Сапаны техникалық бақылау түрлері | туралы қазақша

Техникалық бақылау-өнімнің немесе өнімнің белгіленген талаптарға сәйкестігін тексеру. Өнімді әзірлеу сатысында техникалық бақылау тәжірибелік үлгінің ЕСКД-да (конструкторлық құжаттаманың бірыңғай жүйесі) баяндалған техникалық тапсырмаға, техникалық құжаттамаға, ресімдеу ережелеріне сәйкестігін тексеру болып табылады; дайындау сатысында ол сапаны, жинақтылықты, орауды, таңбалауды, ұсынылатын өнімнің санын, өндірістік процестердің барысын қамтиды; пайдалану сатысында пайдалану және жөндеу құжаттамасы талаптарының сақталуын тексеруден тұрады.
Техникалық бақылау үш негізгі кезеңді қамтиды:
* Бақылау объектісінің нақты жай-күйі, оның бақыланатын белгілері мен көрсеткіштері туралы бастапқы ақпаратты алу;
* Бастапқы ақпаратты жоспарланған өлшемдермен, нормалармен және талаптармен салыстыру жолымен берілген параметрлерден ауытқулар — қайталама ақпаратты алу;
* Бақылауға ұшыраған объектіге тиісті басқару әсерін жасау үшін ақпарат дайындау •

Бақыланатын белгі-бақылауға жататын объектінің қасиеттерінің сандық немесе сапалық сипаттамасы. Берілген сапа деңгейі бар өнім өндіруді қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар кешені бақылауды ұйымдастыру нысанасын құрайды.
Бақылау әдісі-бұл бақылауды жүзеге асыру үшін белгілі бір қағидаттарды қолдану ережелерінің жиынтығы. Бақылау әдісіне бақылау объектісіне қатысты бастапқы ақпаратты алу кезінде қолданылатын негізгі физикалық, химиялық, биологиялық және басқа да құбылыстар, сондай-ақ тәуелділік (заңдар, қағидаттар) кіреді.
Бақылау жүйесі деп тиісті құжаттамада белгіленген ережелер бойынша объектімен өзара іс-қимыл жасайтын бақылау құралдарының және орындаушылардың жиынтығын түсінеді.
Бақылау құралдары-бұл бақылау кезінде пайдаланылатын бұйымдар (Аспаптар, құралдар, сынақ стендтері) мен материалдар, мысалы, реактивтер.
Техникалық бақылау түрлері мынадай негізгі белгілер бойынша бөлінеді::
• Бақылау объектісіне байланысты-өнім қасиеттерінің сандық және сапалық сипаттамаларын, технологиялық процесін (оның режимдерін, параметрлерін, сипаттамаларын, ЕСКД, КҚЖ, ЕС СӨП талаптарына сәйкестігін бақылау);
* Өнімді құру және жұмыс істеу сатылары бойынша — жобалау (конструкторлық және технологиялық құжаттаманы жобалау процесін бақылау), өндірістік (өндірістік процесті және оның нәтижелерін бақылау), пайдалану;
* Процесс кезеңдері бойынша-кіріс (тұтынушы жүзеге асыратын келіп түсетін өнімнің сапасын бақылау), операциялық (белгілі бір операцияны орындау кезінде немесе аяқтағаннан кейін өнімді немесе процесті бақылау), қабылдау (аяқталған Өнімді бақылау, оның нәтижелері бойынша оның жеткізуге немесе пайдалануға жарамдылығы туралы шешім қабылданады);
* Қамту толықтығы бойынша-тұтас (бірдей толымдылықпен жүзеге асырылатын өнімнің әрбір бірлігін бақылау), іріктеп (өнім партиясынан немесе ағынынан іріктеуді немесе сынамаларды бақылау);
* Уақыт бойынша бақылау объектісімен байланыс бойынша-іріктеп (белгіленген тәртіппен таңдап алынатын кездейсоқ сәттерге ұшатын бақылау), жұлқындамайтын (ақпараттың түсуі үздіксіз жүргізілетін бақылау), мерзімді (ақпарат белгіленген интервалдар арқылы келіп түседі));

* Өнімді кейіннен пайдалану мүмкіндігі бойынша-бұзбайтын (бақылау объектісі пайдалануға жатпайды), бұзбайтын (бақылау объектісінің алыс пайдалануға жарамдылығын бұзбай));
• Бақылау құралдарын пайдалану дәрежесі бойынша — өлшеу, тіркеу, органолептикалық, бақылау үлгісі бойынша (өнімнің сапа белгілерін бақылау үлгісінің сапа белгілерімен салыстыру жолымен), техникалық байқау (сезім органдарының көмегімен, қажет болған жағдайда номенклатурасы тиісті құжаттамамен белгіленген бақылау құралдарын тарта отырып));
* Бақылау тиімділігін тексеру бойынша-инспекциялық (бұрын орындалған бақылаудың тиімділігін тексеру мақсатында арнайы уәкілетті орындаушылармен жүзеге асырады);
* Орындаушыға байланысты-ведомстволық бақылау (Министрліктің немесе ведомствоның органдарымен жүзеге асырылады), мемлекеттік қадағалау (Арнайы мемлекеттік органдармен жүзеге асырылады • );
• Техникалық жарақтану деңгейіне байланысты — қолмен (бөлшектердің, бұйымдардың сапасын тексеру үшін механикаландырылмаған бақылау құралдары пайдаланылады), Механикаландырылған (Механикаландырылған бақылау құралдарын қолдану), автоматтандырылған (адамның ішінара қатысуымен жүзеге асырылады), Автоматты (адамның тікелей қатысуынсыз), белсенді (технологиялық процестің барысына және өңдеу режимдеріне оларды басқару мақсатында тікелей әсер етеді));
* Тексерілетін параметрлер типі және сапа белгілері бойынша — геометриялық параметрлер (сызықтық, бұрыштық өлшемдерді, формаларды бақылау және т. б.), физикалық қасиеттері (жылу өткізгіштігі, электр өткізгіштігі, балқу температурасы және т. б.), механикалық қасиеттері (қаттылық, қаттылық, пластикалылық және т. б.), химиялық қасиеттері (зат құрамын химиялық талдау, әртүрлі ортадағы коррозиялық төзімділік және т. б.), металлографикалық зерттеулер (микро және микрофлораларды бақылау және т. б. • — және макрострууктуралары), арнайы (герметикалығын бақылау, ішкі ақаулардың болмауын бақылау), функционалдық параметрлер (аспаптардың, жүйелердің, құрылғылардың әр түрлі жағдайларда жұмысқа қабілеттілігін бақылау), сапа белгілері, мысалы сыртқы көрініс визуалды.

Сынақ деп сынақ объектісі қасиеттерінің сандық және сапалық сипаттамаларын оның жұмыс істеуі кезінде, объектіні моделдеу және әсер ету кезінде оған әсер ету нәтижесі ретінде эксперименттік анықтау түсініледі.
Сынақ түрі-бұл белгілі бір белгі бойынша сынақтарды сыныптамалық топтастыру.
Түрлік жіктемеге сәйкес сынақтар мынадай негізгі белгілер бойынша бөлінеді::
* Сынау мақсатына байланысты — бақылау (объектінің сапасын бақылау үшін), зерттеу (объектінің белгілі бір қасиеттерін зерттеу үшін);
* Нәтижелерді салыстыру үшін базаның болуы бойынша — олардың сапасының сипаттамаларын салыстыру үшін бірдей жағдайларда жүргізілетін екі немесе одан да көп объектілердің салыстырмалы (есептері));
* Параметрлердің дәлдігі бойынша-анықтағыш (дәлдіктің және сенімді ықтималдықтың берілген мәндерімен өнім параметрлерінің мәндерін анықтау үшін), бағалаушы (өнімнің сапасын осындай бағалау үшін, оның дәлдігі мен сенімді ықтималдығының берілген мәндерімен оның параметрлерінің мәндерін анықтау талап етілмейді);
* Өнімді әзірлеу кезеңдері бойынша — жетілдіру (талап етілетін сапа көрсеткіштеріне қол жеткізу мақсатында оған енгізілетін өзгерістердің әсерін бағалау үшін бұйымдарды әзірлеу процесінде жүргізіледі), алдын ала (Тәжірибелік үлгілерді немесе оларды қабылдау сынақтарына ұсыну мүмкіндігін анықтау үшін партияларды сынау), қабылдау (осы өнімді өндіруге қоюдың орындылығы туралы мәселені шешу үшін немесе оны пайдалануға беруді дайындағаннан кейін тиісінше жүргізілетін Тәжірибелік үлгілерді немесе өнім партияларын сынау););
• Өткізу деңгейі бойынша-ведомстволық (мүдделі министрліктердің немесе ведомстволардың өкілдерінен тұратын комиссия жүргізетін қабылдау сынақтары), бірнеше мүдделі министрліктердің, ведомстволардың өкілдерінен тұратын комиссия өткізетін ведомствоаралық (қабылдау сынақтары), мемлекеттік (қабылдау сынақтары));
• Процесс кезеңдері бойынша — кіріс БАҚЫЛАУДА (өнім берушіден алынған өнімнің сандық және сапалық сипаттамаларының стандарттарда немесе техникалық шарттарда көзделген сандық және сапалық сипаттамаларға сәйкестігін тексеру үшін); операциялық бақылау кезінде (техникалық шарттарда, стандарттарда көзделген сандық және сапалық сипаттамаларды өңдеу процесінде бұйымның қалыптасатын сандық және сапалық сипаттамаларының сәйкестігін анықтау мақсатында); қабылдау-тапсыру (дайын өнімді қабылдау-тапсыру (дайын өнімді қабылдау-тапсыру бақылауы кезінде жүргізілетін сынау).);
* Өткізу мерзімділігі бойынша-мерзімді (тиісті құжаттамамен белгіленген көлемде және мерзімде));
* Өнім сапасының деңгейін бағалау бойынша-аттестаттау (оны аттестаттау кезінде өнім сапасының деңгейін бағалау үшін);
* Өлшемнің орындылығын бағалау бойынша-үлгілік (енгізілген өзгерістердің тиімділігі мен орындылығын бағалау үшін конструкцияға, рецептураға немесе дайындау технологиясына өзгерістер енгізгеннен кейін жүргізілетін Өнімді сынау);
* Өткізу ұзақтығы бойынша-пайдаланудың көзделген шарттары мен режимдеріне қарағанда неғұрлым қысқа мерзімде ақпараттың қажетті көлемін алуды қамтамасыз ететін әдістері мен шарттары жылдамдатылған (Өнімді сынау, оларды жүргізу әдістері мен шарттары ақпараттың қажетті көлемін алуды қамтамасыз етеді), қалыпты (Өнімді сынау, оларды жүргізу әдістері мен шарттары пайдаланудың көзделген шарттары мен режимдерінде сияқты мерзімде ақпараттың қажетті көлемін алуды қамтамасыз етеді));
* Үдерістерді интенсификациялау дәрежесі бойынша-жылдамдатылған (істен шығуды немесе зақымдануды тудыратын процестерді интенсификациялауға негізделген жеделдетілген сынақтар), қысқартылған (істен шығуды немесе зақымдануды тудыратын процестерді интенсификациялаусыз жеделдетілген сынақтар • );

* Өнімді кейіннен пайдалану мүмкіндігі бойынша-бұзушы (өнімнің мақсаты бойынша пайдалануға жарамдылығын бұзуы мүмкін), бұзбайтын (оны мақсаты бойынша пайдалануға жарамдылығын бұзбауы тиіс);
* Өткізу орнына байланысты — полигондық (пайдалануға барынша жақындатылған жағдайда), пайдалану (пайдалану жағдайында);
* Бағаланатын қасиеттерге байланысты — сенімділікке (берілген жағдайларда оның сенімділік көрсеткіштерінің тағайындалуын анықтау немесе бағалау үшін жүргізілетін Өнімді сынау), ресурстық (өнімнің техникалық ресурсын анықтау немесе бағалау үшін жүргізілетін ұзақ мерзімділікке сынау);