Бульдозер туралы курстық жұмыс

Кіріспе

Құрылыс өндірісінің интенсивті дамуы мен жаңа тұрғын үйлерді, фабрикаларды, заводтарды, темір және автокөлік жолдарды, газ және мұнай құбырларды пайдалануға беру мерзімін қысқарту жер жұмыстарының кешенді механизациялауын тездетіп орындауды талап етеді. Бұл жұмыстардың басым бөлігін бульдозерлар, скреперлар мен грейдерлар орындайды. Бұл машиналар пайдалы қазбаларды өндіру кезінде, құрылыс материалдарын өндіруде және ауыл шаруашылық өндіріс құрылысында негізгі жұмыстарды атқарады.

Бүгінгі күні бульдозерлар арнайы тағайындалатын басқа да ауыр техниканың ішінде жетекші позицияға ие. Кез келген қазіргі таңдағы құрылыс ауыл немесе коммуналды шаруашылық осы еңбекқор әрі төзімді, кез келген ауа райында күні бойы жұмыс істей алатын машиналарсыз жүргізілмейді.Көптеген жылдар бойы бульдозердің сыртқы келбеті айтарлықтай өзгерістерге ұшыраған жоқ, сол себепті осы қуатты машиналар басқа арнайы техникаға қарағанда көп танымал. Ал бульдозердің техникалық сипаттамасы үлкен өзгерістерге ұшырады. Ең алдымен бұл машиналардың қуатының өскендігін, екіншіден, атқарылатын жұмыстың нақтылығы және басқа да ерекшеліктерді атап айтуға болады.

Бульдозерлар – бұл жер қазатын тасымалдаушы машиналар. Олар топырақ пен материалдарды дайындайды, тасымалдайды және қалпына келтіреді; оларды белгілі бір қашықтыққа тасымалдайды, котловандарды қазып, жол үстін реттеуге қатысады. Ілеспе құралдарының түрлілігі бульдозерді әмбебап машина етеді, қолдану аясын кеңейтеді, жұмыстың жеке түрлерінде өнімділікті арттырады, сонымен қатар оның пайдалану тиімділігін де арттырады. Заманға сай әрі перспективті бульдозерлар техникалық дамыған машиналар ретінде өндірістік үрдістерде кешенді механизациялауды тездетіп енгізуге және кен өндіру саласында еңбек өнімділігін арттыруға әсер етеді.

Бульдозерлардың жоғары техникалық деңгейі оның конструктивті бөлшектерін тұрақты  жаңартып орнатуды, теориялық дайындық пен пайдалану мен жөндеуге қатысатын өндірістік жұмысшылардың кәсіби біліктілігін арттыруды талап етеді.

Бульдозер машинисі, қажетті кәсіби шеберлікке қанық, өте жақсы жұмыс сапасында өзінің машинасының ең жақсы өнімділігін қамтамасыз ете алады. Техникалық қамтамасыз етудің жоғарғы деңгейлілігі, ең алдымен, қызмет көрсететін жұмысшылардың біліктілігіне байланысты, бульдозердің тоқтаусыз әрі ұзақ жұмысын қамтамасыз етеді, жер жұмыстарының экономикалық тиімділігін арттырады.

1 Тағайындалуы, жалпы құрылғысы және машинаның жұмыс үрдісі

• Тағайындалуы

Бульдозер – трактор мен ілеспелі құрылғыдан тұратын жер қазып тасымалдайтын машина, ол бірнеше ара қашықтыққа топырақты даярлап тасымалдауға және оны тегістеуге арналған. Бульдозерлар өндірістік, гидротехникалық құрылыстың әр түрлі салаларында кең қолданысқа ие, сонымен қатар  пайдалы қазбаларды ашық әдіспен даярлағанда қолданылады.Бульдозер алдында жұмыс органы – ысырылыс  ілінген базалық трактор немесе тягачтан тұрады. Бульдозер бұл циклдық әрекет ететін машина: алдымен жұмыс жүрісі орындалады (топырақты даярлау мен тасымалдау, орманды кесу және т.с.с.), содан кейін жай жүріс (бастапқы жағдайға қайтып келу), осы жүрістерден кейін цикл қайталанады.

Бульдозерға  трактордың артқы жағына  рыхлительді құрастырса, бульдозер-рыхлительді алады. Бульдозер-рыхлительдер жоғары беріктікті топырақтарды және қатып қалған материалдарды даярлайды.

Т-130 – гидромеханикалық немесе механикалық трансмиссиясымен жалпы қолданыстағы өндірістік шынжыр табанды трактор. Техникалық сипаттамасы бойынша т-130 6-шы жүк классына жатады. Т-130 тракторы 1969-1988 жылдар аралығында шығарылған. Оған төртцилиндрлі, төрттактілі дизельді д-160 двигателі орнатылған.Т-130 бульдозеры Т-130 тракторының базасында шығарылады, Бульдозер Т-130, который производится на базе трактора Т-130, выпускался на ЧТЗ с 1969 по 1988 год.  Бульдозер и трактор Т-130 — это промышленный агрегат общего назначения. По техническим характеристикам эта техника принадлежит к 6 тяговому классу. На трактор и бульдозер этой серии устанавливался четырёхтактный, а также четырёх цилиндровый двигатель д-160 с турбонаддувом, работающий на дизельном топливе. Т-130 комплектовался различным навесным оборудованием: бульдозерный отвал, тяговые лебёдки и много другое. Эта модель послужила базой для огромного количества различной спецтехники, такой как: трубоукладчики, баровые установки, сваебои и т.д. Так как этот трактор послужил основой для более современной модельной линейки промышленной техники, то запчасти к нему можно найти и сегодня. Поэтомуремонт бульдозера Т-130 и другой техники линейки Т-130 можно произвести без особых проблем, не утомляя себя долгими поисками нужных деталей. Это очень важно, особенно если учесть, что из-за своей надёжности, такой вид техники и сегодня с успехом используется многими компаниями.

Бульдозерлар Б-130 бен тракторлар Т-130 ЧТЗ-да  1969 — 1988 жылдар аралығында шығарылды

• Жалпы құрылғысы

Негізінен бульдозер базалық трактордан, алдында орналасқан бульдозерлік құралдан тұрады. Бульдозерлік құрал ысырылыстан, итергіш құрылғыдан (итергіш брусьялар немесе итергіш рама) және ысырылысты басқару жүйесінен тұрады.

Т-130 әр түрлі  ілеспе құралдан жинақталуы мүмкін: бульдозерлік ысырылыс, тяговые лебедки және тағы басқа. Сонымен қатар т-130  арнайы техниканың көптеген түрлері үшін база болып есептелінеді: құбыржатқызушылар, құрылғылар және тағы көптеген басқалар үшін.  Өзінің конструктивті жаңаруының арқасында т-130 — т-170 — т-10 — т-11 бұл көліктің түріне қосымша бөлшектерді  қазіргі уақытта да табуға болады.                                           Тұтынушылар үшін бұл өндірістен алынып тасталынған машиналар үшін қосымша бөлшектер заводының жөндеуі мен дайындалуы; ескі машиналарға жаңа сымдарды орнату мүмкіндігі, ескі тракторларды жаңа өнімділігі жоғары және ыңғайлы тракторларға ауыстыру ; ЧТЗ өнімдері үшін фирмалы сервис.

Т-130 тракторының базасындағы бульдозер пышақты ілеспе жұмыс құралымен жабдықталған базалық тягачтан тұрады. Оған пышақтары 5 бар ысырылыс 3, ысыратын брусья 6 және подкостар 7 мен гидроцилиндрлар 2 кіреді (сурет 2 қара).

Сурет.2  Т-130 тракторы базасындағы бульдозер

Ысырылысты теріс тарапқа жапсырылған қаттылықпен бірге пісірме құрастырылым ретінде әзірлейді.

Бульдозерлік құралдармен кейде басқа да қазып тасымалдайтын машиналарды (автогрейдерлер, экскаваторлар, жүк тиегіштер) қамтамасыз етеді. Бұл машиналар үшін бульдозерлік құрал қосымша болып есептеледі. Бульдозерлар сонымен қатар жұмсарған және қатқан, алдын ала қопсытылған топырақтарды да даярлайды. Бульдозерлерге базалық машина ретінде көп жағдайда қуаты 55-тен 650 кВт шынжыр табанды тракторлар және 75-1200 қуатты дөңгелекті тракторлар пайдаланылады. Дайындық жұмыстарын орындау үшін бульдозер рамасына бульдозерлік құралдың қосымша түрлерін іледі: бұтақкескіштер, жинағыштар және т.б.

Бульдозерлар қабатпен топырақты кеседі және бір мезетте жинайтын орынға жердің үстіңгі қабаты бойынша буынмен тасымалдайды.

Бульдозерларды шеткі резервтардан топырақтардың буындарын құруға, жер құралдарының үстіңгі қабатын қатты жоспарлауға, сонымен қатар дайындық жұмыстары үшін – бұтақтарды кесуге, жеке ағаштарды түзетуге, жеке тастарды жинауға қолданады.

• Бульдозердің жұмыс үрдісі

Бульдозердің жұмыс үрдісі келесі операциялардан тұрады: бульдозердің ысырылысын тіректі беткі қабаттан төмен түсіріп, машинаның түр-өлшеміне байланысты 50…200 мм тереңдетеді. Машина алдыға белгілі бір  жылдамдықпен қозғалған кезде, тереңдетілген ысырылыс беткі қабатты белгілі бір t қалыңдыққа кеседі. Ысырылыстың алдында топырақтың призмасы пайда болғаннан кейін оны алдыға жүру кезінде қашықтыққа тасымалдайды және бір мезетте материалды кеседі. Кесу арқылы призмадан шеткі валиктарға шашылатын топырақтың шығымы өтелінеді. Топырақты тастайтын орынға келген кезде ысырылысты машина қозғалысымен бір мезетте көтереді. Топырақ призмасы штабель құрып шашылады. Бұдан кейін көтеріліп тұрған ысырылысы бар бульдозер артқы жүріспен  жылдамдығымен кесуді қайталау үшін бастапқы жағдайға қайтып оралады.

Сурет. 3. Топырақты даярлау кезіндегі бульдозердің жұмыс схемасы: а — кесу; б – кесумен бірге тасымалдау; в — төгу; г – артқа қайту (жай жүріс)

Топырақты кесу үрдісі, материалды кесумен бірге тасымалдау және топырақты төгу үрдістерін жұмыс жүрісі деп атайды, ал машинаның артқа қозғалысын – жай жүріс деп атайды.

Барлық уақытта бульдозердің алдына қойылған негізгі тапсырма – қысқа ара қашықтыққа үлкен көлемдегі топырақтарды тасымалдау. Бульдозер тасымалдауды тасымалдайтын массаны жерден көтермей-ақ, яғни жылжыту арқылы орындайды. Ол аз іс-әрекеттерді атқара отырып, ысырылыс арқылы топырақты анықталған, нақты белгіленген деңгейде кесуі арқылы жұмысты айтарлықтай тез орындайды.

Сурет4. Бульдозерлармен атқарылатын негізгі жұмыстың түрлері

Бульдозерлармен атқарылатын негізгі жұмыстың түрлері: ағаштарды қазу, топырақтарды тасымалдау, каналдарды құру және т.б.

2. Базалық машинаның техникалық сипаттамасы

3. Бульдозер ысырылысының негізгі көрсеткіштерін есептеу

Бульдозер негізгі параметрлері — ысырылыстың геометриялық мөлшерлері.

сурет – ысырылыстың есеп айыратын сұлбасы.

1. Ысырылыс биіктігі, Н_0.

Н₀=500 ³√ Т_н — 5 Т_н  , мм                                   (3.1)

Н₀=500 ³√ 15,990 — 5 * 15,990  = 1,259 м

2. Ысырылыс ені, В₀

В₀ =(2,8-3,0)Н₀, мм                                    (3.2)

В₀ = 3,0 * 1,259 = 3,778 м

Осымен қатар мына шарт сақталу тиісті

В₀ ≥ В_тр. + (0,1 — 0,2) м.                                    (3.3)

3. Ысырылыстың күнқағар биіктігі, Н_к, мм

Н_к=(0,1 — 0,25)·Н₀                                     (3.4)

Н_к= 0,25 * 1,259 = 0,314 мм

4. Ысырылыс радиусы, R

R=1,0·Н₀, м                                                        (3.5)

R=1,0 * 1,259 = 1,259 м

5. Түзу сызықты бөлім ені « Lн » анықталған кесетін пышақтың еніне бірдей қабылданады.
6. Бұрыштар

а ) кесу бұрышы δ

1) айналдырмайтын ысырылыстың артынан δ=55°

2) айналдыратын ысырылыстың артынан δ=50°

б) ұшталу бұрышы β

1) айналмайтын ысырылыс үшін β=(40-45°)

2) айналатын ысырылыс үшін β=(35-40°)

в) артқы бұрыш α

айналатын және айналмайтын үшін α=(10-12°)

г) ысырылыс құру бұрышы ε=75°

д) бұрыш құрулар φ_к=(65-75°)

4. Бульдозердің тарту есебі

Т_н ≥ ∑Wi,

мұнда Т_н  — трактор номинал ауыр жігері , Н ,

∑Wi  — барлық қазуға кедергі күштер соммасы, Н,

5  сурет  — есеп айыратын схема .

T_н = G_сцб.∙φ_сц., Н,                              (4.1)

T_н = 199875 * 0,8 = 159900 Н

мұнда          G_сцб-   бульдозердің ұстау салмағы, Н.

φ_{сц —}  (0,6-0,9) аралығында, бульдозердің топырақпен ұстасу коэффициенті

G_сц.б = 1,25 G _тр, Н.                                          (4.2)

G_сц.б = 1,25*15990*9,81=199875 Н

Барлық кедергі күштер сомасы бульдозер жұмысы жанында жазылады :

∑Wi = W₁+ W₂ + W₃+ W₄+ W₅,  Н,

Топырақтың кесуге қарсы күші

W₁= k_р В_о h, Н,                                   (4.3)

W₁= 0,01 * 3,778* 0,15 = 0,0056 Н,

мұнда kр — топырақ салыстырмалы кедергісі кесуге , k_р  = 0,01 Н/м²;

В_о  — ысырылыс  ені ; м ;

h — топырақ кесу тереңдігі ; м ;

Ысырылыс алдындағы топырақ ауыспалылығына қарсы күші

W₂ = _.·μ₁*g/  , Н,                               (4.4)

W₂ = 1800*1,996*1,1*9,81/1,35 = 28718 Н

мұнда    — топырақтың көлемді салмағы, (1600-1800км/ )

μ₁ – топырақтың топыраққа ысырылу коэффициенті, (0,5-1,2)

g – еркін түсу үдеуі, 9,81м/

Ысырылыс алдындағы топырақтың көлемі

V_пр = B₀ H ₀ ²  / 2 tg ε, м³                               (4.5)

V_пр = 3,778 * 1,259 ²  / 2 tg 75 = 1,996 м³

Ысырылыс бойынша топырақтың жоғары қозғалысына қарсы күш

W₃ = _.·μ₂*g* /  , Н,                  (4.6)

W₃ = 1800* 1,996*0,4*9,81*0,413/1,35  = 4312 Н,

мұнда    μ₂ – топырақтың болатқа ысырылу коэффициенті, (0,35-0,9)

Ысырылыстың топырақ бойынша қозғалуына қарсы күш

W₄ = G_о · μ₂, Н,                                   (4.7)

W₄ = 3198 * 0,4 = 1279,2 Н

мұнда  G_о  — ысырылыс салмағы, Н; қабылданады

G_о = (0,17-0,22) G_тр,Н.                             (4.8)

G_о = 0,20 * 15990 = 3198 Н.

Бульдозер қозғалысына кедергі күш

W₅= G_сц.б∙(f±i), Н                                      (4.9)

W₅= 19987,5* ( 0,2 + 0,02) = 4397,25 Н

мұнда G_сцб    — бульдозер  салмағы, қайсы қабылданады

G_сцк = 1,25 * 15990 = 19987,5 Н ,                        (4.10)

f — кедергі коэффициенті бульдозер қозғалысына, топырақ үлгісінен тәуелді болады және өтетін жабдықтау үлгісінің, (0,06-0,2)

i – жер еңіс мағынасы, 0,02

Барлық кедергі күштерінің сомасы

∑Wi = 0,0056 + 28718 + 4312 + 1279,2+ 4397,25 = 38688 Н,  (4.11)

Бульдозер нормалы жұмыс шарты жазылады

Т_н ≥ ∑Wi,

159900 Н ≥ 38688 Н

Шарт орындалды.

5. Бульдозер өнімділігін есептеу

Бульдозердің эксплуатациялық өнімділігі:

П = 3600 * V_пр * k_укл * k_вр / T_ц , м³/ч,                 (5.1)

мұнда V_пр   — сүйрету призма көлемі

k_укл — жер еңіс еске алған коэффициенті;(0,8-1,2)

k_вр — машина қолдану коэффициенті уақыттардың қабылданады k_вр = (0,75-0,80);

T_ц – бульдозер жұмысының циклінің уақыты

Бульдозер  жұмысының циклінің уақыты формуламен анықталады

T_ц = t_р + t_пр + t_х.х+ t_п.п.  с.                             (5.2)

мұнда  t_р —  топырақ кесу уақыты,с:

t_пр – жұмыс жүрісінің уақыты, с;

t_х.х  — жай жүріс уақыты,с ;

t_п.п. — тапсырулардың ауыстырып қосу уақыты.

Топырақты кесу уақыты келесідей анықталады:

t_р   = l_р / v_р                                                           (5.3)

t_р = 8 / 0,4 = 20 c

Жұмыс жүрісінің уақыты

t_пр = l_пр / v_пр                                           (5.4)

t_пр = 100 / 1,0 = 100 с

Жай жүріс уақыты

t_x.x = l_x.x / v_x.x                                      (5.5)

t_x.x = 125 / 1,5 = 83 c

l  _х.х  = l_пр + l_р                                             (5.6)

l  _х.х  = 100 + 25 = 125 c

Тапсырулардың ауыстырып қосу уақыты  t_п.п. = 50 с

Бульдозер жұмысының циклінің уақыты

T_ц = 20 + 100 +5+ 83 + 50 = 258 с

Бульдозердің өнімділігі

П = 3600 * 1,996* 1,0 * 0,80 / 258 = 22,3 м³/ч,

Қорытынды

Құрылыс өндірісін дамыту үшін, жұмыс еңбегін қысқарту үшін жол-құрылыс машиналарын пайдаланады. Құрылыс өндірісінің интенсивті дамуы мен жаңа тұрғын үйлерді, фабрикаларды, заводтарды, темір және автокөлік жолдарды, газ және мұнай құбырларды пайдалануға беру мерзімін қысқарту жер жұмыстарының кешенді механизациялауын тездетіп орындауды талап етеді. Бұл жұмыстардың басым бөлігін бульдозерлар, скреперлар мен грейдерлар орындайды. Бұл машиналар пайдалы қазбаларды өндіру кезінде, құрылыс материалдарын өндіруде және ауыл шаруашылық өндіріс құрылысында негізгі жұмыстарды атқарады.

Осындай машиналардың бірі болып бульдозерлар табылады. Техниканы тиімді пайдалану үшін машина құрылғысын терең білу қажет етіледі. Өз жұмысымда мен Т-130 бульдозерімен, оның жалпы құрылғысымен, тағайындалуымен, жұмыс жасау үрдісімен таныстым. Бульдозердің негізгі есептерін шығаруды үйрендім.

Жоспар:

І. Кіріспе бөлім

ІІ. Негізгі бөлім

1.Тағайындалуы, жалпы құрылғысы және машинаның жұмыс үрдісі

1.1. Тағайындалуы

1.2. Жалпы құрылғысы

1.3. Бульдозердің жұмыс үрдісі

2. Базалық машинаның техникалық сипаттамасы
3. Бульдозер ысырылысының негізгі көрсеткіштерін есептеу
4. Бульдозердің тарту есебі
5. Бульдозер өнімділігін есептеу

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер