Заттың агрегаттық күйлері

• Барлық заттарА) Кішкентай шариктерден (металл, пластмасса немесе шыны)Б) Тек протондарданВ) Молекулалардан, атомдардан және басқа элементар бөлшектерденГ) Тек электрондардан2. Диффузия құбылысыА) Молекулалардың бар екендігінБ) Молекулалардың қозғалыста болатындығынВ) Молекулалардың бар екендігін және олардың үнемі қозғалыста болатындығынГ) Молекулалардың өзара әсерлесетіндігін дәлелдейді.3. Дене өзінің пішіні мен көлемін сақтайды. Осы денені құрайтын зат қандай күйде?А) Газ тәріздіБ) Сұйық тәріздіВ) Қатты күйдеГ) Газ және сұйық күйде4. Диффузия құбылысыА) Тек газдардаБ) Тек сұйықтардаВ) Тек қатты денелердеГ) Газдарда, сұйықтарда, қатты денелерде жүреді.5. Төмендегі құбылыстардың қайсысы заттың бөлшектерінің арасында тартылу күшінің бар екендігін дәлелдейді?А) Жаңа кесілген қорғасын шарларды бір — біріне жабыстырып қысса, олар жабысып қаладыБ) Гүл иісінің бөлмеге таралуыВ) Мұздың жылы бөлмеде еруіГ) Электр тогы жүргенде шамның жануы6. Табиғатта суА) Газ, сұйық және қатты түріндеБ) Тек газ түрінде (бу)В) Тек қатты түрінде (мұз)Г) Тек сұйық түрінде кездеседі7. Дене өзінің көлемін сақтамайды, берілген көлемді түгел қамтиды. Осы денені құрайтын зат қандай күйде?А) Газ тәріздіБ) Сұйық тәріздіВ) Қатты күйдеГ) Қатты және сұйық күйде

Жауабы: 1В 2В 3В 4Г 5А 6А 7АСабақ тақырыбы: Қатты дененің балқуы және кристалдануы.Меншікті балқу жылуы.Оқу мақсаты: — МКТ негізінде заттың қатты күйден сұйық күйге және керісінше өтуін сипаттау;— балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруда қолдану ; — заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау. Сабақты бекіту тапсырмалары

• Графиктегі координат осьтері қандай физикалық шамаларға сәйкес келеді

• Балқу және қатаю температуралары арқылы қандай заттың графигі екенін анықтаңдар

• Заттың температурасының өзгеруін анықтаңдар

• Балқу температурасына дейін затты қыздыруға қанша жылу мөлшері жұмсалады немесе бастапқы температураға дейін салқындату үшін қанша энергия бөлінеді?

• Берілген заттан тұратын қатты дененің массасын есептеңдер

Топтық жұмыс

• Температурасы 1850С массасы 10 кг мысты балқыту үшін қанша жылу мөлшері қажет? t0=10850С, 2105Дж/кг, см380 Дж/кг0С.

• Массасы 200г алюминий ыдысқа массасы 50 г қалайыны салып балқыту үшін қанша жылу мөлшері қажет? Олардың бастапқы температурасы 320С. tқ0=2320С, са920 Дж/кг0С, сқ230 Дж/кг0С, 0,6106Дж/кг.

• 5 л суды 200С-тан 80С-қа дейін суыту үшін, суға 00С-тағы мұз кесектері салынды. Бұған қанша мұз қажет? с4200 Дж/кг0С, =3,4105 Дж/кг.

Тест сұрақтары

• Зат бірқалыпты қыздырылды. Ол қатты күйден сұйық күйге өтті, содан кейін газ күйге өтті. График температураның уақыт бойынша қалай өзгергенін көрсетеді.

Графиктің қай бөліктерінде зат күйінің өзгеруі орын алған? А)PжәнеSВ)P жәнеRС) QжәнеS Д) Q әнеR

• Температурасы 00С куб тәрізді мұз бөлігін температурасы 100С болатын сусынға салды. Қысқа уақыт өткеннен кейін мұздың кейбір бөлігі ериді, ал сусын 80С қа дейін салқындады.

Қалған мұз бөлігінің температурасы қандай?

А) 0 0СВ)20СС)40СД) 80С

• Ыстық сұйық балауыз суыған кезде температурасының уақыт бойынша қалай өзгеретіні төмендегі графикте көрсетілген. Балауыз сұйық және қатты екі күйде де болатын нүктені графиктен көрсетіңіз.

• Су үш күйде болуы мүмкін: қатты, сұйық немесе бу. Бұл күйлер арасындағы өтуде балқу, қатаю, булану және қайнау процестері болуы мүмкін.

Тұрақты қысым жағдайында қай өту тұрақты температурада емес, одан өзгеше болатын температураларда жүзеге асуы мүмкін?А)қайнауВ)булануС) қатаюД)балқу

• Оқушы балауыздың балқу нүктесін табу үшін тәжірибе өткізді. График балауыз суығанда температураның қалай өзгеретінін көрсетеді.

Қай тұжырым дұрыс?

А) X бөлігінде температура Z бөлігіне қарағанд аақырын төмендейдіВ) Y бөлігінде балауыз толығымен қатты күйде боладыС)Y бөлігінде балауыз ішкі энергиясын сыртқа шығарадыД) Z бөлігінде молекулалардың қозғалысы тоқтайды

• Суретте суда жүзіп жүрген мұз бөлігі көрсетілген. Мұз және су бірдей 0 0С температурада.

Қайтұжырымсудыңжәнемұздыңмолекулалыққасиеттеріндұрыссалыстырады?

А)судыңжәнемұздыңмолекулаларыныңорташамолекула аралық потенциалдық энергиялары бірдейВ) судың және мұздың молекулаларының арасындағы орташа қашықтық бірдей С) судың және мұздың молекулаларының орташа кинетикалық энергиялары бірдейД) судың және мұздың молекулаларының толық энергияларының орташа мәндері бірдей

• Мұз балқыған кезде сығылады. Мұз суға айналған жағдай үшін дұрыс жауапты таңдаңыз.

• Қай процесс энергия беруді қажет етпейді?

А)қайнауВ) булануС) қатаюД) балқу

• Тоғандағы су салқындап сұйық күйден қатты күйг еауысты. Осы процесс кезінде оның көлемі өзгерді және қоршаған ортамен энергия алмасуы болды. Дұрысжауаптытаңдаңыз.

• Қайжауап00Стемпературадағысужәнемұздыңмолекулаларының арасындағы қашықтықты, орналасу ретін және қозғалысын дұрыс сипаттайды?

11. Бірқалыпты қыздырылған кристалдық қатты заттың температурасының уақыт бойынша өзгеруі төмендегі графикте көрсетілген.Заттың бөлшектері туралы қай тұжырым дұрыс?

А) P және Q уақытаралығында бөлшектер ретсіз орналасқанВ) Q және R уақытаралығында кейбір бөлшектер ретпен және кейбір бөлшектер ретсіз орналасқан.С) R және S уақытаралығында бөлшектер алшақ орналасқанД) P және S уақытаралығында бөлшектердің орналасуы бірдей болған

• Балқуды сипаттайтынжауаптытаңдаңыз.

• Балқу, қатаю, процестері энергия бөліп шығару мен немесе энергия жұтумен жүруі мүмкін.

Жоғарыдағы процестерде энергияның жұтылуы немесе бөлініп шығуы жайлы кестеде дұрыс толтырылған қатарды анықтаңыз.

• Iшіне мұз бөліктері және термометр салынған химиялық стақан жылы бөлмеде 15 минутқа қалдырылды.

5 минутқа дейін cтақанның ішінде су көрінбеді. 15 минуттан кейін стақанда кейбір мұз бөліктері қалды.Қай график термометр көрсетуінің өзгерісі