Украинаның ядролық арсеналынан бас тартуы
Егер Украинада ядролық қару болса, Ресей оған 2014 жылы шабуыл жасамайды деп санайды Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің бұрынғы хатшысы, 2014 жылы Украина президенті міндетін атқарушысы Александр Турчинов.
Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің бұрынғы хатшысы, м. а. 2014 жылы Украина президенті Александр Турчинов 28 мамырда шыққан украиналық 5 — телеарнаға берген сұхбатында Ресейдің Украинаға ядролық қаруы бар болса Украина шабуыл жасамайды деген пікірін білдірді.
«Украинаның ядролық арсеналын тастағаны — бұл қылмыс. Әрине, ешкім ядролық қаруы бар елге шабуыл жасау туралы ойламас еді», — дейді Турчинов. Сонымен бірге ол агрессор — Ресейдің ядролық қаруы бар екенін еске салып, 2015 жылы жарыққа шыққан «Қырым. Үйге жол» үгіт — насихат фильмінде Ресей президенті Владимир Путин Кремль оны 2014 жылы қолдану мүмкіндігін қарастырып жатқанын айтты.
«Путиннің ядролық қаруы бар екенін ұмытпаңыз. Біз үгіт — насихат материалдарын, атап айтқанда, олар Қырым туралы, Қырымды басып алу туралы түсірген фильмді талдағанда, Путин: егер НАТО осы «хунтаға», яғни Украинаға көмектесті, ол ядролық қаруды қолдануға дайын болды. Бұл әзіл емес. Бұл көпшілік алдында жасалған мәлімдеме», — деді Турчинов.
Украина 1994 жылы ядролық қарудан бас тартты. 1994 жылы 5 желтоқсанда қол қойылған Будапешт Меморандумына сәйкес, оған қол қойған елдер — Ұлыбритания, Ресей және АҚШ — Украинаның тәуелсіздігі, егемендігі мен шекарасының кепілгері болуға, сондай — ақ Украинаға қарсы ядролық ғана емес, кез — келген қаруды пайдаланудан бас тартуға уәде берді. Бұған қоса, қол қоюшылар Киевке экономикалық қысым жасамауға уәде берді. Мұның орнына Украина өзінің ядролық мәртебесінен бас тартты.
Меморандумға Украинаның сол кездегі президенті Леонид Кучма, Ресей президенті Борис Ельцин, АҚШ президенті Билл Клинтон және Ұлыбритания премьер — министрі Джон Мейджор қол қойды. 2014 жылы Ресей меморандумның шарттарын бұзып, Қырымды аннексиялап, Донбаста қарулы агрессияны бастады, деп хабарлады Украина СІМ — гі.
Ресей сыртқы істер министрі Сергей Лавров Ресей Украинаға қарсы ядролық қару қолданбағандықтан Будапешт келісімін бұзған жоқ деп санайды.
Керімсал Жұбатқанов, Қазақ — Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты
