Дипломдық жұмыс: Кеден ісі | Кеден басқармасының экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

I тарау. ҚР кеден органдарьшың шетел мемлекеттері кеден органдарымен және халықаралық кедендік ұйымдармен ынтымақтастығы.
1.1. СЭҚ-тарда кедендік-саудалық реттеуге катысатын негізгі ұйымдар
1.2. ҚР-ның өзге елдермен халықаралық кедендік ынтымақтастығының
құқықтық негіздері
1.3. ЕурАзЭҚ елдері шеңберіндегі кедендік ынтымақтастық

II тарау. ҚР-ның экономикалық қауіпсіздігі және оны қамтамасыз ету.
2.1. Экономикалық қауіпсіздік мәні және мазмұны
2.2. Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету әдістері мен құралдары

III тарау. ОҚО бойыыша кеден басқармасының экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі қызметі.
3.1. Қазақстан Республикасының кеден ісі саласындағы контрабандамен
және кеден ережелерін бұзушылықтармен күресін талдау
3.2. ОҚО бойынша Кеден Басқармасының Контрабандамен және кеден
ережелерін бұзушылықтармен күрес бөлімінің жұмысын талдау.
Қорытындылар мен ұсыныстар
Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алмай тұрып, мемлекеттің алдында қазіргі уақыттағыдай проблемалар мен перспективалар анағұрлым маңызды болмаған. Себебі барлық мәселелер орталықты шешімін табатын болған. Ал еліміз өз алдына егемендік алған соң оның негізгі мүддесі болып, мемелекеттің жан-жақты дамуы табылды. 1990 жылдардың басында және орта шенінде ел халқының әлеуметтік хал-ахуалы, экономикалық дамуының тенденциясының төмендеуі, яғни экономикалық дағдарыс ерекше байқалды. Осы дағдарыстан шығу үшін, елдегі экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін, мемлекет әрі қарай даму үшін белгілі стратегиялық маңызды шаралар жасау керек болды. Осындай кедендік саясаттың бір тармағы — халықаралық кедендік ұйымдармен, жекелеген елдермен мемлекеттің кедендік байланысты орнатуы.
Әлемде әлемдік және аймақтық маңызға ие халықаралық сауда кедендік бірқатар халықаралық ұйымдар бар. Соның ішінде, осы дипломдықжұмыста қарастырылған ұйымдарды атап өтуге болады: Дүниежүзілік Сауда Ұйымы, Дүниежүзілік Кеден Ұйымы, ЕуроАзиялық Экономикалық қауымдық. Бұл ұйымдардың негізгі мақсаты — оған мүше елдер арасында тауар айналымын жоғарылата отырып, сол арқылы халықаралық сауданың дамуына әсер ету.
Бұл ұйымдар Қазақстан үшін үлкен маңызды рөл атқарады. Бұл ұйымдарға мүше болу, ондағы мүшелікті тиімді пайдалану Қазақстан үшін аса маңызды болып табылады. Қазақстан осы ұйымдардың белсенді мүшесі бола отырып, ол өзін халықаралық аренада мықтап орнықтырады.
Менің дипломдық жұмысымның негізгі мақсаты жоғарыда көрсетілген халықаралық кедендік ұйымдардың жұмысын және мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі оның қызметіне талдау жасау және ондағы кеден қызметінің алатын орны туралы мәселелерді қарастыру.
Мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету дегеніміз — Бұл елдің экономикасын тұрақты деңгейде ұстап тұру және дамыту. Сол арқылы

мемлекеттің өмір сүргіштігін жүзеге асыру, басқа елге деген экономикалық тәуелділікті жою арқылы экономикалық егеменділікті сақтауға тырысу. Жалпы бұл дипломдық жұмыста келесідей мәселелер қарастырылған:
• Қазақстан үшін ДСҰ-на қалай кіру керектігі туралы мәселелер;
• ДСҰ-дағы мүшелікті қалай пайдалану керектігі туралы мәселелері;
• ЕурАзия мемлекеттерінің алдына қойған мақсаттарын жүзеге асыру
туралы мәселелері;
• Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету туралы мәселелер;
• Экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі кеден органдарының
рөлі;
• ОҚО бойынша Кеден Басқармасының Контрабандамен және кеден
ережелірін бүзушылқтармен күрес бөлімінің экономикалық қауіпсіздікті
қамтамасыз етудегі атқарған іс-шаралары туралы мәселелер. Осындай мәселелердің шешімін табу — менің дипломдық жұмысымның негізгі мақсаты болып табылады.

I тарау. ҚР КЕДЕН ОРГАНДАРЬІНЫҢ ШЕТЕЛ МЕМЛЕКЕТТЕРІ КЕДЕН ОРГАНДАРЫМЕН ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ КЕДЕНДІК ҰЙЫМДАРМЕН ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ.

1.1. СЭҚ-тарды кедендік саудалық реттеуге қатысатын негізгі ұйымдар

Қазақстан Республикасының сауда-кедендік ұйымдардың қызметіне қатысуы, Қазақстанның халықаралық кеден кауымдастығына қатысуы бірден-бір маңызды каналдары болып табылады.
Сонымен Қазақстан дүниежүзілік Кеден ұйымына 1993 жылы 5 қарашадан бастап мүше ретінде қатысып келеді.
Универсалды сауда-кедендік халықаралық ұйымдардың бірі бұл — ГАТТ болып табылады. (Тарифтер және сауда бойынша Бас Келісім). Қазір бұл ДСҰ (ВТО) (Дүниежүзілік Сауда Ұйымы).
Біздің ел ГАТТ, ДСҰ-ның бақылаушысы болып табылады. Таяуда ел ДСҰ-ның толық құқылы қатысушысы болады. Қазақстан Республикасы Дүниежүзілік Кеден Ұйымының ресми мүшесі болып табылады. Оның бұрынғы аты СТС — Кедендік Қауымдастық Кеңесі.
Халықаралық Кеден нормаларына негізделген Қазақстандық кеден құқығының дамуы және Қазақстанның жаңа халықаралық құқықтық кеден нормаларын қайта құру бойынша мемлекеттердің халықаралық қауымдастыққа белсене қатысуы — өзара байланысқан және өзара толықтыратын процестер.
Қазақстан Республикасының кеден кодексіндегі республиканың кеден заңдарындағы барлық жиынтықтарында халықаралық кеден құқығының принциптері бар: ұлттық режим қағидасы алалаушылық; қағидасы; ДСҰ-нын қатысушыларының құқықтары мен міндеттері тең; сыртқы сауданың және кеден саясатының жариялық қағидасы;мемлекеттің сыртқы саудасын реттеу ретінде кеден тарифын қолдану қағидасы.
ДСҰ, ГАТТ 1947 жылдың қазанында құрылған, құқықтық механизмдері мен көптеген сыртқы сауда проблемаларын шешеді. ГАТТ-тың ерекшелігі ол бір уақытта халықаралық ұйымда, сауда және кеден сұрақтары сферасында халықаралық келісім-шарт болып келді. Қазіргі ДСҰ-үшін ГАТТ-тын құндылығы мынада: ГАТТ-тың көмегімен құрылған келісуші жақтардың сессиясы түріндегі құрылымдық механизм, өкілеттіктер кеңесі, хатшылықтары, тұрақты және уақытша комитеттер, кеңестер және топтар өзгеріссіз ДСҰ-ға қызмет етіп келеді.

ГАТТ ДСҰ-ның ұйымдастырушылық басқару құрылымындағы
маңыздысы сауда және даму бойынша Комитет болып табылады. Мұнда сауда саясатының сұрақтары қарастырылады, сонымен қатар халықаралық сауданы либерализациялау сұрақтары; ауыл-шаруашылық тауарларының саудасы бойынша комитет осы тауарлардың халықаралық аренадағы сауданы либерализациялау сұрақтарын қарастырады; кедендік-тарифтік саясаттың негізгі сұрақтарын қайта құратын тарифтік жеңілдіктер бойынша комитет; осы ұйымның қатысушыларының арасындағы тұрақты ақпарат алмасуды жақсартатын саудадағы техникалық кедергілер бойынша комитет.
ГАТТ ДСҰ-ның субсидиялық және компенсациялық баждар бойынша, антидемпингтік прақтика бойынша, кедендік бағалау бойынша комитеттері бар.
Қазір ТМД мемлекеттерінің әрқайсысы, соның ішінде Қазақстан ДСҰ-ға (ГАТТ) ресми мүшелігін және толық құқылығын қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасалып жатыр. ДСҰ-ға кіру үшін Қазақстан сыртқы экономикалық қызмет туралы заңдарын өзгерту керек, тарифтік және тарифтік емес реттеу құралдарын ДСҰ-ның талаптарына сәйкестендірілуі керек, оның ішінде тарифтік реттеу басымдырақ болуы керек. Бұдан басқа, елдің нарықтық экономикаға көшкендігін нақты көрсету керек және ол кедендік баждардын көлемін көтермеуге міндеттеледі.
ГАТТ жүйесінде сыртқы экономикалық және кеден проблемаларын шешуде тиімді құқықтық механизмдер қалыптаса бастады. ГАТТ мынадай халықаралық құқықтық қағидалар негізінде кызмет істеп келеді. Олар: өзара пайда қағидасы; алалаушылық қағидасы; барынша жағдай жасау қағидасы. ДСҰ осы қағидалар негізінде қызмет етіп келеді.
ГАТТ-тың ұйымдастыру-басқарушылық құрылымына сауда және даму бойынша комитет (Сауда саясаты мәселелері, саудада дамушы елдерге жеңілдіктер ұсыну туралы шешімді жүзеге асырылуына бақылау), тарифтік бойынша комитет (Кедендік-тарифтік саясат және оны реттеу), ауыл-шаруашылық тауарлары саудасы бойынша комитет. ГАТТ-тың органдар жүйесінде ГАТТ-қа қатысушылардың арасындағы жаңа стандарттар мен техникалық регламенттер туралы информация алмасуды жақсартатын, түзететін саудадағы техникалық кедергілер бойынша комитет қызмет атқарған. ГАТТ шеңберінде субсидиялар мен компенсациялық баждар бойынша, кедендік бағалау бойынша комитеттер жұмыс істеген. ГАТТ-тың ҮІІ-ші бабына
сәйкес кедендік бағалау бойынша комитет кедендік бағалау әдісі бойынша қатысушы мемлекеттердің ұлттық заңына талдау жасап және кеден құқығы бойынша терималогияны қайта жасап шығарды.
ДСҰ(Дүниежүзілік Сауда Ұйымы) 1995 жылы 1 қаңтарда ГАТТ-тың негізінде құрылды.
ДСҰ-ның штаб пәтері Женева(Швейцария) қаласында орналасқан. ДСҰ-ның қызметіне мыналар жатады: көпжақты сауда келісім-шарттарын және келісімдерін жүзеге асыру, сауда келіс сөздерін жүргізуге көмектесу, сауда дауларын реттеуге көмектесу, әлемдік экономикалық саясатта қайта құрумақсатында бірлесіп басқа да халықаралық ұйымдармен қызметтесуге қатысу. ДСҰ-ның қүрылымы: ДСҰ-ның жоғарғы органы — министрлер деңгейіндегі конференция болып табылады. Ол екі жылда бір рет шақырылады. Ағымдағы жұмысты ДСҰ-ның Хатшысы жүзеге асырады, ол Бас Директормен басқарылады. Келесі кеңестер мен комитеттер жұмыс істейді:
• Сауда тауарлар бойынша Кеңес;
• Қызмет көрсетулер саудасы бойынша Кеңес;
• Интеллектуалды меншікке қүқық аспектілері саудасы бойынша
Кеңес;
• Келісімдер мен шарттар бойынша Комитет;
• Сыртқы сауда саясатындағы басқа проблемаларды реттейді, сауда
және даму бойынша Комитет;
• Қаржы қызметтері бойынша Комитет;
• Даулы сұрақтарды қарастыру бойынша Орган.
ДСҰ өзінің қызметі негізінде халықаралық кеден сұрақтарын шешуге қатысады. ДСҰ-ға қосылу кезінде мемлекеттер кеден баж ставкасын көтермеу керек, Бұл баждардың көлемі ДСҰ-ға қосылар алдында келісілуі керек.Бұдан басқа ДСҰ-на кірген мемлекеттер экспортталатын тауарларға бағаны түсірмеуге міндеттенеді.
ҚР Президентінің «2006 жылғы сыртқы және ішкі саясатының негізгі бағыттары» туралы халыққа жолдауында көрсетілгендей, үкімет алдында ДСҰ-на кіру және дайындалу бойынша жұмысты ақтивтендіру тапсырмасы тұрды.
ДСҰ-на кіру мемлекетке және қоғамға жан-жақты әсер етеді, олардың негізгілері:

• әкелу кеден бажының төмендеуі және импортер жақтан келетін күшті бәсеке шарттары бойынша жұмью істейтін отандық кызмет көрсетуші және тауар өндірушілер мүддесі;
• отандык өндірушілер мен импортерлер бәсекесі нәтижесінде тауарлар қызмет көрсету сапасының жоғарылауынан және бағаның төмендеуінен ұтатын тұтынушылар мүддесі;
• халықаралық келісім-шарттармен бекітілген аймақтық ұйымдар шеңберіндегі екіжақты және көпжақты сауда кооперациялық байланыстар мен міндеттерді қайта қарау күрделі болады;
• мемлекет рөлі мен орнының халықаралық еңбек бөлінісі мен кооперациядағы, әлемдік рынокқа-шығу жағдайының өзгеруі;
Осылардың барлығы соңғы есепте ортақ нәтижелі баланстың сәйкестенуі
үшін осы жағдайдағы аспектілердің плюсі мен минусы есептелінген мүдделерді
сәйкестендіру керектігін білдіреді.
Сол үшін Қазақстан ДСҰ-на кірудің объективті өзара байланыстылығын
және оның аймақтық экономикалық шеңберде пайда болатын халықаралық
міндеттерін ерекше талдау қажет.
Қазіргі кезде Қазақстан ТМД-ның, ЕурАзЭҚ-тың, Орта Азия
Ынтымақтастық Ұйымының, Шанхай ынтымақтастық Ұйымының және
Экономикалық Ынтымақтастық Ұйымының мүшесі болып табылады.
Осылардың ішінде тек ЕурАзЭҚ қана мүше мемлекеттердің өзара келісу
арқылы ДСҰ-на кіруді ұсынады.

Кеден одағы және ДСҰ.
ДСҰ-на кіру туралы өтінішті 1992 жылы — Ресей, 1994 жылы — Белорусия, 1995 жылы Қазақстан, 1996 жылы — Қырғызстан Республикасы білдірді. Өткен уақыттарда ДСҰ хатшылығында әрбір елдің сыртқы сауда режимі туралы меморандум қарастырылған, сонымен қатар мемлекеттердің үкіметтері ДСҰ мүше елдерінін осы меморандум бойынша жіберген сұрақтарына жауаптар қайтарылды. Бірінші «танысу» кезеңі біткен соң Кеден Одағы елдері келесі «ДСҰ-на кіру шарттары туралы» кезеңіне кірісті, ал Қырғызстан ДСҰ мүшесі болды.
Интеграциялық комитеттің алғашқы инициативаларының бірі — бұл ДСҰ-на кіру кезінде Кеден Одағы елдерінің жақындасуы және координациялануы болды….