Агроөнеркәсіптік кешен дегеніміз не?

Аграрлық-өнеркәсіптік кешен (АӨК) – мемлекеттің экономикалық тұрғыдан дамуына үлес қосатын еліміздегі маңызды саланың бірі. Агроөнеркәсіп кешені ауылшаруашылық өнімдерін өндіруге және сол өнімді тұтынушыға жеткізуге қатысатын барлық шаруашылық салаларын біріктіреді.

Агроөнеркәсіптік кешеннің мақсаты – халықты азық-түлікпен, өнеркәсіпті ауылшаруашылық шикізаттарымен қамтамасыз ету және еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін сақтау. АӨК Қазақстанда шамамен 1980 жылдардың соңында құрылды.

Агроөнеркәсіптік кешеннің негізгі 3 саласы бар:

1) ауыл шаруашылығы;
2) ауыл шаруашылығын өндіріс құралдарымен қамтамасыз ететін салалар тобы (ауыл шаруашылық машиналарын жасау және минералдық тыңайтқыштар өндірісі);
3) ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдеумен айналысатын салалар тобы (жеңіл өнеркәсіп, тамақ өнеркәсібі).

АӨК қалыпты, нәтижелі жұмыс жасауы үшін заманға лайықталған, шаруашылықты игеруге жарамды соңғы техникалармен қамтамасыз етілу керек. Бұл сала тоқтаусыз жұмыс істеу үшін 4000 түрлі техника, құрал-жабдық қажет. Қазақстанда ауыл шаруашылығына арналған техникалардың тек 400 түрі шығарылады. Сол себепті де Қазақстанда қол еңбегінің үлесі жоғары және әлі күнге дейін Кеңес Одағы дайындағын ескі техникалар қолданылып келеді. Елімізде маңызды өндірістер енді пайда болып келе жатыр.

Ауыл шаруашылығы – агроөнеркәсіптік кешеннің жетекші саласы. Оның өнеркәсіптен басты ерекшелігі – ол табиғатқа, ауа райына, топырақ жағдайына тәуелді. Саланың өндірісіне табиғи жағдайлар қатты әсер етеді. Құрғақшылық, аяз, қар басу, көктайғақ сияқты табиғи құбылыстар ауыл халқының егін өнімі мен мал басын сақтап қалуына қиындық туғызады.

Ауыл шаруашылығының дамуының 2 жолы бар:

1) Экстенсивті (жер немесе мал басының өсуі),
2) Интенсивті (техниканы, тыңайтқыштарды тиімді пайдалану)

Жер реформасына байланысты Қазақстандағы ауыл шаруашылығы 3 санатқа бөлінеді:

1) ауылшаруашылық кәсіпорындары (саланың негізгі қызметтерін орындайтын, заңды түрде жұмыс жасайтын ұйымдар),
2) шаруа қожалығы (шаруаға жарамды жерді пайдаланып, отбасылық бірлестіктер құрып, жерге ауыл шаруашылық өнімдерін егіп, өнім алу),
3) халықтың жеке шаруашылығы (бау-бақша, саяжай, олардан түскен өнім).