мақалдар, мәтелдер, жан-жануар, төрт түлік мал, жігіт, ел жайлы

Көптің қолы көкке жетеді.

Ел үмітін ер ақтар,
Ер атағын ел сақтар.

Ел ұлсыз болмас,
Жер гүлсіз болмас.

Ер жігіт елі үшін туады,
Елі үшін өледі.

Ер есімі – ел есінде.

Атың барда – жер таны желіп жүріп,
Асың барда – ел таны беріп жүріп.

Нан астығын жинаймын,
Елге астық сыйлаймын.

Ер қадірін ер білер,
Зер қадірін зергер білер.

Еңбек қылмай ер оңбас,
Бірлік қылмай ел оңбас.

Туған жер — тұғырың,
Туған ел — қыдырың.

Ел қадірін көрген біледі,
Жер қадірін жүрген біледі.

Адам елінде көгерер,
Қоға көлінде көгерер.

Ел — елдің бәрі жақсы,
Өз елің бәрінен жақсы.

Жері байдың елі бай.

Үй үйге сыймағанмен, ел елге сияды.

Ел малсыз болмас,
Жігіт жарсыз болмас.

Даттаушы түгел жау емес,
Мақтаушы түгел ел емес.

Елдің баласы бола алмаған ағасы да бола алмайды.

Атың барда жер таны,
Асың барда ел таны.

Ер елін қорғайды, ел ерін қолдайды.

Ел жасымен көрікті.
Тау тасымен көрікті.
Аяқ асымен көрікті.

Терін төксе жеріне, жер тілеуін береді.
Елін сүйген еріне ел тілеуін береді.

Қыз өссе – елдiң көркi,
Гүл өссе – жердiң көркi.

Жақсы туса – ел ырысы,
Жауын жауса – жер ырысы.

Жаңбырсыз жер — жетім,
Жақсысыз ел — жетім.

Жақсы — елдің мақтаны,
Жұпар гүл — жердің мақтаны.

Нар маяның жүні — жібек,
Сүті — бал,
Нар жігіттің аймағы ел,
Алды мал.

Жылқылы елде жау көп,
Жатақ елде дау көп.

Жер тоймай,
Ел тоймайды.

Жердің көркі:
Орман, тоғай, бұлағы,
Елдің көркі:
Қала, қыстақ тұрағы.

Жер — ана,
Ел — бала.

Жер байлықтың көзі,
Еңбеккер иесінің өзі.

Тарылы
Елге барсаң,
Жарма жерсің,
Балықты елге барсаң,
Қарма жерсің.

Жерін қорлаған
Жеріне сыймайды.
Елін қорлаған
Еліне сыймайды.

Жер — адамның бесігі.
Ел — бақыттың есігі.

Жердің тілін білсең,
Тілдей жерден жылдық өнім аларсың.
Елдің тілін білсең,
Елге сыйлы боп жағарсың.

Басыңды көтеріп елден сұрағанша,
Басыңды иіп жерден сұра.

Бақыт бесігі — ел,
Ырыс есігі — жер.

Жер жарасты көрінер
Өзені мен көлімен,
Ел жарасты көрінер
Еңбегі жанған ерімен.
Елге мал көптік қылмайды,
Жерге тал көптік қылмайды.
Тарыға май көптік қылмайды,
Күрішке су көптік қылмайды.

Жерді теппе,
Елді сөкпе.

Елге сыймаған —
Жерге сыймайды.

Құс қонбаған көл жетім,
Ел қонбаған жер жетім.

Елдің көркі — жастық,
Жердің көркі — астық.

Арқа сүйер елің болсын,
Аунап жатар жерің болсын.
Алысып ойнар теңің болсын,
Сүңгіп бойлар көлің болсын.

Балалы үйрек көлден кетпес,
Балалы жесір елден кетпес.

Болатын елдің баласы
Бірін бірі:
«Батыр!»дер.
Болмайтын елдің баласы
Бірін бірі:
«Қатын!» дер.

Атадан жақсы ұл туса,
Елінің қамын жейді;
Атадан жаман ұл туса,
Елінің малын жейді.

Сырдың елі — жырдың елі.

Ел арасын сөз бұзар,
Жол арасын сел бұзар.

Көшпелі ел,
Тоғанақсыз, бұраусыз болмайды.
Той мен ас,
Айтыссыз, жыраусыз болмайды.

Жол жолға жалғасады,
Ел елге жалғасады.

Ел намысы – ер намысы.

Қауым елді жамандама,
Қарғысына қаларсың.
Қара жерді жамандама,
Қайтып сонда барарсың.

Ел ағасыз болмас,
Су сағасыз болмас.

Ежелгі жау ел болмайды.

Ескерген — ескісін сақтайды,
Ел болған естісін мақтайды.

Есті кісі елінен кетпес,
Есті егінші жерінен кетпес.

Көп түкірсе, көл болар.

Көп күлкісі күннен де ыстық.

Отан – елдің анасы,
Ел – ердің анасы.

Кісі елінде күркірегенше
Өз еліңде дүркіре.

Мал қонысын іздейді,
Ер жігіт туысын іздейді.

Есі бүтін елден шықпайды.
Елінің қырын жықпайды.

Іргесі берік елді
Жау ала алмас,
Ауызы бір елді
Дау ала алмас.

Сұңқар қиясын сағынады.
Торғай ұясын сағынады.

Ұлтарақтай болса да
Ата қонысы жер қымбат.
Ат төбеліндей болса да
Туып өскен ел қымбат.

Жат елдің жақсысы болғанша,
Өз еліңнің сақшысы бол.

Туған жердің торғайы да сүйкімді.

Туған жердің торғайы
Тұрымтайдай көрінер.
Құлыны тайдай көрінер,
Қыздары айдай көрінер.

Ер жігіт: «Өскен елім, – дейді, –
Кіндік кескен жерім», – дейді.

Туған елің болмаса,
Тумай — ақ қойсын күн мен ай.

Есі бар жігіт елін табар,
Есі жоқ жігіт жаттың отын жағар.

Тұлпар тегін табар,
Ер жігіт елін табар.

Өз інінде көртышқан да батыр.

Жат жерде жаның қиналса
Ел кәдірін білерсің,
Жұтым суға зар болсаң
Көл кәдірін білерсің.

Арша өскен жерінде
Азамат өскен елінде.

Атамекен – анаң екен,
Қысылғанда панаң екен.

Құртақандай торғай да,
Өз ұясын қорғайды.