Қуандария арнасының ұзындығы | Скачать Дипломдық жұмыс

Мазмұны
Кіріспе … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … …6
1.Гидротехникалық құрылым және аймағының табиғи ерекшелігі … … ..10
1.1 Құрылыс нысаны туралы жалпы мәлімет … … … … … … … … … … … ..10
1.2 Геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлары … … … … … … . … ..15
1.3 Қуандарья арнасының гидрометрологиялық және
гидрологиялық жағдайы … … … … … … … … … … … … … … … … … … … … ..16
2. Гидротехникалық құрылымдар және гидравликалық есебі … … … … … .18
2.1. Құрылыс нысанның кәзіргі жағдайы және қабылданған шешім … … ..18
2.2. Тоспалауыш құрылымның ПК2095+64 Қуандария арнасына ПК2+00 айналма каналының өтімділігі … … … … … … . … … … … … … … … … … … … … .21
2.3 Магистральді каналының гидравликалық есебі … … … … … … … … … … .25
2.4 Реттегіштік суағар бөлігінің гидравликалық есебі … … … … … … … .. .26
2.5Жақтаулардың қабысуының есебі … … … … … … … .. … … … … … … … …31
3. Гидротехникалық құрылым жұмыстарын ұйымдастыру … … … … … …3 4
3.1 Су торабы бойынша жұмысты орындау тәсілдері … … … … … … .. … ..34
3.2 Топырақ жұмыстары және көлемі … … … … … … … . … … … … … … … …34
3.3 Бетон жұмыстары және көлемі … … … … … … … . … … … … … … … … … .37
3.3.1 Бетон қоспаларын тасымалдау көлік түрін анықтау … … … … … … ..38
3.3.2 Бетон құйудағы механизмді таңдау … … … … … … … . … … … … … … .39
4. Гидротехникалық құрлымдарды пайдалану және күту … … … … … … ..44
4.1 Гидротехникалық құрлымдарды пайдалану және кететін шығындар…44
4.2 Пайдаланудың техникалық ерекшелерімен тежеу құрылысын күту … 46
5. Гидротехникалық құрылыстың сметалық есебі … … … … … … … .. … … …48
5.1 Негізгі технико-экономикалық көрсеткіштер … … … … … … … … … … …48
6. Адам өмірін және қоршаған табиғи ортаны қорғау … … … … … … … . …59
6.1 Жер жұмысындағы техникалық қауіпсіздігі … … … … … … … … … … … 59
6.2 Бетондық қоспаларды дайындау және тасымалдау … … … … … … . … ..
кезіндегі техникалық қауіпсізді … … … … … … . … … … … … … … … … … … ..60
6.3 Апат жағдайындағы жұмыстың тұрақты бағасы … … … … … … … . … .62
6.4 Су және жер ресурстарын қорғау … … … … … … … . … … … … … … … …63
Қорытынды … … … … … … .. … … … … … … … … … … … … … … … … … … … .66
Пайдаланған әдебиеттер … … … … … … . … … … … … … … … … … … … … … ..67

Төлқұжат

1. Нысанның аты … … … … … … … … … Қоңыраулы учаскесін
сумен қамтамасыз етілуін жақсарту
2. Нысанның орналасуы Қызылорда облысы Қармақшы ауданы Қуандария каналы
3.Су көзі … … … … … … … … … … … … … … … … … … ..Сырдария өзені
4.Су шығынының мәндері:
Минимальды Qmin =15,00 м3с
Максимальды Qmax= 55,00 м3с
5. Құрылымның типі … … … … … … … … жабық құбырлы реттегіш
6. Құрылымның параметрлері:
а) суағар ені … … … … … … … … … … … … … … … … … … . Вс =12,00м
ә) қақпа түрі … … … … … … … … … … … … … … … … … … .. жазық бетті
б) энергия бәсендеткіш … … … … … … … … … … … … … … қабырға
7.Құрылыстың жалпы құны … … … … … … … … … … … … 178089.663мың теңге
8.Құрылыстың салыну мерзімі … … … … … … … … … … ..9 ай
9.Құрылыстың өзін-өзі ақтау мерзімі … … … … … … … … .3жыл 6ай

Кіріспе
Қуандария каналындағы Қоңыраулы учаскесінің сумен қамтамасыз етілуін жақсарту жобасының негізгі мақсаты жер пайдаланудағы керекті учаскелерді сумен жабдықтау жағдайын жақсарту, яғни шабындық және жайылым учаскелері, суармалы учаскелері, сондай-ақ бақша және көкөніс дақылдарының сумен қамтамасыздануын жетілдіру.
Көмекбаев елді- мекені Қармақшы ауданы бойынша Қуандария арнасының сумен қамтамасыздануын жетілдіру үшін, Қуандарияның ПК-2095+64-ке тосқауыл құрылым салынуы қажет. Бұл әрекет арқылы тоспалаушы құрылым керекті су жиегін құрайды да суды қажеттілігіне қарай қолданады. Жұмыс барысында барлық гидротехникалық құрылыстардың түрлеріне 3.820.2-43 сериялы ІҮ классты тегіс өзгермелі жапқыштар жобасы қабылданды.
Қуандария арнасы суландыру каналы емес, ал ескі арнасы Қызылордалық сол жағалаудың суармалау массиві мен суармалау жерлер шегінің бұруы үшін суармалы инженерлі дайындық жұмыстарының коллекторлы-кәріз суларын тастауға пайдаланылған. Қуандария арнасы сол жағалаудың суармалау массивіндегі Оң жағалық коллектордың соңынан басталады, ұзындығы 148.0 км. Оң жағалық коллектор соңына қарай Қуандария арнасына максимальді шығынмен 55.0 м3с түседі. Қуандария арнасының ұзындығы 283.864 км (әлде ПК2838+64). Арна трассасы ПК0+00 ден ПК1282+00 ге дейін терең ойындыдан, ал ПК1282+00 бастап шағыл төмен жерлермен толып көлдер жүйесі мен шабындық жайылым учаскелеріне дейін арна ағып барады. Қуандария ПК1282+00 ден бастап тоспалаушы құрылымға дейін Қоңыраулы-Күлдей учаскесінде төгудің салдарынан (фильтрация және булану) 20 м3с жоғалтып алады. Есептелген өтім құрылымы техникалық тапсырма ретінде Қуандария арнасының өтімінің көлемі 25.0 м3с болып алынады. ПК1282+00 ден ПК-2095+64 ке дейін Қоңыраулы-Күлдей учаскесі екі жерден түзетпесі бар, сондықтан жиналған су түзетпе бойынша транзитпен 25,0 м3с өтеді, ал Қоңыраулы және Күлдей учаскелері жобалары орналасқан ескі арнамен 10.0 м3с.
Негізінен күріш ауыспалы егісте максимальді су қашыртқылау маусым айының екінші жартысынан шілде айының бірінші жартысына дейін басталады, ал қалған уақытта арна бойымен кәріз сулары және батқан төменгі көлдер жүйелерінен қайта қашыртқылау өтеді, яғни Қуандария арнасының су шығыны тұрақсыз, шығын 15.0 м3с дейін жетеді. Сондықтан керекті су жиегін 15.0 м3с деп есептеп алып құру үшін Қоңыраулы-Күлдей учаскесінде тоспалаушы құрылым қажеттілігі туады және де Қоңыраулы, Күлдей ескі учаскелерінің тараптарына да керек екені байқалады.
Су шығыны тұрақсыз екенін ескере отырып, сондай ақ көл жүйелерінің сумен жабдықтауы қамтамасыздандыру үшін су қолданылған периоды мен максимальді су қашыртқы периоды сәйкес келмейтіні болса да Қоңыраулы учаскесінде (ПК2095+64) және ескі арна бойындағы Қоңыраулы, Күлдей учаскесіне тоспалаушы құрылым жобаланған. Сонымен қатар керекті су жиегі пайда болған соң әр түрлі өсімдіктер де пайда болады, соның ішінде көп тарайтыны қамыс. Өсімдік пайда болған соң ауыл айналасының экологиялық жағдайы жоғарылайды (керект су жиектерінің есептеулерін және де каналдардың фильтрацияқарсылық өлшеуін 3.4.1 тарау бойынша қараңыз).
Шабындық және жайылым учаскелеріне сондай ақ көлдерді толтыру үшін Қоңыраулы каналы жобаланса, суармалы жерлерді суару үшін Күлдей атты каналы жоспарланған. Шабындық, жайылым жерлерін толтыру үшін Қоңыраулы, Күлдей каналдарының бастауына бас құрылым салынған, бас құрылым бойынша реттеу жұмыстарының барлық түрі жүргізіледі. Өйткені шабындық және жайылым учаскелері бір бірімен тығыз байланысқан болғандықтан осы каналдар арқылы суарылады.
Жобаның бөлігі бойынша қамтылады:
Қоңыраулы каналы бойынша:
Айналма канал құрылысы, L=585 м;
ПК-2095+64 Қуандария арнасындағы айналма канал бойынша тоспалаушы құрылым құрылысы;
Қорғаныш бөгеттер құрылысы, L=1950 м;
Қоңыраулы каналының қайта салынуы, L=7100 м;
ПК5+60 үшін бас құрылым құрылысы;
Айналма каналға гидрометриялық көпір құрылысы.

1. Аймақтың табиғи ерекшелігі
1.1 Аймақ туралы жалпы мәлімет
Қарастырылып отырған 1062 пикетіндегі тежеу құрылым Қармақшы ауданында қарасты, Сырдария өзенінің сол жағасында орналасқан . Өзен сағасының беті Солтүстік-батысқа азырақ ылдимен толқынды жазық болып келеді.
Құрылыстар тежеу құрылымы орналасқан жердің ауа- райы континентальды, қысы жұмсақ қары аз болыпкеледі, жазы ұзақ , құрғақ әрі ыстық болып келеді. Көктем қысқа және жылы, сәуір айының ортасына қарай күн жылына бастайды.
Ауаның орташа жылдық температурасы 8-9 С. Ауа температурасының ең жоғары көрсеткіші шілдеде +42С, ең суық ай қаңтардың орташа тепературасы -13,4С. Абсалюттік максимумы -30-34 0,абсалюттік минимумы -20-25, минимальды ауа ылғалдылығы -12 мс.
Елді мекен территориясында солтүстік-шығыстан қатты жел соғып тұрады. Желдің орташа жылдық жылдамдығы: желдің орташа жылдамдығы 3,4 мс. Дауылдатып топырақ суырып соғатын жел жиі болады. Қыста соққан жел әсерінен жер беті шатынап жарылады. Жазда да жел жиі соғады. Елді мекен байтағының басым көпшілігі құмды және сазды, шөл және шқлейт болғанымен оның агроклиматы біркелкі емес.
Массивтік жер беті тегіс болып келеді. Солтүстік бағытта еңәс. Абсолюттік белгілері 92-94 м.Тегістік бетінде болар болмас құмдар кездеседі. Қаралып отырған ауданның температуралық жүгі дала дақылдарының жақсы өсіп өнуіне қолайлы. Температураның жылдық қозғалу амплитудасы 8 С-қа тең.
Атмосфералық жауын-шашынның жылдық орташа минералдануы байқаулар материалдары бойынша 43 мгл (32-49 мгл аумағында) құрайды. ІV-XI кезеңдері су бетінің булануы 1370мм-ге жетеді екен, Н.И:Ивановтың формуласы бойынша есептелген буланғыштық дәл сол кезде 1700мм-ден асып кетеді.
Желтоқсан айында қар қабаты орнығып , наурыз айының бірінші жартысында еріп, жоқ болады. Кейбір жылдары қар қалыңдығы 20-30см-ге жетсе, ең аз дегенде 1-2 см . Қар қабатының аздығы жіне қатты аяздар топырақтың тоңдануына әкеп соқтырады ауданда топырақтың тоңдану қабатының қату тереңдігі 0,67 м — ге дейін жетеді, шекті мәндері -0,25 және 0,95м. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 160-180мм құрайды және жылдары ауытқып отырады. 67мм-ден бастап.

Кесте 1.1
Сырдария өзенінің төменгі ағысының климаттық сипаттамасы
Көрсеткіштер

А Й Л А Р
Жыл

Қаңтар
Ақпан
Наурыз
Сәуір
Мамыр
Маусым
Шілде
Тамыз
Қыркүйек
Қазан
Қараша
Желтоқсан

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Ауаның орташа температурасы
Шардара
Макс.
2.9
4.6
9.6
17.1
22.7
28.6
30.4
28.4
22.7
16.3
10.3
4.9
15.0
Мин.
-6.1
-8.1
4.4
12.5
18.1
24.9
27.5
25.1
18.2
9.5
2.0
-11.9
12.9
Орт.мәні
-0.9
0.7
6.8
15.0
20.9
26.7
29.0
26.7
20.9
13.4
6.5
1.3
13.9
Шиелі
Макс.
-13.5
-10.6
0.1
10.1
17.4
22.6
20.5
22.2
16.5
6.3
-3.5
-11.5
9.6
Мин.
-0.6
7.9
7.0
16.9
22.1
27.8
29.4
26.0
20.0
12.7
6.4
1.3
12..6
Орт.мәні
-3.8
-2.0
2.4
9.9
14.1
18.1
19.1
17.3
13.0
7.1
2.0
-2.1
7.9
Қызылорда
Макс.
-1.1
-0.1
5.4
16.3
22.7
28.4
29.9
27.5
20.3
12.3
5.0
0.8
11.8
Мин.
-19.0
-16.4
-3.9
9.4
17.6
22.7
25.0
22.6
15.3
4.3
-5.9
-14.9
7.8
Орт.мәні
-8.5
-7.7
0.5
12.8
19.7
25.7
27.7
24.6
18.1
9.1
1.5
-4.6
9.9
Казалы
Макс.
-4.4
-1.5
4.5
16.0
22.1
28.1
30.0
27.7
19.9
11.5
4.0
-0.5
11.0
Мин.
-21.9
-18.6
-7.0
6.3
16.7
22.5
24.5
21.4
13.9
1.4
-8.0
-15.9
6.7
Орт.мәні
-10.5
-10.3
-1.7
11.5
19.0
25.0
27.2
24.0
17.4
8.0
0.4
-5.8
8.7
Арал теңізі
Макс.
-5.8
-3.5
3.5
16.5
20.4
27.4
31.0
28.4
19.5
12.0
3.3
-2.3
10.4
Мин.
-25.4
-19.5
-8.6
5.0
15.0
21.8
24.6
21.9
14.2
5.1
-9.6
-16.9
5.5
1.Кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Орт.мәні
-11.9
-11.3
-3.7
10.8
18.0
24.9
27.5
24.5
17.6
7.9
-0.6
-7.2
8.0
Ауаның ортаайлық ылғалдылығы,%
Шардара
Макс.
92
87
82
81
65
55
52
49
55
66
84
91
66
Мин.
73
67
61
53
43
35
31
33
35
47
61
73
55
Орт.мәні
85
80
73
63
54
43
41
41
45
56
72
82
61
Шиелиі
Макс.
84
81
84
67
63
63
53
54
53
68
83
86
65
Мин.
67
63
54
34
36
30
37
37
39
44
55
60
55
Орт.мәні
57
54
49
36
34
30
31
31
33
41
52
57
42
Қызылорда
Макс.
91
88
83
67
66
59
47
45
54
73
88
89
65
Мин.
65
62
51
34
25
24
27
23
31
34
55
66
49
Орт.мәні
79
77
72
51
42
36
34
35
40
54
73
82
56
Казалы
Макс.
89
86
82
70
61
58
53
56
62
73
83
90
64
Мин.
69
69
58
40
28
25
30
28
32
41
60
65
53
Орт.мәні
79
76
73
54
45
41
42
43
47
60
75
81
60
Арал теңізі
Макс.
91
89
88
71
64
64
51
47
57
74
84
91
65
Мин.
70
67
62
35
28
26
24
25
34
45
67
62
53
Орт.мәні
82
81
78
55
45
38
36
37
43
59
76
83
59
1.Кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Жауын шашын мөлшері, мм
Шардара
Макс.
92.8
103.5
99.0
119.2
87.6
52.1
49.2
2.5
9.9
39.3
74.2
114.4
372.3
Мин.
5.0
2.0
6.8
4.0
0.5
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
3.3
104.9
Орт.мәні
31.4
31.8
36.8
34.8
23.2
6.6
5.4
0.5
2.5
11.0
22.1
37.7
243.8
Шиелі
Макс.
33.3
40.3
57.8
71.5
57.5
57.0
29.3
13.2
9.3
35.2
65.1
71.3
354.0
Мин.
2.7
1.2
3.7
0.6
3.1
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
1.0
2.7
66.7
Орт.мәні
10.7
11.7
13.8
13.1
14.7
5.3
4.1
1.5
1.8
8.5
14.9
15.9
115.9
Қызылорда
Макс.
40.7
29.9
60.7
64.4
82.4
69.4
17.4
20.1
18.2
42.9
53.9
47.7
310.8
Мин.
0.0
0.3
3.5
0.3
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.0
0.4
1.8
80.7
Орт.мәні
17.4
15.0
17.9
18.9
19.8
8.0
4.0
3.6
4.1
12.5
17.1
19.8
157.8
Арал теңізі
Макс.
21.8
16.8
41.1
54.2
59.5
70.6
55.8
41.4
25.1
79.9
40.1
33.9
269.8
Мин.
0.3
1.1
0.0
0.0
0.7
0.7
0.0
0.0
0.0
1.4
0.0
2.3
67.4
Орт.мәні
9.8
7.3
12.9
17.1
15.9
9.3
9.0
6.9
8.8
15.8
15.6
13.1
141.4
Казалы
Макс.
39.6
24.6
57.8
55.3
33.9
25.2
53.8
79.7
29.7
57.1
43.7
52.4
188.3
Мин.
10.3
0.0
3.3
3.1
4.1
0.0
6.3
4.2
0.6
0.0
5.3
0.0
37.2
Орт.мәні
10.5
7.3
14.9
15.4
10.2
5.7
6.2
6.8
6.1
14.1
15.3
14.9
127.4

1.2 Геологиялық және гидрогеологиялық жағдайлары.
Қарастырылып отырған территория өзінің гидрогеологилық мелиоративтік жағдайлары бойынша Сырдария өзеннің көне сағалық ауданына жатады.
Ауданың топырақ жыныстарының құрамында геологиялық құрылысы негізінен аллювиалді — шабындықты, батпақты-шабвндықты және өзеннің механикалық құрамы жағынан жеңіл аллювиальді шөгінділерде қалыптасқан ал плиоцинді қызыл түсті саздың тереңдігі 40-60м болатын жерде төселіп жатыр. Өзеннің сортаңдануы бойынша топырақтар да , әр түрлі дәрежеде кездеседі, бірақ басымдырағы орта, күшті және өте күшті сортаңданған түрлері.
Сордаңдану түрі негізінен хлоридті-сульфатты.
Топырақтың үлесті салмағы 2,66-1,70 гсм3 шамасында.Қабат үшін табиғи лғалдылық көрсеткіші оның көлемінен алғанда орташа 18,7-23,98 пайыз шамасында ауытқиды. Бірінші метр қабаттың шекті далалық ылғал сыйымдылығы топырақтардың механикалық құрамына қарай оның көлемінен орташа 17,8-ден 31,2 пайызға дейін ауытқиды, яғни мерлік қабаты 2782-3118м3га ылғал сақталуы мүмкін.
— Топырақтардың су-физикалық қасиеттері шабындықты-батпақты топырақтарды зерттелуі. Топырақ қабатының кескінінен көретініміз- оның құрамы ауыр механикалық болып келеді. Бет жағында ауыр саздақ , ал әрі қарай саз кездеседі. Жыртылатын горизонттағы көлемді салмағы 1,06-1,30 гсм3 шамасында ауытқиды, орташа алғанда 1,12 гсм3. Бұл топырақ түрлері үшін көлемді салмақтың орташа мәні 0-100см. Қалыңдығы үшін -1,31 гсм3 құрайды.
-Топырақтардың су сіңіргіштік олардың механикалық құрамына, тығыздығына байланысты 0,08-ден 0,10 мтәулікке дейін ауытқып отырады. Алювиальды 4 қабатының су тұтқыш қабатыкеңінен таралған. Су тұтқыштың жалпы тереңдңгі 30-40м құрайды. Бұл құмдар плюценді саздан тұрады. Жеңіл және орташа саздақтардың сүзгіштік коэффициенті 0,3мтәу, жеткіліксіз қанығуы 0,25; Ауыр топырақ үшін саздақтардың сүзгіштік коэффициенті 0,1 мтәу, жеткіліксіз қанығуы 0,12; құмдақтар саздақтардың сүзгіштік коэффициенті 0,6 мтәу, жеткіліксіз қанығуы 0,25; Шаңды құмдақтар саздақтардың сүзгіштік коэффициенті 01,7 мтәу, жеткіліксіз қанығуы 0,12;
Кең таралған жер аумағында көбінесе балшықты топырақ пен саз қабаттары кездеседі. Олардың тереңдігі 3м-ден 9м-ге дейін болады. Ауданнаң үлкен жерлерінде ені су өтпейтін жерлер кездеседі. Бірінші су екінші қуаты 7-9 м тереңдігі 26-28 м . Су тұтқыш құмдардың сүшгіштік қасиеті жер қыртысы сулары негізінен 3м-ден 4м-ге дейінгі теоеңдігі кездеседі, минералдануы 3-10 гл.

Метрлік қалыңдықтағы тұздардың қоры 40мга-дан 400г-га-ға дейін жетеді.
Сонымен біз жүргізген топырақтың мелиоративтік жағдайлардың салыстырмалы зерттеуі территориясындағы жайсыз мелиоративтік жағдайы көрсетіп отыр.
Кесте1.1
Топырақтардың физика-механикалық қасиеттерінің көрсеткіштері
№
Анықтаулардың
Аттары
Өлшем
бірлік-
тері
Саздақтар
Құмдақтар

Шекті мән
Ұсынылатын мән
Шекті
мән
Ұсы
нылатын мән
1
2
3
4
5
6
7

1
Шекті ылғалдылығы қоймалжыңдығы
%
28-34
30
23-30
27

2
Шекті ылғалдылығы
Иеленуі
%
17-23
19
16-24
21
3
Иілгіш саны
%
10-11
11
4-7
6
4
Меншікті салмақ
гсм3
2,69-3,69
2,69
2,67-2,68
2,67

5
Қалыпты
ылғалдылық
кезеңдегі көлемдік салмақ

гсм3

1,43- 1,61

1,52

1,73-1,93

1,82
6
Қуыстылық
%
0,46-0,52
0,50
40,07-44,40
42,88
7
Тығыздылық
кгсм3
0,10-0,35
0,22
0,10-0,15
0,12

1.3 Қуандарья арнасының гидрометрологиялық
және гидрологиялық жағдайы
Қуандария арнасы суландыру каналы емес, ал ескі арнасы коллекторлы-кәріз суын суармалау массивін тастау мен суармалау жерлерінің шегін бұру үшін қолданады. Соңғы жылдары Қуандария арнасы шабындық және жайылым учаскелерін су толтыру үшін пайдаланылады.
Қашық орналасқан ауылдар үшін жерүсті сулары бойынша Қуандария арнасы жалғыз су көзі болып есептеледі. Қуандария арнасы өзен емес, ал ескі арнасы шағыларалық төменгі жерлер бойынша, Қызылорданың сол жағалау массивінің инженерлі-дайындау жұмыстарынадағы суармалы жерлерден коллекторлы-кәріз суларынан арылу және бұру болып табылады.
Бірақ шабындық және жайылым учаскелерін толтыру үшін реттеп отыратын гидротехникалық құрылым жиектерін гидротехникалық станциясыз алып тұратын операторлар бар. Қазіргі күнге дейін қашыртқы сулар қолданылмай, суармалы массив сыртына төгілетін. Сондықтан да облыста Қуандария арнасы бойынша гидрометрологиялық мәліметтер мен гидрологиялық режим бақылаулары жоқ.

Гидротехникалық құрылымдар және гидравликалық есебі

2.1 Құрылыс нысанның кәзіргі жағдайы және қабылданған шешім

Қоңыраулы және Күлдей каналдары 30 жылдан астам жұмыс жасап, алғашында жобасыз, қарапайым шаруашылықпен құрылған. Түзетпе жұмыстары жүргізу барысында Қуандария арнасында командалық су жиектері жоқ екені байқалды, сондықтан Қоңыраулы және Күлдей каналдарына қайта өңдеу жұмыстары жүргізілді.
Барлық каналдар және соған қарай тиесілі территориялар жердің беткі 86.50 көрсеткішімен және төмен өсіп кеткен қамыс, сирек кездесетін шөптер 0.30.5 м ұзындығымен барлығы да мәденитехникалық жұмыстар ретінде қарастырылады.
Қуандария арнасы суландыру каналы емес, ал ескі арнасы коллекторлы-кәріз суын суармалау массивін тастау мен суармалау жерлерінің шегін бұру үшін қолданады. Соңғы жылдары Қуандария арнасы шабындық және жайылым учаскелерін су толтыру үшін пайдаланылады.
Қашық орналасқан ауылдар үшін жерүсті сулары бойынша Қуандария арнасы жалғыз су көзі болып есептеледі. Қуандария арнасы өзен емес, ал ескі арнасы шағыларалық төменгі жерлер бойынша, Қызылорданың сол жағалау массивінің инженерлі-дайындау жұмыстарынадағы суармалы жерлерден коллекторлы-кәріз суларынан арылу және бұру болып табылады.
Бірақ шабындық және жайылым учаскелерін толтыру үшін реттеп отыратын гидротехникалық құрылым жиектерін гидротехникалық станциясыз алып тұратын операторлар бар. Қазіргі күнге дейін қашыртқы сулар қолданылмай, суармалы массив сыртына төгілетін. Сондықтан да облыста Қуандария арнасы бойынша гидрометрологиялық мәліметтер мен гидрологиялық режим бақылаулары жоқ.
Барлық жобаланған гидротехникалық құрылымдар осы жұмыс жобасында ІV классқа жатады.
Қоңыраулы каналы қарапайым әдіс бойынша салынып, ао Көмебаев жеріндегі суармалы жерлерге, шабындық, сондай ақ жайылым учаскелеріне қолдануға салынған. Канал жыл сайын шаруашылық аясында қолданылады, бірақтан да кейбір жылдары су жиектерінің болмау себебімен қолдануға еш мүмкіндік болған жоқ. Арна ирелеңдігі ескеріле отырып және Қуандария арнасының суын реттеу жұмыстары тоспалауыш құрылым барлығы жаңа жобаланған айналма каналында қарастырылған. Айналма канал өтімі 25.0 м3с жоба бойынша 5 баллдық құрылым алынды әрқайсысы d=1.4м, басы монолитті-темірбетонды. Гидравликалық құлама z=1.10 м.
Жұмыс барысында барлық гидротехникалық құрылыстардың түрлеріне 3.820.2-43 сериялы ІV классты тегіс өзгермелі жапқыштар жобасы қабылданды.

Қоңыраулы және Күлдей каналдарының су жабдықтау және экологиялық жағдайын жақсарту үшін жоба қарастырады:
Қоңыраулы канал бойынша:
Айналма канал құрылысы, L=585 м;
ПК-2095+64 Қуандария арнасындағы айналма канал бойынша тоспалаушы құрылым құрылысы;
Қорғаныш бөгеттер құрылысы, L=1950 м;
Қоңыраулы каналының қайта салынуы, L=7100 м;
ПК5+60 үшін бас құрылым құрылысы;
Айналма каналға гидрометриялық көпір құрылысы.

Барлық құрылыс учаскелерінде орташа қалыңдықтағы қамыстың және сирек кездесетін жыңғылдардың мәденитехникалық жұмыстары объектісінде болуы қарастырылған. Құрылыс учаскелерінде топырақ қалыңдығы — І мен ІІ

Тоспалауыш құрылымның ПК2095+64 Қуандария арнасына ПК2+00 айналма каналының өтімділігі
Құбырлы құрылымдардың өткізу қабілеті қысым кезінде режимі белгіленеді:
Q=μ·W·2g(H-h), м3с (1)
Мұндағы: μ — шығын коэффициенті;
W — құбырлар қимасының ауданы, м2;
g — еркін түсу жылдамдығы, м3сек.
Q=0.7·7.69·2·9.81·1.1=25.032 м3с
Немесе820-01-23.83 жобасының 16 бет графигі бойынша тексеруге болады (дөңгелек құбырлар үшін сызба) график бойынша 1.1м-ге d=1.4 м. 8.4м х 3 өткізіп құбыр=25.2 м3с.
Сүзгілік флютбеттің есептеуін қарсылық коэффициенті арқылы шығарамыз. Есептеу үшін бастапқы деректер: реттегіш шлюзінің флютбеті №1 суретте көрсетілген; құрылыс барысындағы топырақ — құм; фильтрация коэффициенті Кф.ср.=(2.40+3.85)2=3.13 мтәул; топырақ кеуектілігі n=0.67; топырақ салмағы γ=2.68 тсм3.
№1 сурет

Флютбеттің геометриялық сызбасы

Ол тек тік және көлденең фильтраицялау жолы болуы тиіс, және базалық үзінділер бөлінеді, өйткені кескін жеңілдету берілген жер асты сызбаланады.
Сызбаланған жер асты кескінінің проекциясы мыналарға тең: көлденең l0=53.6 м; тік S0=1.5 м; олар қатынасы l0S0=53.62.0=26.83.13;
Фильтрацияның белсенді зонасы қысымның тәуелділігі мен қатынасы l0S05 тоТакт’=0.5 · l0=0.5 · 53.6=26.8 м (2)
Белсенді зона шығу градиенті арқылы қабылданады
Такт»=1.75· Такт’=1.75 · 26.8=46.9 м
Бұл жағдайда Tрас= Такт»=46.9 м; так какТакт»Такт’
Сызбаланған жер асты кескіннің 9 элементі бар: кіру І; көлденең ІІ; ІV; VІ; VІІІ; кемер ІІІ; V; VІІ; шығу ІХ.
Қысым кезінде қарсыласудың коэффициенті Tрас=46.9 м №1.1 кестесінен байқауға болады.
Барлық қарсыласу коэффициентінің суммасы:
Σξ=0.444+0.12+0.02+0.33+0.011+0.38+ 0.002+0.26+0.002=1.569

Кесте №1
Қысым бойынша белсенді зонамен жеке учаскелерінің кескін үшін қарсыласу коэффициенті

hn=ξn ·HΣξформуласы бойынша HΣξ= 3.571.569 = 2.27 тұрақты; әр элементтің жер асты кескінінің қысым айырылуын анықтаймыз:
1) hвх.=2.27 · 0.444=1.0;
2) hгор.2-3=2.27 · 0.12=0.27;
3) hуст.3-6=2.27 · 0.02=0.05;
4) hгор.6-7=2.27 · 0.33=0.75;
5) hуст.7-10=2.27 · 0.011=0.025;
6) hгор.10-11=2.27 · 0.38=0.86;
7) hуст.11-12=2.27 · 0.002=0.004;
8) hгор.12-13=2.27 · 0.26=0.59;
8) hвых.=2.27 · 0.002=0.004.
Қысым эпюрасы және тереңдік нүкте эпюраларының жер асты кескіннің су деңгейімен төменгі бьеф құрастырылған флютбеттің көлденең жобалауы №2 суретте бейнеленген.

№2 сурет

Қысымға қарсы күші ретінде тиісті бөлігінің ұзындығы 1 м эпюра бөлігінің аумағы ретінде анықтаймыз, көбейтілген су салмағына
Фильтрациялық қарсы күштің суұрма күші:
Wф=(0.021+0.612 · 12 + 0.615+1.4752 · 17.6) · 9.81=(3.786+18.40)· 9.81=
=217.65 кН(21.76 тс)
Суұрмаға қарсы салмақтау беріктігі:
Wв=(0.2 · 6 + 1 · 18) · 9.81= (1.2+18) · 9.81= 188.35 кН (18.84 тс)
Қарсы күштің суммалық күші:
Wсумм=217.64+188.35=405.99 кН (40.6 тс)
Флютбеттің өз салмағы γбет=24.00 кНм есептеуге алғанда
G=(0.2 · 6 + 1 · 18 + 0.2 · 17.6 +0.1 · 12) · 24= (1.2+18+3.52+1.2) · 24= 23.92 · 24 = 574.08 кН
Қордағы коэффициенттің орнықтылығына арналған суұрманың қалқысуға:
Кз= GWсум = 574.08405.99 = 1.410 (3)
Қор коэффициентінің ұйғарымы Кдоп=1.10; себебі Кд=1.1Кз=1.41.
Флютбет орнықтылығы қамтамасыз етілді.

2.3 Магистральді каналының гидравликалық есебі

Мәліметтер коэффициенті m=3.0
Сыртқы беткей m=2,5
Кедір-бұдырлық коэффициенті n=0,0225.
Осы параметрлерге сәйкес каналдың гидравликалық есептеуі , һ-тереңдікке әртүрлі мәндер бере отырып теру тәсілі бойынша есептейміз.
Гидравликалық есептеу Шези байланыстылық теңдеуі бойынша кесте түрінде жүргіземіз.
Кесте 2.1
Қуаңдария каналдың гидравликалық есебі
h,м
ω,м[2]
L,м
R,м
C
v,мс
Q,м3с
1,0
8,0
17,47
0,45
29,8
0,27
2,95
1,50
12,90
19,70
24,29
40,83
0,33
6,79
2,0
42,0
28,944
27,62
54,76
0,41
12,48
2,50
56,50
31,18
30,79
60,05
0,50
20,15
3,0
72,00
33,416
33,94
64,70
0,55
29,90
3,50
89,50
35,652
36,65
68,18
0,63
42,73
4,0
108,0
40,388
40,20
72,76
0,74
56,85

Кестеде табылған мәліметтер бойынша тәуелділік графигін Q=f(h) және v=f(h) салып Q0=30 м3с , Qmax=31.5 м3с , Qmin= 15 м3с
hmax =3.16м h0=3.05м hmin= 2.15м
Vmax=0.58 мс V=0.57мс Vmin= 0.45мс
Әкеткіш каналдың гидравликалық есебін төмендегі параметрлерге сәйкес, -тереңдікке әртүрл мәндер бере отырып жоғарыдағы теру тәсілі бойынша есептейміз. Әкеткіш канал үшін в 10м.

Кесте 2.2
Әкелгіш айналма каналдың гидравликалық есебі
h,м
ω,м[2]
L,м
R,м
C
v,мс
Q,м3с
1.0
13.0
16.37
0.85
39.66
0.27
2.31
1.50
12.90
19.70
1.12
46.98
0.33
5.42
2.0
42.0
28.944
1.41
52.83
0.41
12.38
2.50
56.50
31.18
1.68
60.15
0.52
20.45
3.0
72.00
33.416
1.92
62.30
0.55
24.97
3.50
89.50
35.652
2.30
68.86
0.63
41.53
4
108.0
40.388
2.49
70.17
0.74
48.85

Кестеде табылған мәліметтер бойынша тәуелділік графигін Q=f(h) және v=f(h) салып Q0=25 м3с , Qmax=27.5 м3с , Qmin= 12.5 м3с
hmax =3.15м h0=3.05 м hmin= 2.4м
Vmax=0.6 мс V=0.58 мс Vmax= 0.47мс

2.4 Реттегіштік суағар бөлігінің гидравликалық есебі
Қарастырылып отырған құрымның негізгі мақсаты су деңгейін 88,0 м көтеру және қажетті 25 м3с өтімділікті қамтамасыз ету болып табылады.Суағар бөлігінің енін берілген өтімділікті қамтамасыз ете алатын канал еніне тңестіріп және суағар төбесімен каналының табан деңгейлерінің айырмашылығы H=0 тең деп қабылдаймыз ↓суағар төбесімен = ↓канал түбі
Осыған байланысты суағардың табалдырық биіктігі P=0, в=12м
ҚТД деңгейі мынаған тең,
↓ТСД =↓КТД +hмах (4)
↓ТСД = 84,95+4,5 =89,00м
Саңлау санын 5 болса, онда әр саңлау енін 1,5 м ден қабылдап ағын төменгі жақтауға кең табалдырықты суағар арқылы беріледі деп құрылымның өткізгіштік қабілетіне есептеулер жүргіземіз.
Апатты жағдайларда қажет максималь Qmax=27,5M3с су шығынын өткізу үшін кең табалдырықты суағардың қажет екенін анықтаймыз.

Кең табалдырықты суағардың биіктігі каналдың табанының деңгейімен тең және суағар батырылған деп қабылдап, енін анықтау.
Саңлаулар санын- анықтау.
Судың төменгі жақтаумен қабысуына есептеу жүргізу.
Ағынның құрылыстар арқылы қозғалысы есептеуде суағар төбесіндегі арын шамасын ескеру қажет.
Н=↓ҚСД-↓ҚТД, м (5)
Н= 88,00-84,95 = 3,05м
мұндағы: ↓ҚСД — қалыпты су деңгейі; ↓ҚТД — каналдың табан деңгейі.
Ағын өтетін құрылыстарды реттегіштің енін анықтау. Кең табалдырықты реттегіштің есептеудің негізгі теңдеуі.
Q=φ*Bc-*hmax√2дΔZ, м3с (6)
мұндағы: φ — жылдамдық коэффиценті 0,95-0,98
ΔZ- жоғарғы және төменгі жақтаулардағы су деңгейлерінің айырмашылығы.
ΔZ=↓ЖЖСД-↓ТЖСД, м (7)
hmax- реттегіш алдындағы тежелген су тереңдігі,
Реттегіштің суағар бөлігінің енін анықтау.
Bc =Qmaxφ*Bc-*hmax2ΔZ (8)
Bc =27,50,95*12,0*3,65 2*9,81*1 = 11,9͌=12,00м
Каналдағы ағын суағар арқылы өту кезінде ағынның бүйірден сығылуы туындайды. Сондықтан бүйірден сығылу коэффицентін анықтаймыз.
ξ б.с= ξ ж.к ξ к.о (9)
мұндағы:
ξ ж.к — жақтаулар бүйірден сығылу коэффиценті 0,6-0,9
ξ тбс — темір бағаның бүйірден сығылу коэффиценті 0,8-0,9
ξ ж.к0,8*0,8 0,64 орташа шамасы
мұндағы:
ξ к = 0,7- бүйір қабырға коэффиценті
Всан — саңылаулар ені; n- саңылаулар саны
Всан=Вс n (10)
Всан= 12,005= 2,4м
Сонда аралық қабырға қалындығын 0,4 м мен құбыр қабырғасының қалындығын ескергенде су өткізгіш құбыр диаметрін 1,5 м — деп қабылдаймыз.
Қақпасы жоқ құбырлы реттеуішті суға батып тұрған қабырғалар және темірбетоннан жасалған дөңгелек қималы құбыр типі бойынша, келесідей гидравликалық элементтерін біліп есептейміз:
Жоғары жақтаудағы су тереңдігі
Нmax=4,05, Нmin=2,70м
Төмендегі жақтаудағы су тереңдігі
Нmax=3,05 Нmin=2,70м
Алайда жоғары және төменгі жақтаулардығы айналма каналының табан деңгейлерінің айырмашылығы 1 м.
Qmax=27,5мс Q=25м3с Qмин=12м3с
Деңгейлердің айырмасы Z1=1м
Сонымен Zмакс=1,00 м
ZМин=1,0м
Су өтімін келесі формула бойынша анықтаймыз:

Q=ωμ2gz (11)

мұндағы: ω- құбырдың ауданы

ω=PId34 (12)
ω =3.14*1.54=1.7 м2
μ — өтім коэффиценті, ол мына теңдеумен анықталады:р

μ=1∑μ=1; (13)

мұндағы: ∑ξжергілікті кедергілер коэффиценттерінің жиынтығы және ұзындығы бойынша:
μ=1 ξвх+ξмр+ξвых (14)
ξкру=0,3-0,5м
ξмр=0,8-10м
ξшыг=χ(Ld); (11)
мұндағы χ=0.021-ұзындығы бойынша кедергі коэффиценті
L= 16,5м Құбыр ұзындығы
D=1.50м — Құбыр диаметрі.
ξшыг= 0,021*16,51,50 =0,026м
Онда:μ=1(0,3+0,026+0,84) = 0,86
Макс 1,00м болғанда су өтімін анықтаймыз:
Q=ωμ2gz (12)
Q= 0,86*1,7 2*9,81*1,00 6,42м3с
Жалпы 6,42*5 = 32,16м3с
Реттеуіштің су өтімі үлкен болғандықтан жазық бетті қақпаның көмегімен оны реттеп отыру қажеттілігі туады.
Онда:μ=1 (ξвх+ ξмр+ξвых+ξкакпа)
Мұнда: ξ-а d Қатынасына байланысты таңдап алады:
а d=0,90 ξкакпа 0,13; μ 1(1,40+0,13)=0.506;
а d= 0,50 ξкакпа 3,9; ; μ 1(1,40+3,9)=0,48;
а d=0,30 ξкакпа20,7; ; μ 1(1,40+20,7)=0,21;
мин 1,00м болғанда -ды анықтаймыз, себебі бұл жағдайда айналма каналының су әкеткіш бөлігіне макс 25 алынады.

0,24 болғанда, суреттен табатынымыз а d 0,24; яғни қақпаның ашылуы а 0,24*1,5 0,36м;
Мин 12,5 және Zмин 1,00 м су өткізгенде өтім коэффицентінің мәні Qmin=12,5(3*3,47*2,25 19.62)=0,11
Тежеу құрылымы максималь өткізгіштік қабілеті каналдың максималды өтімділігінен артық, демек Qмакс=27,5 м3с су өтімділігін қамтамасыз етеді. Берілген саңылау еніне сәйкес қажет деңгейді қамтамасыз ететін су Шығынын өткізу үшін қақпаны қандай биіктікке көтеру қажет екенін анықтаймыз.
Qmax = 27,50 м3с Реттеуіш саңылауына судың келу жылдамдығын анықтаймыз. V0 = 555,7 * 10.0 = 0,9 мс реттеуіштердің гидравликалық есептеуін орындау үшін қақпа астынан еркін ағу формуласын пайдаланамыз.
Q = u ƅɑ * √ 2 ɡ( H0 — hк) (13)
мұндағы: u = εφ — шығын коэффициенті;
hк — қақпанның көтерілу биіктігі;
ƅ — 1,5 м саңылау ені;
H0 — бос саңылаудың ауырлық орталығы астынан өтетін толық арын немесе суға батқан саңылау жағдайына төменгі жақтаудың су деңгейі үстіндегі толық арын
φ = 0,95 жылдамдық коэффициенті.
Саңылаудың биіктігін анықтаймыз, ол үшін қақпаның көтерілу биіктігін әртүрлі мәндер бере отырып, есептеуді кесте түрінде теру тәсілімен жүргіземіз. (кесте 3)
Кесте 2.3
Қажетті өтімділікті өткізуде қақпаның көтерілу биіктігін анықтау
А
аН
Е
u
hк , м
ω м2
Q м3с
0,5
0,16
0,61
0,57
0,30
8,5
14,7
1,0
0,32
0,62
0,58
0,32
8,5
22,8
1,5
0,49
0,63
0,59
1,2
8,5
26,3
2,0
0,6
0,67
0,63
1,6
8,5
30,2

а= 0,5 сонда, ан = 0,53,05 = 0,16 қақпа астынан шыға берісте судың максимал жылдамдығын келесі формуласы бойынша анықтаймыз:
Vmax = 1Е * Qmax ω (14)
Vmax = 0,65 0,76 * 55 2,89 = 0,5 мс
Мұндағы: ε — 0,14 — 0,75 қалқан астынан ағу кезінде сығылу коэффициенті 1 шаршы метрге, яғни үлесті өтім.
q = Q в (15)
q = 2512 = 2,08 м3с
Сығылу қимасындағы тереңдік hк = а*Е = 0,5 * 0,61 = 0,30 м
Сығылу коэффициенті Е = f ( ан) Q = uωа * √ 2 ɡ( H0 — hк)

2.5 Жақтаулардың қабысуының есебі
Суағардың төменгі бөлігі тезағар науа түрінде қарастырылған. Кіреберіс бөлігінің ені суағар еніне және Р табалдырық биіктігі нольге тең батырылған кең табалдырықты суағар тәрізді жұмыс істейді.
Вн = Всуағар =12 м Q0 = 25 м3с V0 = 0,42 мс
∆Н = 1 м жоғарғы және төменгі жақтаулардың деңгей айырмашылығы.
Науа бетінің тегістік коэффициенті n = 0,012, Н = h0 = 3,05 м
Есептеуді бүйірден сығылу коэффициентін ескеріп батырылған суағардың өтімділік формуласын қолданып жүргіземіз.
Q = Е m ƅ * √ 2 ɡ H0 23
Е — бүйірден сығылу коэффициенті 0,95
m — кең табалдырықты суағардың өтімділік коэффициенті 0,35
ƅ = Q Е m * √ 2 ɡ H0 23 (16)
мұндағы : Н = Н + α υ22q = 3,05 + 1,1 * 0,42219,62 = 3,05 м
табалдырықта, яғни тік жарлы учаскіде ағынның алмағайып тереңдігі табылады, оны келесі тәуелділік бойынша анықтаймыз:
h1= hкр = 3√α q2 2 q = 3√1,1 * 2,0829,8 =3√0,46 = 0,8 м
мұндағы α = 1,1 қима бойынша жылдамдықтардың қалыпсыз бөлінуін ескеретін кориалис коэффициенті.
і= ∆Н L (17)
і =1 19 = 0,05
L — науа ұзындығы, м;
Тезағардағы α0 қалыпты тереңдігін Шези формуласы бойынша анықтаймыз.
Өтімнің сәйкес модулі:
K0=12.50.24=25.0м3с
Q=ωCRi (18)
мұндағы: С-Шези коффиценті, оны анықтау үшін Н.Н.Павловскийдің формуласын қолданамыз
С=1n*Ry. (19)
n-науаның кедір-бұдырлық коэффиценті, 0,014;R- қиманың гидравликалық радиусы,
R=ω χ (20)
мұндағы ω-науаның көлденең ауданы; W=Bh;χ-сулану периметрі, χ =Внауа+2h;
B-науаның ені, Всуағар =Внауа 12м;
Ағынның жылдамдығы
V=CRi (21)
Құрылыстың науа бөлігі үшін мәндері белгілі жағдайда науаның гидравликалық есептеулер жүргіземіз.
Осы параметрлерге сәйкес науаның гидравликалық есептеуі, -тереңдікке әртүрлі мәндер бере отырып теру тәсілі бойынша есептейміз.
Гидравликалық есептеу Шези байланыстылық теңдеуі бойынша кесте түрінде жүргіземіз.
Кесте 2.4
Тезағар науаның гидравликалық есебі
H ,м
ω,м2
X,м
R,м
C,м05с
V,мс
Q,м3с
0,2
2,4
12,04
0,19
42,8
4,2
10,01
0,3
3,6
12,06
0,2
44,56
4,45
16,05
0,4
4,8
12,8
0,26
47,1
5,37
25,7
0,5
6,0
13,00
0,46
49,83
7,5
43,31

Кестеден табылған мәліметтер бойынша тәуелдік графигін Q=f(h) және v=f(h) салып Q0=30м3с Qмах=31.5 м3с Qмин=15 м3с, кезінде: Бұлграфикте науаның су тереңдігі анықталынады және арындағы ағын жылдамдығы бетонның шайылу жылдамдығынан төмен екендігі анықталды.
Онда Х0=0,40м
Б.А.Бахметьеваның тәсілін пайдаланып тезағардың аяғындағы тереңдікті анықтаймыз:
i* lh=τ2- τ1-(1-jop)φ(τ2)- φ(τ) (22)
h 0- і еңісімен судың қалыпты қозғалысы кезіндегі тереңдігі.
τ = τ1 τ0 h=h2h0 (23)
τ ер=alep2*B ep f ep (24)
φ(τ)- шамасы кестелерден алынатын функция
h2h0 болғандықтан, бірқалыпты ағын әлі орныға қоймаған.
Төменгі жақтаудағы қабысу
Бірінші қабысу тереңдігін жуықтау тәсілі бойынша анықтаймыз

h қ=qφ2gE0 (25)

h қ =2,080,95√2*9,81*4,05=1,59м
h қ=qφ2gE0hқ (26)

h қ= 2,080,95√2*9,81*4,05-1,59=1,64м (27)
h қ=qφ2gE0hқ
h қ =2,0820,95√2*9,81*4,05-1,64=1,65м
h2=0,65м тереңдігімен қабысқан h қ тереңдігін анықтаймыз.

h қ= h сығ21+8aq 2 *81,1q2q* h сығ3-1 (28)

h қ =1,6521+8*1,1*2,08 2 9,81*0,64 сығ3-1=3,8м

Екінші қабысқан тереңдік каналдағы тұрмыстық тереңдіктен үлкен болып шыққандықтан, қалыпты қабысу үшін бәсеңдеткіш керек;
Біздің жобадасу орғыш қабырға көзделген
Pқ=δhқ-H (29)
Pқ =0,9*3,8-3.05=0,70м
Энергия бәсеңдеткіш құрылғысының ұзындығы.
L=0,5*(1,9*hқ-h) (34)
L =0,5(1,9*3,8-3,05)=2,5м
Энергия бәсеңдеткіш құрылғысының ұзындығы L=2,5м деп қабылдаймыз.

3. Гидротехникалық құрылым жұмыстарын ұйымдастыру
3.1 Су торабы бойынша … жалғасы