Шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері

Сабақтың ортасы

-Жарайсыңдар балалар. Бүгінгі сабағымыз жақсы өтуі үшін сәттілік бізге серік болсын- деп, сабағымызды бастайық. Өткен сабақты еске түсіру мақсатында «Он екі түс» әдісінің сұрағына жауап берейік:

Білім алушылар өз жұмыстарын «От шашу» әдісі арқылы бағалайды.

-Балалар, он екі түстің астында қандай сөз жасырынған екен?— Уақыт. Уақыт құндылығы туралы әңгімелеймін. Көне заманда уақытты қалай өлшегені туралы айтамын.Күн бір орнында ешқашан кідірген емес – аспан төсіндегі өз жолымен үнемі ілгері жылжиды.Таңертең жұмыр жердің бір шетінен нарттай қызарып,дөңгелене шығады,шаңқай түсте тас төбеден шығады;кешке қарай жердің қарсы жақтағы шетіне барып, ұясына қонады.Ал адамдар күн сайын оған қарап : «Әне,күн шығып келеді», «Тал түс болды», «Міне, күн батып барады» деп уақыт айырып,осы аспан сағаты бойынша ғұмыр кешетін еді.Бірақ бірте-бірте олар уақытты дәлірек білудің жолдарын ойластыра бастады.Сөйтіп,нағыз күн сағатын жасады.Цифрблат орнында –беті таңбаланған дөңгелек ашық алаңқай.Сағат тілінің қозғалмайтын үшін бекітілген тетік орнында -алаңқайдың дәл ортасына қағылған қазық немесе биік бағана.Ал сағат тілінің қызметін осы қазықтың немесе бағананың көлеңкесі атқарады.Күн аспан төсіндегі өз жолымен жылжи береді, соған сай көлеңке де ашық алаңқай бетімен шыр айналып, кәдімгі сағат тілі сияқты уақытты көрсетіп тұрады.

Слайд №2

Слайд №3

Слайд №5, №6

Мақсат қою /Ережені түсіндіруШеңбер-бұл дөңгелектің шегарасы. Шеңбердің центрі-шеңбердің нүктелерінен бірдей қашықтықта орналасқан нүкте. Шеңбердің радиусы-центрді шеңбердің нүктесімен қосатын кесінді. Шеңбердің диаметрі- шеңбердің центрі арқылы өтіп, оның нүктесін қосатын кесінді.

—Шеңбер деген не?(Шеңбер – дөңгелектің шегарасы)– Дөңгелек деген не? (Дөңгелек – нүктеден бірдей арақашықтықта тұрған нүктелер сызатын фигура).О нүктесі – дөңгелектің центрі (шеңбердің). Радиус – шеңбердің центрі мен шегарасының арасын қосатын кесінді. Диаметр – орталық нүктені кесіп өтіп, екі шегараны қосатын сызық.

Жұптық жұмысӘрбір жұпқа бір пластикалық стакан таратылады. — Ақ парақ қағазға стаканның түбін бастыра сызыңдар. — Осы сызған дөңгелекті қиып, сонан соң дөңгелекті екі рет бүктеп, қайта жазыңдар. — Екі кесіндінің қиылысуы пайда болады. Олардың қиылысу нүктесін белгілеңдер. (бұл центрі) — Шеңберден центрге дейін қашықтықты қарындашпен бастырып, сызғыштың көмегімен өлшеңдер (бұл радиусы)-Дөңгелектің бүгілген ізі бойынша шеңбердің бір нүктесімен центр арқылы екіншісіне қарай қарындашпен бастырып сызыңдар. (бұл диаметрі) Білім алушылар жұмыстарын «Бас бармақ» әдісі арқылы бағалайды. «Сағаттың тапсырмалары» әдісі.Сағатта жасырылған тапсырмаларды білім алушылар бір-бірлеп алып, топпен ақылдасып, жауап береді.Сұрақтары: а)Қай шеңберлердің центрі ортақ? (3) Осы шеңберлердің радиусы бірдей ме?(жоқ)ә)Қай сызбада шеңберлердің радиусы ортақ және радиустарының ұзындығы әртүрлі? (3)б) Екі әртүрлі шеңбердің центрлері ортақ және радиустары бірдей бола ма? (3) (шеңбердің центрі бірдей болғанымен радиусының ұзындығы бірдей болмайды)в) Қай суретте шеңберлердің центрлері ортақ емес және радиустарының ұзындығы бірдей? (4,5)г) Қай суретте шеңберлердің центрлері ортақ емес және радиустарының ұзындығы әртүрлі?(1,2)

«Қол шапалақ» әдісімен бағлау

Дәптермен жұмысАлдымен тақтаға циркульді қалай пайдаланатынын көрсетіп аламын.І-топ: Радиусы 2 см болатын шеңбер сызыңдар.ІІ-топ: радиусы 3 см болатын шеңбер сызыңдар.ІІІ-топ: радиусы 4 см болатын шеңбер сызыңдар.

Оқушыларды сөздік бағалау «Жарайсың!», « Өте жақсы!», «Керемет!» т,б.

Сергіту сәті«Шеңбер әлде дөңгелек» ойыны. Оқушыларға интербелсенді тақтада әр түрлі суреттер көрсету. Суреттегі заттарды дөңгелек деп таныса, шапалақтайды, ал шеңбер деп таныса, саусақтарымен шеңбер жасап көрсетеді.

Топтағы жеке оқушыларға сематикалық карта ұсынамын.

Топтық жұмыс «Өлшемдерін анықта!»І-топ: Спорттық құрал кругтің ұзындық өлшеу құралы лентаның көмегімен диаметрін анықтау.ІІ-топ: Дөңгелек қақпақтардың шеңбері мен радиусын анықтау.ІІІ-топ: Ойыншық мәшиненің тегершігінің радиусын анықтау.Басбармақ арқылы бағалау.