құру

алгоритмi

</BODY>

</HTML>

4. Lesson 1.HTM файлына енгiзiлген өзгерiстердi мына команданы орындау арқылы сақтаңыз: Файл ®Сохранить. Блокнот программасын жабыңыз.
5. Алынған Web-беттi F5 пернесiн басу немесе Вид®Обновить командаларын орындау арқылы Microsoft Internet Explorer браузерде қарай аласыз.

Ескерту:. Web-беттерiне өзгерiстер енгiзгеннен кейiн 2-тапсырмадағы  4 — 5 пункттердi орындаңдар.

Жолдарға өту мен азат жолдарды беру үшiн арнаулы командалар  қолданылады. Сонымен қатар, браузерде мәтiндердi форматтауды өзгерту мен мәтiндердiң үзiндiлерiн экранға шығаруға тиым салатын  командалар да бар.

Жолдарға өту үшiн <BR> тэгасы, ал азат жолдардан бастау үшiн <Р> тэгасы қолданылады.

Жазылу форматы:

<BR> келесi  жолға өту мәтiнi

<P>азат жолдан бастап жазылатын мәтiн</P>

1. HTML файлындағы мәтiнге өзгерiстер енгiзiңiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<Р> HTML-де </Р><ВR>

құжатты құру

<ВR> алгоритмi

</BODY>

</HTML>

2. Енгiзiлген өзгерiстердi Lesson 1.HTM файлына сақтаңыз.
3. Microsoft Internet Explorer браузерiнде алынған Web-бетiн көрiңiз.

 

Мәтiн үзiндiлерiн бөлiп алу

Жеке символдар мен сөздердi бейнелеудi басқару үшiн мәтiн үзiндiлерiн бөлiп алу тэгасы қолданылады. Мәтiн үзiндiлерiн бөлiп алудың 3 түрлi тэгасы бар, олар: <В>— қарайтылған мәтiн;  <I>  — қисайтылған мәтiн; <U>— асты сызылған мәтiн.

1. Lesson 1.HTM файлына өзгерiстер енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<B> HTML-де </В> <BR>

<I> құжатты құру </I><BR>

<U> алгоритмi </U>

</BODY>

</HTML>

2.Алынған Web-бетiн қараңыз.

 

Тақырып стильдерiн қолдану мен құжаттар өлшемiн беру

Браузерде бейнеленетiн мәтiндер өлшемiн басқарудың екi түрлi тәсiлi бар:

• тақырыптар стилiн қолдану;
• негiзгi құжаттың өлшемiн беру.

Тақырыптар стилiн қолдану

Тақырыптардың 6 тэгасы (<Н1>-ден <Н6>-ға дейiн) қолданылады. Әрбiр тэгаға браузердi баптаудың параметрлерi берiлген нақты стиль сәйкес келедi. Жазылу форматы:

<Hn> мәтiн </Нn>, мұндағы n=1,2,…,6

1. Lesson1.HTM файлына өзгерiстер енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<H1> HTML-де </Н1><I>құжаттар құру</I> <U> алгоритмi</U>

</BODY>

</HTML>

2.Алынған Web-бетiн қараңыз.

 

1. HTML-құжатындағы мәтiндердi безендiру үшiн мәтiн үзiндiлерiн бөлiп алу, жолдар мен азат жолдарды аудару тэгаларын қолданыңыз.

 

Қарiптер өлшемi

<FONT> қарiп тэгасы қарiптердiң өлшемiн 1-ден 7-ге дейiнгi аралықта беруге мүмкiндiк бередi.

Жазылу форматы:

<FONT SIZE=n>мәтiн</FONT>, мұндағы, n = 1,2,…,7

 

1. Lesson1.HTM файлына өзгерiстер енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<FONT SIZE=»7″> HTML-де </FONT><BR>

құжат құру алгоритмi

</BODY>

</HTML>

1. «құжат құру алгоритмi» мәтiнi үшiн <FONT> тэгасын қолданып, қарiптер өлшемiн өз қалауың бойынша өзгерт.

 

Қарiптер гарнитурасы мен түстерi

<FONT> тэгасы мәтiн түстерi мен гарнитурасын және өлшемiн басқаруға мүмкiндiк бередi. Қарiптер гарнитурасын өзгерту үшiн <FONT> тэгасына FACE атрибутын қосса жеткiлiктi. Мысалы, мәтiндердi жазуда Arial қарпiн пайдалану қажет болса, онда: <FONT FACE=»ARIAL»>.

Ал қарiптiң түсiн өзгерту үшiн <FONT> тэгасына  COLOR-=»X» атрибутын қолдану жеткiлiктi.  X-тiң орнына түстiң атауын немесе оналтылық санау жүйесiндегi мәндердi қою қажет.  Түстердi беру жағдайында ол үш құрамды бөлiкке жiктеледi: қызыл (R — Red), жасыл (G — Green), көк (В — Blue), ал оның әрқайсысы О-ден FF-ке дейiнгi оналтылық жүйедегi мәндердi қабылдайды.  Ендi  бiз RGB форматымен жұмыс жасайтын боламыз. Ал осы форматтағы түстердi жазу 1-кестеде берiлген.

RGB форматында түстердi жазу

Кесте № 1

Түстер	RRGGBB	Түстер	RRGGBU
Black — қара	000000	Purple — күлгiн	FFOOFF
White — ақ	FFFFFF	Yellow —сары	FFFFOO
Red — қызыл	FFOOOO	Brown — қоңыр	996633
Green — жасыл	OOFFOO	Orange — сарғыш	FF8000
Azure — бирюзовый	OOFFFF	Violet — лилия түстi	8000FF
Blue — көк	OOOOFF	Gray — сұр	АОАОАО

 

Жазылу форматы:

<FONT FACE=*></FONT> , мұндағы * — қарiптiң типiн көрсетедi.

<FONT COLOR=түс типi >мәтiн</FONT>

 

1. Lesson1.HTM файлына төмендегiдей өзгерiстер енгiзiңiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<U><I><B> <FONT COLOR=»#FFOOOO» FACE=»ARIAL» SIZE=»7″>

HTML-де </FONT></B></I></U>

құжаттарды құру алгоритмi

</BODY>

</HTML>

2.Құжат мәтiндерiндегi стильдi, қарiптер гарнитурасын, түсiн және өлшемiн өздiгiңнен өзгерт.

 

Құжат фоны мен мәтiннiң түсiн беру

Браузер параметрлерi арқылы тағайындалған түстер құжаттың фоны мен мәтiннiң түсiн беру кезiнде қолданылады. Егер бiз басқа түстер пайдаланғымыз келсе, онда олардың бастапқы мәндерi HTML файлының бас жағында жазылатын <BODY> тэгiнде көрсетiледi.  BGCOLOR=… атрибуты құжаттың фондық түсiн, ал ТЕХТ= … атрибуты жалпы мәтiн түсiн анықтайды. LINK= және VLINK= … атрибуттары сiлтемелiк сөздер түсiн тағайындайды. Аталған атрибуттар кейiнгi тақырыптарда қарастырылады.

Жазылу форматы:

<BODY BGCOLOR=”#SSSSSS”> — фонға берiлетiн түстердiң жазылуы;

<BODY TEXT=”#SSSSSS”> — мәтiнге берiлетiн түстердiң жазылуы.

1. Lesson1.HTM файлына өгерiстер енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY BGCOLOR=»#FFFFCC» TEXT=»#330066″>

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»#008080″ SIZE=»7″><B> HTML-де </B></FONT><BR>

<FONT SIZE=»6″><I>құжаттарды құру алгоритмi </I></FONT>

</P>

</BODY>

</HTML>

 

Мәтiндердi көлденең бағытта туралау

HTML тэгалары арқылы мәтiндердi көлденең бағытта туралауды басқаруға болады. Ол үшiн ALIGN=: атрибуты қолданылады. Атрибуттан кейiн мәтiндердi қай бағытқа туралайтын тэгалар жазылады:

ALIGN=CENTER — ортасынан туралау;

ALIGN=RIGHT — оң жақ шеттен туралау;

ALIGN=LEFT — сол жақ шеттен туралау..

Жазылу форматы:

<BODY> <P ALIGN=туралау бағыттары></P>

1. Lesson1.HTM файлына төмендегi өзгерiстердi енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»#008080″ SIZE=»7″><B> HTML-де </B></FONT><BR>

<FONT SIZE=»6″><I>құжаттарды құру алгоритмi</I></FONT>

</P>

</BODY>

</HTML>

 

“HTML-де мәтiндермен жұмыс жасау”

 

1.    CENTER, RIGHT, LEFT атрибуттарын пайдаланып, келесi мәтiндi безендiр:

Ақпараттар саны. Кодтау

Ақпарат көлемi деп ақпараттың ұзындығын, яғни ақпаратта пайдаланылған символдар санын айтады.  Қандай да бiр алфавиттi пайдаланып ақпараттарды жазуды кодтау деп атайды. Бiр ғана ақпаратты әртүрлi жолда жазуға болады. Бiр белгi тобынан екiншi белгi тобына көшiру жолын код деп атайды.

2.    <B><I><U><P><BR> тэгаларын қолданатын мәтiндi ойла.

3.    Қарiп гарнитурасы мен түсi тэгаларын пайдаланып, төмендегi берiлген мәтiндi жаз:

МЕНIҢ ҚАЗАҚСТАНЫМ

Алтын күн аспаны,

Алтын дән даласы,

Думанды бастады,

Далама қарашы.

 

4.    Төмендегi берiлген программаға тақырып стилi тэгасын (негiзгi тақырып стилi (ортасынан туралау), қосымша тақырып стильдерi (оң жақтан және сол жақтан туралау))  қосып, қайтадан жаз:

<HTML>

<HEAD><TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<BODY BGCOLOR=»#FF88CC» TEXT=»#330066″>

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»#008080″ SIZE=»7″><B> HTML-де </B></FONT><BR>

<FONT SIZE=»6″><I>құжаттарды құру алгоритмi </I></FONT>

</P>

</BODY>

</HTML>

5. <FONT> тэгасы мен оның атрибуттарын (<FONT SIZE…>, <FONT COLOR…>) пайдаланып, төмендегi берiлген мәтiндi жаз:

Web-парақ iшiне  суреттердi орналастыру

<IMG> тэгi құжат iшiне суреттердi қою мүмкiндiгiн бередi. Ал сурет осы тэг жазылған орында пайда болады. Аталған тэг – бiрэлементтi тэг. Сондықтан ол жалғыз жазылады. Web-құжаттарындағы сурет немесе графика ереже бойынша үш форматта жазылады, олар: GIF,JPG,PNG.  Сiздiң салатын суретiңiз “Lesson” бумасының iшiнде жұмыс каталогы ретiнде сақталуы керек және онда қалай көрсетiлсе, солай жазылады. Cол жағдайда ғана Сiз оны Web-құжатына орналастыра аласыз.

Жазылу форматы:

<IMG SRC=»сурет»>

1. Lesson1.HTM файлына өзгерiстер енгiз:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE> HTML-де практикалық жұмыс </TITLE>

</HEAD>

<BODY BGCOLOR=»#FFFFFF» TEXT=»#330066″>

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»#008080″ SIZE=»7″><B> HTML-де </B></FONT><BR>

<FONT SIZE=»6″> <1>құжаттарды құру алгоритмi </I></FONT><BR><BR>

<IMG SRC=»fullscreen.png»>

</P>

</BODY>

</HTML>

Сурет атрибуттарын тағайындау

Сурет атрибуттарына мына тэгалар жатады: ALT, BORDER, ALIGN, HEIGHT, WIDTH, VSPACE, HSPACE. Ал олардың жазылу форматы мен сипаттамасы 2-кестеде берiлген.

Сурет атрибуттарының сипаттамасы

2-кесте

Атрибут	Жазылу форматы	Сипаттамасы
ALT	<IMG SRC=»fullscreen.png» АLТ=»суретке түсiнiктеме»>	Егер сурет көрсетiлмесе, онда оның орнына сурет атының жазылуы, не сол сурет жөнiнде мәлiмет берiледi.
BORDER	<IMG SRC=»fullscreen.png» BORDER =»3″>	Суреттi қоршап тұрған жақтау сызығының қалыңдығы пиксельмен берiледi.
ALIGN	<IMG SRC=» fullscreen.png » ALIGN=TOP>	Мәтiнге байланысты суреттiң орналасуы көрсетiледi. Қызметшi сөздер: ТОР — жоғары, төмен — B0TTOM, ортада – MIDDLE, LEFT – сол жақта; RIGHT – оң жақта
HEIGHT	<IMG SRC=» fullscreen.png » HEIGHT=111>	Суреттiң биiктiгiн пиксельмен немесе терезе биiктiгiнiң пайызымен бередi.
WIDTH	<IMG SRC=» fullscreen.png » WIDTH=220>	Суреттiң енiн пиксельмен немесе терезе енiнiң пайызымен бередi.
VSPACE	<IMG SRC=» fullscreen.png » VSPACE=»8″>	Суреттiң жоғарғы және төменгi жақтарындағы бос аймақ мөлшерiн пиксельмен бередi.
HSPACE	<IMG SRC=» fullscreen.png » HSPACE=»8″>	Суреттiң сол және оң жақ шеттерiндегi бос аймақ мөлшерiн пиксельмен бередi.

 

Ескерту: Суреттiк файлдың көлемiнiң (байтпен берiлген) өзгеруiне назар аударып отырыңыздар, себебi ол Web-құжаттың Интернеттен жүктелуiне әсерiн тигiзедi.

“Web-парақтың iшiне сурет салу”

 

1. Сурет атрибуттарын пайдаланып, “Lesson1.html” файлына өзгерiстер енгiзiңiздер.
2. Төмендегi берiлген тапсырмаға программа жаз:

 

 

 

3.                 Төмендегi берiлген программа үзiндiсiн  толықтырып жаз:

…….

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»#008080″ SIZE=»7″><B> HTML-де </B></FONT><BR>

<FONT SIZE=»6″> <1>құжаттарды құру алгоритмi </I></FONT><BR><BR>

<IMG SRC=»…..»>

………

HTML-де кесте жасау

Web-құжатының негiзгi бөлiктерiнiң бiрi — кесте. Ол тiктөртбұрыш бағаналар мен көлденең орналасқан жолдардан тұратын торлар жиыны түрiнде қарастырылады.  Жолдар мен бағанның қиылысы ұяшық деп аталады. Бiр ұяшықта мәтiн, сурет немесе басқа бiр шағын кесте орналаса алады.  Кесте келесi бөлiктерден тұрады:

• кесте тақырыбы;
• бағаналар тақырыптары;
• ұяшықтар.

Кесте жолдар тiзбегi бойынша бiртiндеп толтырылады (солдан оңға қарай жол соңына дейiн, сонан соң келесi жолға көшу). Әрбiр ұяшыққа мәлiметтер енгiзiледi.  Боя ұяшық жасау үшiн бос орын таңбалары енгiзiлуi тиiс.

Кестенi құру тэгтерi:

<TABLE>… <TABLE> — кестенi салу тэгi.

<TABLE> тэгiнiң параметрлерi:

BGCOLOR – фон түсi

BORDER – ұяшықтар арасындағы сызықтың енi;

WIDHT  — кестенiң енi

Кестенi безендiру тэгалары мен атрибуттары 3-кестеде келтiрiлген.

 

Кестенi безендiру тэгалары мен атрибуттары

3-кесте

Тэг	Формат	Сипатталуы
TABLE	<ТАВLЕ>мәтiн </ТАВLЕ>	Кестенi салу
TR	<TR>мәтiн</TR>	Жолдар тэгасы
TD	<ТD>мәтiн</ТD>	Мәлiметтердi беру тэгасы

 

<TABLE> тэгасының атрибуттары

4-кесте

Атрибут	Формат	Сипатталуы
BORDER	<TABLEBORDER=»1″>	Ұялар арасындағы сызықты тағайындайды.
WIDTH	<TABLE WIDTH=60%>	Кестенiң енiн пайыз арқылы бередi
BGCOLOR	<TABLE BGCOLOR= «#RRGGBH»>	Жол торларының iшкi фон түсi

 

Бағана тақырыбы <ТR> тэгаcының атрибуттары

5-кесте

Атрибут	Формат	Сипаттамасы
ALIGN	<TR ALIGN=RIGHT>	Көлденең бағытта туралайды (RIGHT. LEFT, CENTER)
VALIGN	<TR VALIGN=TOP>	Тiк бағытта туралайды (TOP, MIDDLE, BOTTOM, BASELINE)
BGCOLOR	<TR BGCOLOR=»#CCCCFF’>	Фонның түсiн бередi

 

Тапсырма

1. Блокнот программасын iске қосыңыз.
2. Осы редакторда келесi мәтiндi терiңiз:

<HTML> <HEAD>

<TITLE> 6 сыныптағы сабақ кестесi </TITLE>

</HEAD>

<BODY BGCOLOR=»FFFFFF»>

<P ALIGN=CENTER>

<FONT COLOR=»RED» SIZE=»6″ FACE=»ARIAL»>

<B> 6 сынып </B></FONT><BR></P>

<FONT COLOR=»BLUE»SIZE=»4″ FACE=”TimesKaz”><B> Дүйсенбi </B></FONT><BR>

<TABLE BORDER=»1″ WIDTH=100% BGCOLOR=»99CCCC»>

<TR BGCOLOR=»CCCCFF» ALIGN=CENTER>

<TD>Сабақ</TD> <TD>6 A</TD> <TD>6 Ә</TD> <TD>6 Б</TD>

</TR>

<TR>

<TD>1</TD> <TD>Қазақ тiлi</TD> <ТD>Әдебиет</ТD> <ТD>Тарих</ТD>

</TR>

<TR>

<TD>2</TD> <TD>Алгебра</TD> <ТD>Информатика</ТD> <TD>Ағылшын тiлi </ТD>

</TR>

<TR>

<TD>3</TD> <ТD>Тарих</ТD> <ТD>Информатика</ТD> <TD> Алгебра </TD>

</TR>

</TABLE>

</BODY>

</HTML>

3. 6.НТМ файлы етiп сақта.
4. Web-парақты қарау үшiн Microsoft Internet Explorer браузерiн iске қос.

 

Алынған Web-парақты 7 сыныпта берiлетiн пәндермен толықтырып жаз.

“Кестемен жұмыс”

1.              Төмендегi берiлген кесте бойынша программаны жаз және қандай тэгалар мен атрибуттар қолданғаныңды түсiндiр.

1	2 (виртуальный образ)	3	4	5
6	7	8	9	10
11	12	13	14	15

2.              Төмендегi берiлген программа үзiндiсiн толықтырып жаз:

…….

<TD width=10%><I><B>1</B></I></TD>

<TD width=12%><I><B>2<br><font size=2>(виртуальный образ)</font></B></I></TD>

<TD width=10%><I><B>3</B></I></TD>

<TD width=30%><I><B>4</B></I></TD>

<TD><B><I>5</I></B></TD>

……

</HTML>

3. Төмендегi берiлген үлгi бойынша берiлген кестеге программа жаз және оның тақырыбын ортаға туралап қой.

Бiр ұяшықтағы жолдар
Жеке ұяшық	Жеке ұяшық	Жеке ұяшық	Жеке ұяшық
2х2 ұяшықтар		Енi бойынша 2 ұяшық
		Жеке ұяшық	Биiктiгi бойынша 2 ұяшық
Жеке ұяшық	Жеке ұяшық	Жеке ұяшық

4. Төмендегi берiлген программадағы қалдырылып кеткен тэгалар мен атрибуттарды қосып, программаны қайтадан жаз:

<html>

<head>

<title> Кестенiң мысалдары </title>

</head>

<body>

 

<h2 align=center> Кестенiң мысалдары:<br>ұяшықтарды бiрiктiру </h2>

 

<P align=center>

<TABLE border=3>

<TR align=center>

<TD colspan=4>бiр ұяшықтағы жолдар</TD>

<!—төртеудiң орнына – тек бiр контейнер TD —>

</TR>

<TR align=center>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TR align=center>

<TD colspan=2 rowspan=2>Ұяшық 2х2</TD>

<!—Екiншi контейнердi жiберу —>

<TD colspan=2>2 енi бойынша ұяшықтар </TD>

<!—төртiншi контейнердi жiберу —>

 

<!—екi контейнердi жiберу TD, яғни олардың орнын

бастапқы жолда бiрiктiрiлген ұяшықтар алады —>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TD rowspan=2>2 биiктiгi бойынша ұяшықтар</TD>

</TR>

<TR align=center>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<TD>Жеке ұяшық</TD>

<!—төртiншi контейнердi жiберу

(жоғарыдағы жолдың ұяшықтары бiрiктiрiлген) —>

</TR>

</html>

5. “11 сынып сабақ кестесi” тақырыбына сай программаны жаз.

Гипермәтiндiк байланыстарды құру

HTML тiлiнiң негiзгi қасиеттерi ретiнде оның басқа құжаттарға сiлтеме жасау мүмкiндiгiн айтуға болады. HTML тiлiнен төмендегi берiлген басқа құжаттарға:

• алыста орналасқан компьютердегi HTML-файлға;
• ағымдағы HTML-құжаттың құжаттың iшiндегi белгiлi бiр орынға;
• HTML-құжаты болып табылмайтын кез келген файлға сiлтемелер жасалынады.

Сiлтемелер ретiнде мәтiндi немесе суреттi қолдануға болады.

Бiр құжат аймағында сiлтемелер жасау

Мұндай сiлтемелер екi бөлiктiң болуын талап етедi: белгi және сiлтеме. Белгi сiлтеме бойынша ауысып баратын осы құжат iшiндегi бiр нүктенi анықтайды. Сiлтеме белгi атын пайдаланады. Браузердiң алдын-ала тағайындалатын параметрлерiне сәйкес сiлтемелер басқа түспен немесе оның асты сызылып берiледi. Сiлтеме сөздiң түсiн өзгерту үшiн <BODY> тэгiнiң LINK=… және VLINK= … атрибуттары қолданылады:

Жазылу форматы:

<А НRЕF=»#ДС»>Дүйсенбi </А>

Сiлтеме арқылы ауысып баратын нүктедегi белгiнiң (ДС) алдына # символы қойылады. Белгiден кейiнгi қойылатын «>» және «>» символдары аралығына сiлтеме сөз («Дүйсенбi») жазылады.

Белгiнiң жазылу формасы:

<А NAМЕ=»ДС»>Дүйсенбi</А>

1. 6.НТМ файлын Web-парақтың алдыңғы жағына жазылатын апта күндерiнiң аттары жазылған кестелермен толықтыр.:

<TABLE WIDTH=100%>

<TR >

<TD>Дүйсенбi</TD>

<ТD>Сейсенбi</ТD>

<ТD>Сәрсенбi</ТD>

<ТD>Бейсенбi</ТD>

<ТD>Жұма</ТD>

<TD>Сенбi</TD>

</TR>

</TABLE>

<BR>

2. 6.НТМ файлына дүйсенбiнi көрсететiн белгiнi <B>Дүйсенбi</B></FONT> сөздерi орнына жаз: … <B><А NAМЕ=»ДС»>Дүйсенбi</А></B></FONT>
3. Кесте iшiндегi Дүйсенбi сөзiне гиперсiлтеме жасаймыз, яғни: <TABLE WIDTH=100%><TR ><TD>Дүйсенбi</TD><ТD>Сейсенбi</ТD>… сөздерiнiң орнына мына сөздер жазылады:

<TABLE WIDTH=100%>

<TR >

<TD> <A HREF= #ПН >Дүйсенбi</А> </TD>

<ТD><A HREF= #СС>Сейсенбi</А> </ТD>…

4. Файлды сақтаңыз.
5. Алынған Web-беттi қараңыз.
6. Дүйсенбi, Сейсенбi т.с.с. күн аттарын тышқанмен таңдап, шертiп гиперсiлтемелердiң қалай жұмыс жасайтынына көз жеткiзiңiздер.

 

2. HTML тілінде программалау.

2.1. HTML тілінде гиперсілтеме құру.

“Гиперсiлтемелер жасау”

Қосымша № 1

HTML тiлiнде  қолданылатын форматтардың түсiнiктемесi

 

Мәнi		Формат	Синтаксис		Атрибуты
Web-беттерiнiң құрылымы
Беттiң басы және соңы		<HTML></HTML>	<HTML> құжаттың тақырыбы мен денесi </HTML>
Бет атының сипатталуы		<HEAD></HEAD>	<HEAD> TITLE элементi </HEAD>
Бет атауы		<TITLE></TITLE>	<TITLE>символдар тiзiмi </TITLE>
Бет мазмұны		<BODY></BODY>	<BODY>құжат денесi </BODY>
Беттердi форматтау
Тақырыбы (1-ден 6-ға дейiн)		<H?></H?>	<Hn>мәтiн тақырыбы </Hn> мұндағы,  n- 1, 2, 3, 4, 5 немесе 6 мәндерiн қабылдайды.		left center right
Тақырыптарды тегiстеу		<H? ALIGN=”left”></H?>
Азат жол		<P></P>	<P>абзац текста</P>		left center right
Азат жолдарды тегiстеу		<P ALIGN=”left”></P>
Жолдарды аудару		<BR>	<BR>
Тiгiнен бөлгiш		<HR>	<HR>
Ортасы бойынша тегiстеу		<CENTER></ CENTER >	<CENTER> құжат бөлiгi </CENTER>
Автор адресi		<ADDRESS></ADDRESS>	<ADDRESS>адрестiк ақпарат  </ADDRESS>
Қарiптердi форматтау
Қарайтылған	<B></B>		<B>текст</B>		Red Blue #FFFFFF
Қисайтылған	<I></I>		<I>текст</I>
Жоғарғы индекс	<SUB></SUB>		<SUB>текст</SUB>
Төменгi индекс	<SUP></SUP>		<SUP>текст</SUP>
Қарiп өлшемi (1-ден 7-ге дейiн)	<FONT SIZE=?></FONT>		<FONT SIZE=n>текст</FONT>
Қарiп түсi (қарiп түсiнiң атауы немесе 16-биттiк кодпен берiледi)	<FONT СOLOR=123456></FONT>		<FONT COLOR=цветовая спецификация>текст</FONT>
Қарiптер тiзiмi	<FONT FACE=*></FONT>				Arial Times New Roman
Бейнелердi қою
Бейнелердi қою	<IMG SRC=”URL”>
Бейнелерде берiлген мәтiндердi тегiстеу	<IMG SRC=”URL” ALIGN=”top”>				Top Bottom Middle Left Right
Бейненiң орнына мәтiндердi шығару	<IMG SRC=”URL” ALT=”*”>		<IMG SRC=»URL» ALT=»текст»>		Мәтiн
Фон түсi, мәтiндер және сiлтемелер
Фондық бейне	<BODY BACKGROUND=”URL”>
Фон түсi	<BODY BGCOLOR=”#SSSSSS”>				Red Blue #FFFFFF
Мәтiндер түсi	<BODY TEXT=”#SSSSSS”>
Сiлтемелер түсi	<BODY LINK=”#SSSSSS”>
Өтiп кеткен сiлтеменiң түсi	<BODY VLINK=”#SSSSSS”>
Белсендi сiлтеме	<BODY ALINK=”#SSSSSS”>
Гиперсiлтемелердi қою
Басқа бетке сiлтеме		<A HREF=”URL”>TEKCT</A>
Басқа құжаттағы бетшеге сiлтеме		<A HREF=”URL#*”>TEKCT</A>
Осы құжаттағы бетшеге сiлтеме		<A HREF=”#*”>TEKCT</A>
Бетшелер анықтамасы		<A NAME=”*”></A>
Тiзiмдер
Маркерленген		<UL><LI></UL>
Маркер типi		<UL TYPE=”disk”>		Disk Circle Square
Нөмiрленген		<OL><LI></OL>
Нөмiр типi		<OL TYPE=”A”>		A,a,I,i,1
Тiзiмнiң бiрiншi нөмiрi		<OL START=?>		1,2,…
Анықтамалар тiзiмi		<DL>
Термин		<DT>
Анықтама		<DD> </DL>	<DD>анықтама</DL>
Формалар
Форма		<FORM></FORM>
Мәтiндiк алаң		<INPUT TYPE=”text” NAME=”name” SIZE=?>			1,2,…
Группа переключателей NAME=”group”		<INPUT TYPE=”radio” NAME=”group” VALUE=rad1>			Rad1 Rad2 Rad3
Жалаушалар тобы NAME=”group”		<INPUT TYPE=”checkbox” NAME=”group” VALUE=ch1>			Ch1 Ch2 Ch3
Ашылатын тiзiм NAME=”list”		<SELECT NAME=”list”> <OPTION> Первый <OPTION> Второй </SELECT>
Мәтiндiк область NAME=”resume”		<TEXTAREA NAME=”resume” ROWS=? COLS=?> </TEXTAREA>			1,2,…
«Отправить» батырмасы		<INPUT  TYPE=”submit” VALUE=”Отправить”
«Очистить» батырмасы		<INPUT  TYPE=”reset” VALUE=”Очистить”

2.2. Мысал «ТОВАР КАТАЛОГЫ»

<html>

<head>

<link href=»style.css» rel=»stylesheet» type=»text/css»>

<script LANGUAGE=»javacript»>

<!—

function check_category(category, curr page)

{

if (category !=docu

ment.catalog.category.options [document catalog.category.sel

ectedIndex].value) {

document.catalog.curren_page.value=0;

}

else {

document.catalog.current_page.value=curr_page;

}

}

—>

</script>

<title>Коза</title>

<meta name=»GENERATOR» content=»Microsoft ErontPage 3.0″>

</head>

<body bgcolor=»ffffff»>

<form name=catalog method=post>

<p align=»center»>

<table border=0 width=800 cellpadding=0 cellspacing=0>

<!— TOP BANNERS—>

<tr>

<td colspan=2 width=300 align=left valign=center><imgsrc=»ping10.gif»></td>

<td width=500 align=left><img src=»banner.gif»></td>

</tr>

<tr>

<td class=saitname colspan=3 align=center width=800

background=»top3.gif

<img src=»spacer.gif» border=0 width=800

 

height=10><br>

&ndsp; &ndsp;&ndsp;КНИГОНОША<p>

</td>

</tr>

<tr>

<td class=menu width=140 align=left valign=top

backround=»menu3.gif»>

<img src=»spacer.gif» border=0 width=140 heifht=90><br>

<a href=»catalog.php»

style=»color:#ffffff»>&ndsp;ndsp;&#149;&ndsp;0 НАС</a><br>

<a href=»#»>

style=»color:#ffffff»>&ndsp;&ndsp;&#149;&ndsp;УСЛУГИ</a><br>

<a href=»#»

style=»color:#ffffff»>&ndsp;&ndsp;&#149;&ndsp;

ВАКАНСИИ</a><br>

<a href =»#»

style=»color#ffffff»><NOBR>&ndsp;&ndsp;&#149;&ndcp;ГОСТЕВА Я КНИГА<NOBR></a><br>

<br>

<a href=»order.php»

style=»color:#ffffff»>&ndsp;&ndsp;&#149;&ndsp;ЗАКАЗ</a><dr>

<p align=left>

<NOBR>&ndsp;Выберите раздел:</NOBR><br>

<NOBR>&ndsp;<select class=ttext type=text size=1 name=category>

<option value=»0″>ВСЕ</option>

<option value=2>Фантастика</option>

<option value=1>Худ. лит.</option>

</select>

<a style=»color:#ffffff» onmouse-

move=»javascript:window/status=»»

href=»javascript:document.catalog.action=’catalog.php’;

document.catalog.current_page.value=0; document.catalog.submit();»>Go!</a></NOBR>

</p>

<p align=left>

Қорытынды

Ақпараттық қоғам заманында Интернет ақпараттарды жеткізудің негізгі құралы болып табылады. Біз Интернеттің даму тарихына, Интернетке қалай жалғану керек екенін сонымен қатар модемге қалай орнату керек екенін білдік.

Электрондық пошта Интернеттегі аса маңызды ақпарат алмасу қызметінің түрі болып табылады. Электрондық пошта жұмыс принциптері жағынан кәдімгі пошта қызметіне ұқсайды.

Бұл жұмыста HTML тілінің жалпы қолданылымы жэне оның компоненттері көрсетілген. Ал компоненттері ретінде WEB-бетті құруға ең керекті және көп жағдайда қолданылатын тэгтер мен атрибуттар қарастырылған.

Сонымен, бүл жұмыста «HTML дегеніміз не?», » HTML-дің құрылымы қандай?» жэне «HTML-ді қайда қолдануға болады?» деген сұрақтарға жауаптар келтірілген. Сонымен қатар, HTML тілінде гиперсілтемелердің, кестелердің, фреймдердің, формалардың жэне т.б. жалпы қолданылымы көрсетілген. Әр тақырыпқа мысал түрінде программа мэтіні мен нэтижесі сурет түрінде көрсетілген.

Қорыта келе, меніңше HTML тілі қолданымы жағынан өте ыңғайлы жэне түсінкті болып келеді.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Балафанов Е.К., Бөрiбаев Б.Б., Дәулетқұлов А.Б. Информатикадан 30 сабақ. – Алматы, 2003
2. Давыдова Е.В. Создание Web-страниц  с помощью языка HTML. // ИиО, 2000, № 8, стр.62-78
3. Перри П.Дж. Секреты World Wide Web. Киев: Диалектика, 1996
4. Шарф Д. HTML 3.2: Справочник. СПб: Питер, 1998
5. Ефимов, Шафрин Основы информационной технологии. – М., 2002
6. Гончарев А. Самоучитель HTML Питер, Санкт-Петербург, 1998
7. Квучук В. Полное руководство по HTML Москва, 1998
8. ТОМ Армстронг Active-X Киев, 1998
9. Сергев А.П. Раскрутка сайтов и основы электронной комерции Москва, Санкт-Петербург, Киев, 2005
10. Сербин В.В. WEB — Design   Алматы  2004
11. Сергеев А.П. HTML и XML Москва, 2005