Тәжірибе бойынша есеп аш-да пайдаланылатын жыртылған туралы қазақша

Далалық өндірістік тәжірибе 20.07.01 – 15.08.01 ж.аралығында жер пайдалану аумағында өтті. (Медвежье ауылы).

Жазғы далалық практикадан өту кезінде адамның табиғи жағдайлары мен ауыл шаруашылығы (а / ш) қызметінің сипаттамасы үшін далалық материал жиналды, оның ішінде топырақ очеркі, топырақ картасы, климат, топырақ түзетін жыныстар және т. б. туралы мәліметтер.

Практиканың мақсаты: а / ш-да қолданылатын типтік жыртылған қара Топырақтардың қазіргі жағдайын зерттеу, қарастырылатын аумақтың қара топырақтарының морфологиялық ерекшеліктерін анықтау; гумус жағдайын, физика-химиялық және агрохимиялық қасиеттерін толық сипаттау мақсатында одан әрі зертханалық зерттеу үшін топырақ үлгілерін іріктеу.

Артелдің жер пайдалану аумағы. Горкий Воронеж облысының Семилук ауданында 5627 га жерді алып жатыр. Егістік алаңы 4440 га., жалпы алқапқа 78,2%, ауыл шаруашылығы алқаптарына 87,4%.

1. ТОПЫРАҚ ТҮЗІЛУ ШАРТТАРЫ

1.1. Климаты

Шаруашылық қалыпты континенттік климат аймағында орналасқан. Климат жыл мезгілдерінде атмосфералық жауын-шашынның біркелкі түспеуімен ерекшеленеді.

Ауыл шаруашылығы дақылдарының өмірі үшін маңызды факторлардың бірі ауа температурасы болып табылады.

Температураның өсуі мен төмендеуі біркелкі емес.

Температураның едәуір көтерілуі наурыз айынан сәуір айына дейін, 30 наурызда ауа температурасы 0° — ден өтеді.Күзде ауа температурасының күрт өсуі қараша айында байқалады. Қазан айында орташа температура 5,8°, қараша айында -1,1°.

Таб.1 ОРТАША ЖЫЛДЫҚ ЖАУЫН-ШАШЫН МӨЛШЕРІ

Айлар Қаңтар Ақпан Наурыз Сәуір Мамыр Маусым Шілде
Жауын-шашын, мм 30 24 27 29 48 61 72
Тамыз Қыркүйек Қазан Қараша Желтоқсан Желтоқсан жауын-шашынның жылдық саны
60 41 36 35 504
Ең көп жауын-шашын шілде айына келеді (72 мм). Олардың ең аз саны ақпан айында келеді (24 мм). Орташа жылдық жауын-шашын мөлшері орташа есеппен 500-ден 550 мм-ге дейін өзгереді.

Жауын-шашынның ең көп мөлшері 280-290 мм 10°жоғары температурада түседі.

Жаз мезгілінде жауын-шашын жиі нөсер түрінде түседі, олардың суы топыраққа сіңіп үлгермейді және эрозиялық процестердің дамуына ықпал ете отырып, жыралар мен өзендерге пайдасыз ағады.

Ең маңызды Климаттық элементтердің бірі-жел. Желдің күші мен бағыты ауаның температурасы мен ылғалдылығын анықтайды.

Желдің ең үлкен жылдамдығы қыста, ең аз жазда байқалады.

Осы жердің климаты топырақ түзуші процестер үшін, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының өсуі мен дамуы үшін оңтайлы жағдай жасайды.

1.2. РЕЛЬЕФ

Геоморфологиялық жағынан артель аумағы Дон өзенінің оң жағалауы және Дон өзені мен трещевка дала өзені арасындағы су бөлу болып табылады.

Артельдің жер пайдалану солтүстіктен оңтүстікке созылатын нысаны бар.

Рельефті дамыған жыралық-балкалы желісімен жазық-толқынды деп сипаттауға болады. Жыралы-балкалы жүйелердің едәуір бөлігі артельдің үлкен табиғи шекарасымен қызмет ететін Трещевка өзені (Р.) болып табылады.

Точилин, құрғақ, тікен, шошқа, үйсіз, Аюлы, Жылқылаған және басқалары-бұл жыралар мен арқалықтардың толық тізбесі емес, Трещевка өзеніне құяды.

Артельдің оңтүстік бөлігінде қатты бөлшектелген, кесілген рельефті жасайтын, 1 және 2-ші ретті шыңдардан жиектері бар күйген арқалықтар мен бөшкелер өтеді.

Артель аумағында ауданы бойынша басым жазық бөлік болып табылады, ол өте қиғаш беткейлері бар әлсіз дөңес нысаны бар, және тек өзінің төменгі бөлігінде ғана, беткейлері бар арқалықтарға өту кезінде.

Жыралы-балкалы жүйелердің едәуір бөлігінде түбінің батпақтануын тудыратын жер асты суларының шығуы бар. Арқалықтың түбі кең емес.

Артельдің ең төменгі бөлігі-жер пайдалану аумағында өте нашар көрсетілген Трещевка өзенінің жайылмасы. Тас үсті террасы біршама жақсы дамыған және 200-300 метрге жетеді, кей жерлерде батпақты.

Арқалықтардың қалың желісімен және олардың шыңдарынан аумақ жақсы құрғатылған.

Су бөліністері мен беткейлеріндегі Микрорельеф жыртылған тыртықтармен және ағынның таяз қасықтарымен, трещевка өзенінің жайылмасында және Жайылма террасасында балкалы беткейлерде – промоиналармен берілген.

Жергілікті жердің рельефі механикаландырылған өңдеу жүргізуге және өсімдіктерге беткейлерге көлденең күтім жасауға жиі кедергі келтіреді, бұл топырақтың су эрозиясының дамуын күшейтеді.

Осылайша, рельеф атмосфералық жауын-шашынның қайта бөлінуіне әсер етеді және топырақ түзілуі үшін белгілі бір жағдайлар жасайды. Жер бедерінің элементтеріне байланысты топырақтың әртүрлі түрлері мен кіші түрлері қалыптасады.

Тегіс плато тәріздес учаскелерде қуатты, орташа қуатты, тығыздалған, әлсіз тығыздалған, типтік қара топырақты, өзен жайылмасында – Жайылма түйіршікті, арқалықтардың беткейлері бойынша – баллонды баурайлардың топырағы қалыптасты.

1.3. ГИДРОЛОГИЯ ЖӘНЕ ГИДРОГРАФИЯ

Артель аумағының гидрологиялық желісі трещевка өзені, арқалықтардың түбімен ағатын бұлақтар, сондай-ақ мал суару үшін арқалықтармен салынған екі тоғандар.

Трещевка өзенінің арнасы кең емес, тербелісі 0,5-1 м, тереңдігі 0,2-0,7 м, жағалаулар жекелеген жерлерде жыртылған.

Су тасқыны кезінде Трещевка өзені жекелеген жерлерде жағалаулардан шығады және су жайылмасын 5-7 күнге су басады.

Тоғандардың тереңдігі 1-5 м, ұзындығы 1 км.

Артель аумағындағы жер асты сулары әртүрлі тереңдікте: платода – 7-12 м тереңдікте, Жайылмада – 0,2 – 2,5 м тереңдікте жатыр.

Су көздері мен тоғандардағы су минералдандырылған.

1.4. ӨСІМДІКТЕР

Ботаникалық-географиялық тұрғыдан Семилук ауданы орманды дала аймағына жатады.

Орман алқаптары негізінен «тапсырыс», «Висла»балкалары бойынша сақталған.

Бұл ормандардың негізгі өкілі-емен, сирек үйеңкі, терн, итмұрын, жаңғақ, калина және басқалар.

Жыртқыштықтың жоғары пайызына байланысты табиғи шөп өсімдіктері тек төмендеулерде, Арқалықта, өзен жайылысында және арқалықтардың түбінде сақталған. Шабындықтар мен жайылымдарға қарқынды пайдалану салдарынан шөптердің түрлік құрамы тамақтанып, одан аса құнды шөптер түсіп, жеуге жарамсыз және құнсыз шөптермен қоқыстанды.

Мұнда өсімдіктер: жалбыз, вейник, жусанды, мыңжапырақ, циклорий, осокой, люцерный сары және т.б. ұсынылған.

Жайылма шалғындарында: сұлы шалғынды, сүйексіз от, кезектесіп және басқалар өседі.

Батпақты учаскелерде шөгінділер, қамыс басым.

Шалғынды өсімдіктерден басқа мұнда талдар, шыңдар бар.

1.5. ТОПЫРАҚ ТҮЗЕТІН ЖӘНЕ ТӨСЕЙТІН ЖЫНЫСТАР

Жер бедері сияқты топырақ түзетін жыныстар геологиялық құрылыспен тығыз байланыста болады, өйткені жер бетіне шыққан және желденіп қалған барлық геологиялық жыныстар қазіргі заманғы топырақ жамылғысы үшін аналық жыныстардың негізі болып табылады.

Шаруашылық аумағындағы негізгі топырақ түзуші жыныстар-қоңыр-ақшыл түсті, кеуекті, тығыз, зең, псевдомицелия түріндегі әкті қосумен жабынды саз бен саздақ болып табылады. Бұл тұқымдарда типтік қара топырақ қалыптасты.

Қоңыр жабынды саздарда және саздақтарда қыртысты қара топырақ қалыптасты.

Трещевка өзенінің жайылмасында аналық тұқымдар қазіргі заманғы аллювиальді шөгінділер болып табылады.

Құмды (1,0-0,05 мм), шаңды (0,05-0,001 мм) және қалайы бөлшектердің (0,001 мм-ден аз) арақатынасы бойынша осы аналық жыныстар қалайы-шаңды ретінде анықталады, мұнда шаңды фракцияның құрамының ең жоғары пайызы (50% — дан астам) болады. Осы аналық жыныстардың құрамында иоватты фракцияның, диаметрі 0,001 мм-ден, 30% — дан аз бөлшектердің жоғары болуы бар.

Топырақ түзуші жыныстар топырақтың қалыптасуы мен қасиеттеріне әртүрлі әсер етеді. Аналық тұқым мен топырақ жамылғысының арасында тығыз байланыс бар: ауыр механикалық құрамның аналық тұқымдарында сазды және ауыр көмірлі механикалық құрамның топырағы қалыптасады.

2. ТИПТІК ҚАРА ТОПЫРАҚТАРДЫҢ ТАРАЛУ ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ

Қара Топырақтардың жалпы ауданы 783 га.артельдің солтүстік-батыс бөлігіндегі үлкен ауданы әр түрлі экспозициялардың өте қысқа беткейлерінде платоға жатады. Топырақтық бейіннің генетикалық көкжиектерге Елеулі дифференциациясымен типтік орташа қуатты және қуатты қара топырақты сипаттайды.

Қара топырақ солтүстік-батыс экспозицияның үстіртіне тән орташа көлемді қуатты.

Қара топырақтар типтік орта буынды орта қуатты платаға және түрлі экспозициялардың өте қысқа баурайларына жатады.

Қара топырақ Оңтүстік экспозицияның жартастарында типтік орта буынды әлсіз шайылған және аз буынды әлсіз шайылған.