Мал азығының түрлері | Скачать Реферат

СӨЖ
Тақырыбы: Мал азығының түрлері.

Орындаған:Куатбек М.
Тобы:ВМ-503
Тексерген: Габдуллин П.Р

Семей 2017ж.

Жоспары:
1. Кіріспе
2. Әдебиетке шолу
3. Мал азығының түрлері, олардың құрамы
4. Өсімдік тектес азықтар
5. Тамыр жемістілер мен түйнекті жемістілер, бақша дақылдары.
6. Сапалы мал азығын дайындаудың технологиясы
7. Малды азықтандыруға қолданылатын жем қоспасының құрамы және қоректілігі.
8. Малды қосымша жем қоспасымен азықтандырудың экономикалық тиімділігі
9. Қорытынды
10. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ
Малдан алынатын өнім сапасының ең маңызды факторы — азықтандыру.
Малды дұрыс өсіру, мол өнім алу және басын көбейту
Бүгінгі таңда республика аумағында 187 миллион гектар көлемді алып
Республиканың әр алуан аймақтарында жүргізілген ғылыми-зерттеулер соңғы жылдары жайылым
Жемшөптік дақылдар өсірілетін егістік көлемі 2378,5 мың гектарды құрайды.
Жем-шөп базасының аталған жағдайында қарқынды өсіп келе жатқан мал
Азықтандыру малдық тобын және тұқымын жетілдірудің сенімді құралы.
Азықтандыру малдың ішкі органдарының дамуына үлкен әсер етеді. Қозыны
Малдың салмағының өсуі, қоңдылығы, төл саны азықтандыруға байланысты. Жеткіліксіз
Далалық жерлерде жемшөп өндіруді жетілдіруде табиғи шабындықтар мен жайылымдарды
Халық шаруашылығының маңызды саласы — мал шаруашылығы. Ол халық шаруашылығының басқа салаларының дамуына елеулі әсер етеді. Қоғамның материалдық қажеттілігін қамтамасыз ету мал шаруашылығының даму деңгейіне байланысты. Ал мал шаруашылырын өркендетуде азық қорын дамытудың және азықтандыруды ғылыми тұрғыдан ұйымдастырудың маңызы өте зор.
Бүгінгі шаруа қожалары, фермерлер, мал мамандары азықтандыруда қолданылатын негізгі азықтар түрін, химиялық құрамын, қоректілігін және, т.б. көптеген қасиеттерін нақтылы білулері қажет. Сонымен бірге, малдан мол және сапалы өнім алу мақсатымен, әр түрлі малдарды толық құнды азықтандыра білу — бүгінгі заманда өзекті мәселе. Азық құрамы. Мал шаруашылығын тиімді жүргізудің басты шарты — мал азығы қорын дұрыс ұйымдастыру және әрбір малдың барынша өнімді болуына, азықты неғұрлым аз жұмсап, жоғары сапалы өнім алуға мүмкіндік беретін азықтандыру болып табылады.
Ғылыми тұрғыдан балансталып берілген азық малдың ағзасында органикалық заттар (протеин, май, крахмал, жасұнық, қант), минералдық заттар (кальций, фосфор, калий, натрий, күкірт, магний, темір, мырыш, мыс, марганец, йод, кобальт, және, т.б.), биологиялық белсенді заттардың (гормондар, ферменттер, дәрумендер) тиімді пайдаланылуына мүмкіндік жасайды. Су. Мал азығының қоспалары (90-95 %) су және құрғақ заттан тұрады. Су азық құрамы 60-65 °С-та кептіру нәтижесінде анықталатын бастапқы ылғал мөлшері мен гигроскопиялық ылғалдылықтан тұрады. Бастапқы ылғалдың азықтағы бос, әр түрлі қоректік заттардың ерітіндісі түрінде, гигроскопиялық ылғалдық түрлі органикалық қосылыстармен аралас күйінде кездеседі. Су мал ағзасына ішкен суы, азықтар қүрамындағы су, жасуша аралық су арқылы барады. Мал денесінің ішкі температурасының түрақтылығын реттеу, ағзадағы бар-лың химиялық-физикалың қүбылыстар, ас қорыту сөлінің, сілекейдің бөлінуі — судың ңатысуымен жүреді.
Қцреац зат. Қүрғақ зат органикалың және органика-лың емес (минералды) бөліктерден түрады. Минералды заттар немесе күл жемшөпті жаңңаннан кейінгі қалдың. Азыңтардың қүрғаң затының органикалың бөлігі азот-ты (протеин) және азотсыз заттар мен витаминдерден түрады. Протеиннің қүрамына аңуыздар мен амидтер кіреді.
Амидтер. Зоотехникалың түрғыдан ңарағанда, амид-тер қүрамына бос амин қышқылдарынан түратын азот-ты органикалық және минералдық қосылыстар, амин ңышңылдарының амиді, аммоний түздары, нитраттар мен нитриттер кіреді.
Шикі протеин амидінің көп бөлігі өсімдіктерде аңуыз-дың аммиактан толық түзілмеген өнімі түрінде, ал ке-лесі бөлімі аңуыздардың ферменттер мен бактериялар әсерінен ыдырауы нәтижесінде пайда болады. Жас көк өсімдіктер протеиніндегі амидтің мөлшері протеиннің 30% -ға дейін болады, себебі онда фотосин-тез процесі тез жүреді. Тамыр-түйнек жемісті азыңтар-да, картопта шикі протеиннің жартысына дейіні амид-тен түрады, бүл азықтарды саңтау барысында амидтер мөлшері көбейеді, ферменттер мен микроағзалардың әсерінен көк өсімдіктерді сүрлегенде және күйіс ңайы-ратын малдардың ас ңорыту жолдарында азыңтың ңоры-тылуы нәтижесінде аңуыздар 40 % -дан 60% -ға дейін амидтерге ыдырайды.
Азоттың ңосындылардың аңуызсыз түрлерінің қоректік қүндылығы ауыліпаруашылық малдарының барлығы үшін бірдей емес. Үй малының барлың түрлері тек бос және амидті амин ңышңылдарын ғана пайдала-на алады, ал шошңалар мен қүстар жөне жай ңарынды малдар түрлері аммиак түзын, нитраттар мен нитрит-терді азоттың азың ретінде пайдалана алмайды, себебі олар шамадан тыс көп мөлшерде қанға өтсе, малдардың улануына әкеліп соғады.
Кейбір азықтар амидінің ңүрамында улы заттар, глю-козидтер кездеседі, мүндай азыңтарды алдын ала өңдейді немесе малды азыңтандыруға пайдаланбайды.
Протеин. Мал ағзасының дене тіндер негізін аңуыз-дар ңүрайтындыңтан, азыңтағы аңуызды заттардың ма-ңызы өте зор. Азықтағы протеин жас мал денесінің өсуі-не, тозған тіндеріның қайта жетілуіне ңажет. Барлық ферменттер, гормондар, иммунды денелер аңуыздан түрады.
Азықтың азоты бар заттардың бүкіл кешенін (оларға ақуыздарды да ңосып есептегенде) протеин деп атайды. Азың протеинінің мал бойына сіңетін бөлігі ңорытыла-тын протеин деп аталады. Азыңтағы протеиннің биоло-гиялық қоректілігі оның қүрамындағы амин ңышқыл-дарына байланысты. Ағзада кейбір амин қышңылдары жаңа амин ңышңылын түзуге қатысады, бүл процесс бір амин ңышқылдарының, амин топтарының екінші амин ңышқылдарына қосылуынан пайда болады. Малдар әдетте мүндай амин қышңылдарының жеткіліксіздігіне зәру болмайды, дегенмен кейбір амин ңышңылдары ағзада аз түзіледі, я болмаса мүлдем түзілмейді. Олардың ңатарына лизин, метионин, триптофан, лейцин, изолейцин, треонин, гистидин, валин, аргининин, фенилаланин жатады. Бүл амин ңышқылдар тобы алмаспайтын аминңышқылдары деп аталады.
Майлар. Олар өсімдік және жануар тектес азықтар ңүрамына кіреді және мал үшін маңызы зор энергия көзі болып табылады. Майлар — глицирин мен май қышңыл-дарының қосындысы. Басқа көмірсутегі қосылыстары-на қарағанда 2,25-2,30 есе көп энергия шығаратындық-тан азықтардың энергиясын арттыратын маңызды мате-риал болып табылады. Мал денелерінде май ең алдымен көмірсутегіден (крахмал, қант) сондай-ақ азықтағы май протеин есебінен пайда болады. Өздерінің физикалық және химиялық касиеттері жағынан майлар біркелкі болмайды, ол май қүрамына кіретін май қышқылдары-ның әр түрлі ара қатынасына байланысты. Май қыш-ңылдары қанықңан және қаныңпаған болып екіге бөлінеді. Қаныңңан май ңышңылдарының еру нүктесі өте жоғары, ал ңаныңпаған май қышқылдарының еру нүктесі төмен болып келеді. Көптеген өсімдік майлары-ның сүйың болып келуі, ңүрамында ңанықпаған май ңышқылдарының көптеп кездесуіне байланысты болады.
Малды азыңтандырғанда рацион ңүрамында линол, арахидон жөне линолен сияқты ңанықпаған қышңыл-дардың тиісті мөлшерде болуын қадағалау керек. Бүл май қышқылдары мал ағзасында түзілмейді, сондыңтан алмаспайтын май ңышңылдар деп есептеледі.
Май мал денесіндегі жылу көзі ғана болып табылмай-ды, сонымен бірге май арқылы ағзаға майда еритін вита-миндер (А, Д, Е, К) пайда болуына септігін тигізеді. Қүрамында ңаныңпаған май ңышңылдары өте аз азық-пен қоректенген малдың үрьщтануы ңиын жағдайда өтеді, көбінесе ңысыр ңалады, төлді әдеттегіден үзаң көтереді.
1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
Қазіргі кезде мал азықтандыру үшін 500-ден аса өсімдіктерден дайындалған
Организмге азық берілмейінше зат алмасу, энергия, органдар мен ткандардың
Азықтандыру малдың тобын және тұқымын жетілдірудің сенімді құралы. Республикамыздың
Шалғындық жем-шөп ресурстары бірінші кезекте көлтабандар, жайылма, таулық және
Малды пішенмен қамтамасыз етудің игерілмеген көзі дәнді дақылдар егісі
Мал азығы дақылдары өсірілетін егіс көлемі айтарлықтай қысқарды. Көп
Қазақ мал шаруашылығы және жем-шөп өндірісі ғылыми-зерттеу институты оңтайлы
А.П.Дмитроченко, П.Д.Пшеничныйдың (1975) болжамы бойынша сабан клетчаткасының қиын қорытылуы
Л.И.Каплунов, В.К.Давыденко, В.Т.Тесленконың (1977) деректері бойынша бактерия ферменттерінің клетчаткасын
1) целлюлозаны ерімейтін, бірақ жеңіл ашитын аз молекулалы көп
2) көп канттарды ферменттік ашыту арқылы глюкоза және целлобиозға
3) целобиаза ферментінің әсерімен целлобиозаны глюкоза дейін ыдырату.

Осыдан пайда болған глюкоза, ұшпалы мал қышқылдарына (ҰМҚ) дейін
Шаруашылықтағы ірі азықты малға өңдемей жегізуге жол бермеу керек.
Азық институтында (Л.В.Котовский) өткізген зерттеулер күйісті малдың алдыңғы қарынындағы
Туралап ұсақталған ірі азықтың басқа азықтармен араласуы, буландырылуы, химиялық
Республика шаруашылықтарында кеңінен қолданылып отырған Қазақсүрлем қосындысы сүрлемделу барысында
Сабанды жұмсартып, желінуін жақсарту үшін, өздігінен жылытуға тәсілін қолдануға
Қазақтың қой шаруашылығы институтында (Т.И.Сарбасов және басқалары) қойға арналған
Ірі азықтарды биологиялық жолмен өңдеудің кең тараған — әдісі
Опаралық тәсілде азықты ашытқылау үшін алдымен опара дайындалады. Опараны
Қолданатын ашытқыны тамыр жемістілерден дайындауға да болады. Сабанды ашытқылау
Мал азығындық белок проблемасына үлкен көңіл бөлінуі қажет. Рационда
Мал шаруашылығын жеделдетіп дамыту үшін барлық мал шаруашылығы өндірісінен
Малды азықпен қамтамасыз етудің басты көзі — жем, жемшөп
Азық өндірісін жеделдетіп молайтудың негізгі жолдарына: азықтық дақылдардың өнімділігін
Еліміз бойынша 2000-2030 жылға дейін суармалы жерден алынатын азық
Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру ғылым малды жоғары қоңдылыққа жеткізіп,
Жемшөп, азық молайтудың технологиясын жетілдіріп интенсивтендіру ғылыми-техникалық прогресстің негізінде
Қарапайым кәдімгі шаруашылықтарда ірі қара мал төлдерінің тірідей салмағын
Сонымен ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру ғылымы малды жоғары қоңдылыққа
Ауыл шаруашылық малдарын азықтандыру туралы ілім — бұл зоотехникалық

Мал азығының түрлері, олардың құрамы

Азық дегеніміз — өсімдік тектес немесе жануар тектес жасанды
Сонымен азықтың құрамына және оның қоректілігіне мынадай себептер әсер
Климат жағдайларының әсерінен тек қана қоректік заттардың саны өзгеріп
Құнарлы топырақта қоректік заттар жоғары болады. Өсімдікте қоректік заттардың
Көктемде жайылым шөбінің қоректілігі күшті, протеині көп болады. Жазда
Ірі азықтар. Жеке шаруашылықтарда ірі азықтардан әсіресе, пішен көп
Ең құнарлы пішен гүлдене бастаған балаусадан дайындалады. Сондықтан астық
Қатты кептіріп, қуратып алмас үшін шабылған балаусаны дегдігеннен кейін
Кептірілген пішенде құрғақ заттың 13 бөлігі, қорытылған қоректік заттардың
Мал азығы химиялық құрамына, оның организмге тигізетін физиологиялық әсеріне
Азық өсімдік тектес, жануарлар тектес болып келеді, микробиологиялық, минералдық,
Өсімдік тектес азықтар мынадай топтарға бөлінеді.

Көк балауса азықтар: табиғи жайылымдардың шөбі, шалғындық шөп және
Ірі азықтар: пішен, сабан, топан т.б.

Тамыржемістілер, түйнекжемістілер.

Сүрлем.

Дән.

Пішендеме.

Өндірістік техникалық дақыл қалдықтары т.б.

Ірі көлемді азықтардың ішіндегі ең құндысы — пішен. Оны
Пішен барлық ауыл шаруашылық малдары үшін, қыстау тұрған кезеңінде
Әр түрлі пішеннің химиялық құрамын және қоректілігі, табиғи пайдалы
Пішеннің қоректілігіне, сапасына мынадай факторлары әсер етеді: ылғалдылығы, температурасы,
Қоректілігі жақсы пішен дайындау шөпті гүлденудің алдында, дәнді астық
Ауа райының ең жақсы кезінде шөпті құрғатып кептіру нәтижесінде
Көп жылдық шөптер. Облыс бойынша көп жылдық шөптер ішінен
Бұрынғы Аманкелді атындағы экспериментальды кеңшардың көрсеткіштеріне қарағанда бедені себу,
Тамырында жиналған түйнек бактериялары атмосфера азотын жақсырақ сіңіретін болғандықтан,
Жоңышқа топырақтың әр гектарында 250-300 килограмға дейін азот жинай
Міне осындай мал азықтық бағалылығы мен агротехникалық құндылығына қарамастан
Жоңышқа мал азықтық және агротехникалық жағынан шын мәнісінде бағалы
Жоңышқаны дискілі сеялкамен, ылғалы жеткілікті топыраққа себеді. Тұқым 1-3
Қызылорда ауыл шаруашылық тәжірибе станциясының көп жылдық тәжірибелері жоңышқаны
Тұқымды себу нормасының да маңызы зор. Мысалы, 10 килограмнан
Жеке өзін сепкенге қарағанда басқа дәнді жемдік дақылдармен араластырып
Мәселен, жыл бойына үш рет шабылғанда жеке өзі себілген
Қазақ ССР Ғылым академиясының бұрынғы Қызылордалық базасының жүргізген тәжірибелеріне
Бұл дақылдарды суармалы жерлерде өсіргенде суару мерзімін таңдап алудың
Жоңышқадан мол өнім алу үшін минерал тыңайтқыштарды қолдану керек.
Бір жылдық шөптер. Облыста бір жылдық шөптерден мол
Жергілікті жерде суландырылғанда жас судан шөбінің өнімі гектарына 500
Судан шөбін әсіресе зябьке сепкенде жақсы өнім береді. Шөлейт
Суармалы жерлерде бұл дақылды тар қатарлы (шөп тұқымы сеялкасымен)
Таза өзін еккенде гектарына 30-35 кг, ал қоспамен сепкенде
Қоспалап сепкенде алдымен судан шөбі, одан кейін екінші болып
Облыс бойынша судан шөбінің болашағы зор сорты — Краснодарская
Сорго — облыста, әсіресе телімі жерлерде өсетін мал азықтық
Қуаңшылыққа төзімді дақыл болғандығынан басқа мал азықтық дақылдарға қарағанда
Сорго егісіне мал жаюға да болады. ВНИИЮ-ның тәжірибесіне қарағанда
Сорго үшін жерді баптаудың ең жақсы тәсілі — зябьке
Өсіп шыққан арам шөптерді құрту және топырақта тұқым
Соргоны қатар аралығын 45 см және 60 см етіп
Тұқымды қапшықта, егер жәй төгілетін болса, онда үйіндінің қалыңдығын
Жасыл азық. Азықтың бұл тобына: жайылымдық шөп, шалғындық екпе
Жасыл азықтың жас шөбінің құрғақ затында 20-24% протеин, 18-22%
Жоңышқаның құрамында — 18-24% құрғақ зат және 3,9-4,4%-ке дейін
Хлореллада — бір клеткалы жасыл балдыр 45-50% протеин, витаминдердің
Жоңышқа сауын сиырлары мен оның төлдерінде өте жақсы азық.
Сүрлемдік дақылдар. Сүрлем ауыл шаруашылық малдарының барлығына бірдей
Жүгері. Өнімі мол және көк шөбі мен дәні аса
Жүгеріге арнап топырақты негізгі баптаудың ең қолайлы мерзімі —
Тұқымды белгілі бір тереңдікке орналастыру, дәл шаршылар жасау және
Жүгеріден мол өнім алу көбінесі биологиялық ерекшеліктері, топырақ-климат және
Гибридтерді пайдаланған кезде алғашқы ұрпақтан алынған тұқымды себу керек.
Өскіндердің бір қалыпты көктеуі және мол өнім алу үшін
Жүгері — жылы сүйгіш дақыл. Топырақтың тұқым сіңіру тереңдігі
Дәнге және сүрлемге еккендле … жалғасы